پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
تفکر وکودک
2383-0700
2383-0719
3
5
2013
03
02
قضاوت اخلاقی کودکان پیشدبستانی پنج و ششساله
1
14
FA
مسعود
خاکپور
عضو انجمن روانشناسی و سازمان نظام مشاوره و روانشناسی ایران
Msd_khakpour@yahoo.com
معصومه
مهرآفرید
مشاور در آموزش و پرورش استان خراسان رضوی
M.mehrafarid@yahoo.com
قضاوت اخلاقی به چگونگی نظر شخص دربارۀ مقررات، آداب، رسوم، و هنجارهایی که مردم باید در تعامل با دیگران رعایت کنند و برداشت او از آنها اشاره دارد. این پژوهش با هدف بررسی قضاوت اخلاقی کودکان پیشدبستانی (پنج و ششساله) انجام شد. بدینمنظور از دانشآموزان پیشدبستانی (پنج و ششساله) شهر فاروج، نمونهای 108 نفری به صورت تصادفی ساده برای مصاحبۀ بالینی، با استفاده از چهار داستان اخلاقی (دروغ، خسارت مادی، دزدی، و عدالت)، انتخاب شد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که کودکان پیشدبستانی (پنج و ششساله) در آیتمهای دروغ، خسارت مادی، و دزدی توجه بیشتری به قصد و نیت (انگیزۀ درونی) دارند و در آیتم عدالت اعتقاد به ناعادلانهبودن (برابری تقسیم کار) داشتند. میزان توجه به قصد و نیت با افزایش سن افزایش مییابد و میزان توجه به نتیجه و اثر کار با افزایش سن کودک کاهش مییابد. کودکان بزرگتر (ششسالهها) در همة آیتمها توجه بیشتری به قصد و نیت در قضاوت اخلاقی خود داشتند. در هر سه آیتم، دختران توجه بیشتری به نتیجه و اثر در مقایسه با پسران داشتند، ولی پسران در مقایسه با دختران به قصد و نیت (انگیزۀ درونی) توجه بیشتری داشتند. در آیتم عدالت، دختران در مقایسه با پسران، به طور معنیداری به عادلانه (منصفانه) بودن اعتقاد داشتند (جهتگیری اطاعت). یعنی پسران در مقایسه با دختران به برابری در انجامدادن کارها توجه بیشتری داشتند. یافتههای پژوهش نشان داد که، با افزایش سن، کودکان به قصد و نیت توجه بیشتری نشان دادند که با یافتههای پیاژه همسو بود، اما اینکه کودکان در این پژوهش در سنین پنج و ششسالگی به قصد و نیت توجه داشتند و همچنین پسران در رشد اخلاقی جلوتر از دختران بودند مغایر با یافتههای پیاژه بود.
قضاوت اخلاقی,کودکان,پیشدبستانی,داستان اخلاقی
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_545.html
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_545_b4bfa01bee699d83eadfdf1f00410da5.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
تفکر وکودک
2383-0700
2383-0719
3
5
2013
03
02
تعلیم و تربیت انتقادی و پیوندهای آن با برنامۀ آموزش فلسفه برای کودکان
15
42
FA
ملیحه
راجی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
radji.fabak@gmail.com
برنامۀ آموزش فلسفه برای کودکان، بهمنزلۀ رویکردی تربیتی با محوریت گفتوشنود و با هدف پرورش تفکر مسئولانه، خلاق، و نقاد، متأثر از دیدگاههای تربیتی چندی است که در پژوهشهای داخلی دربارۀ برخی از آنها تحقیق و بررسی صورت گرفته است. در این میان به دیدگاه تعلیم و تربیت انتقادی، که از دهههای پایانی قرن بیستم در فضاهای آموزشی دنیا تأثیر فراوانی داشته، کمتر توجه شده است. این مقاله، ضمن بررسی خاستگاهها، ماهیت، و ویژگیهای تعلیم و تربیت انتقادی یا رادیکال، این رویکرد را بنابر آرای برجستهترین مربی آن، پائولو فریره، تبیین میکند. به این منظور ماهیت تعلیم و تربیت و مهمترین مفاهیم و مضامین در اندیشۀ این مربی انتقادی قرن بیستم بررسی خواهد شد. نتایج مطالعات حاکی از برخی تشابهات در دو نگرۀ تربیتی (رویکرد انتقادی و برنامۀ آموزش فلسفه برای کودکان) است که با روش استنتاجی بهدست آمده است؛ شباهتهایی همچون پرورش تفکر و آگاهی انتقادی، طرح مسئله، آموزگار در نقش تسهیلگر، حلقۀ کندوکاو فلسفی و حلقۀ فرهنگی، شیوۀ آموزشی گفتوشنود بین آموزگار و دانشآموز به جای روش سنتی انتقال یکجانبه و تکگویانۀ مطالب از آموزگار به یادگیرندگان، مخالفت با تأکید صرف بر حافظه و حفظ طوطیوار مطالب، تأکید بر مشارکت فعال و آزادی عمل دانشآموزان و یادگیرندگان در فرایند آموزشی، تشویق به خوداندیشی و تفکر متأملانه که در هر دو دیدگاه بهوضوح دیده میشود.
تعلیم و تربیت انتقادی,فریره,حلقۀ کندوکاو,تعلیم و تربیت گفتوشنودی,طرح مسئله,تعلیم و تربیت رهاییبخش,تسهیلگر
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_546.html
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_546_2d08fbb43128723e9fddddd8704639c1.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
تفکر وکودک
2383-0700
2383-0719
3
5
2013
03
02
تبیین و ترسیم تفکری بینا برای کودکان نابینا
43
68
FA
عاطفه
شیرمحمدی
کارشناس ارشد تاریخ و فلسفۀ تعلیم و تربیت، دانشگاه خوارزمی
az_shirmohammadi@yahoo.com
زهرا
عبدالهیپور
کارشناس ارشد تاریخ و فلسفۀ تعلیم و تربیت، دانشگاه خوارزمی
zn.19074@gmail.com
تفکر قوهای از استعدادهای ذاتی بشر است که به وی توانایی میدهد پیرامون مسائل گوناگون بیندیشد و، با یاری آن، حقایق را تا حدودی که برایش مقدور است کشف کند. فرد متفکر میتواند، دربارۀ هر موضوعی، منطقی بیندیشد و بینایی درونی را چراغ هدایت خویش قرار دهد. بنابراین ضرورت تفکر برای بیناییبخشیدن به انسانها امری مشهود است و تفکر برای کودکان نابینا فرایندی بیناست که به سوی دستیابی به دنیایی شفافتر و روشنتر و شناخت بهتر، دقیقتر، و عقلانیتر تعریفشدنی است. <br />هدف از نگارش مقالۀ حاضر تقویت تصویرسازی ذهنی، تحقق پرورش تفکر، و رسیدن به فرایند تأملمحوری در کودکان نابیناست که برای دستیابی به آن اجرای برنامۀ فلسفه برای کودکان در مدارس نابینایان مد نظر است. این برنامه طرحی برای آموزش درستاندیشیدن، استدلالکردن، و مهارت تفکر به کودکان است و شامل چند عنصر اساسی (حلقۀ کندوکاو، کتابهای درسی داستانی، و معلمان تغییرنقشداده) است. در این رویکرد، نیازی به تعریف برنامۀ فلسفی جدیدی نیست، بلکه اجرای آن نیازمند تغییراتی متناسب با ویژگیهای خاص این کودکان است.
کودکان نابینا,تفکر,فلسفه برای کودکان,تصویرسازی ذهنی,خودباوری
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_547.html
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_547_cbca00246ef30860e8c44678cff37d9a.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
تفکر وکودک
2383-0700
2383-0719
3
5
2013
03
02
تحلیل محتوای کتابهای درسی بخوانیم و بنویسیم و هدیههای آسمان دورة ابتدایی بر اساس معیارهای برنامة درسی «فلسفه برای کودکان»
69
89
FA
سیدمنصور
مرعشی
دکترای فلسفۀ تعلیم و تربیت، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
marashi_s@scu.ac.ir
سیدجلال
هاشمی
دکترای فلسفة تعلیم و تربیت، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
hashemi@scu.ac.ir
اعظم
مقیمی گسک
دانشجوی کارشناسی ارشد، تاریخ و فلسفۀ تعلیم و تربیت
a_moghimi_@yahoo.com
هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتابهای درسی <em>بخوانیم </em>و<em> بنویسیم</em> و <em>هدیههای آسمان</em> دورۀ ابتدایی در سال تحصیلی 1389 - 1390، از منظر توجه به مقولههای آموزش فلسفه به کودکان، است. روش پژوهش تحلیل محتوا بود و با استفاده از چکلیستی از معیارهای برنامۀ آموزش فلسفه به کودکان، که شامل سه مفهوم (استدلال، مفهومسازی، و قضاوت) و دوازده زیرمؤلفه است، دادهها جمعآوری شد. جامعۀ آماری شامل کتابهای <em>بخوانیم و بنویسیم</em> و <em>هدیههای آسمان</em> دورۀ ابتدایی بود که جمعاً چهارده جلد کتاب بودند. نمونۀ آماری نیز کل جامعه در نظر گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش آمار توصیفی استفاده شد. در همة کتابهای مورد تحلیل، 986 مؤلفۀ مربوط به مفاهیم تفکر فلسفی شناسایی شد. نتایج نشاندهندۀ آن بود که در کتب درسی مورد بررسی مقولۀ استدلال بیشترین میزان فراوانیها را به خود اختصاص داده بود و کمترین توجه به مقولۀ قضاوت شده بود. همچنین در بین کتب درسی مورد بررسی، کتابهای درسی <em>بخوانیم </em>و<em> بنویسیم</em> بیشتر از <em>هدیههای آسمان</em> به مقولههای تفکر فلسفی توجه کردهاند.
فلسفه برای کودکان,تحلیل محتوا,کتاب درسی,دورۀ ابتدایی,تفکر فلسفی
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_548.html
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_548_ea70d2c66acd91e75f2b460c8f2ae4f7.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
تفکر وکودک
2383-0700
2383-0719
3
5
2013
03
02
بررسی تأثیر اجرای برنامة «فلسفه برای کودکان» در پرورش خلاقیت دانشآموزان پسر پایة اول مقطع متوسطة منطقة 14 تهران
91
117
FA
عزتالله
نادری
استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
امیر
تجلی نیا
دانشجوی دکتری فلسفة تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
phdamirtajalinia@gmail.com
علی
شریعتمداری
استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
ASLANINABI@YAHOO.COM
مریم
سیفنراقی
استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر اجرای برنامۀ «آموزش فلسفه به کودکان» در پرورش خلاقیت دانشآموزان پسر پایۀ اول مقطع متوسطۀ منطقۀ 14 شهر تهران است. این پژوهش به روش نیمهتجربی و با بهرهگیری از طرح تحقیق آزمون مقدماتی و نهایی با گروه شاهد انجام شد. جامعۀ آماری این پژوهش را همۀ دانشآموزان پسر پایۀ اول مقطع متوسطة منطقۀ 14 شهر تهران در سال تحصیلی 1390 - 1391 تشکیل دادند که از بین آنها 60 نفر نمونه با روش نمونهگیری چندمرحلهای خوشهای انتخاب شدند (30 نفر گروه شاهد و30 نفر گروه تجربی). پس از برگزاری دورۀ آموزشی مورد نظر، به منظور جمعآوری دادهها، از آزمون خلاقیت عابدی و، به منظور تجزیه و تحلیل دادهها، از آزمون تی ـ استیودنت برای گروههای وابسته استفاده شد. یافتههای این پژوهش، درمجموع، اعتبار و اعتمادپذیری برنامۀ فلسفه برای کودکان را در پرورش خلاقیت و چهار مؤلفۀ اصلی آن، یعنی سیالی و بسط و ابتکار و انعطافپذیری، تأیید کرد.
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_549.html
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_549_428cbe138580c6555e337a2c6ecc94df.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
تفکر وکودک
2383-0700
2383-0719
3
5
2013
03
02
پردازش ذهنی در کودکان دوزبانه و تکزبانه
119
134
FA
شهین
واعظی
استادیار و عضو هیئت علمی رشتۀ آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه علم و صنعت
sh_vaezi@iust.ac.i
فاطمه
ذوالفقاری اردچی
دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه علم و صنعت
fatemezolfaghari@ymail.com
ابراهیم
رحیمی
دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبایی
ebrahimrahimi_edu@yahoo.com
دربارة تأثیر دوزبانگی در عملکردهای ذهنی و خصوصاً هوش، به دو دیدگاه متقابل میتوان اشاره کرد: دیدگاه مبتنیبر دوزبانگی افزایشی و دیدگاه مبتنیبر دوزبانگی کاهشی. پژوهش حاضر افراد تکزبانه و دوزبانه را از نظر فرایندهای ذهنی، بهویژه هوش، مقایسه میکند. این پژوهش بر مبنای «فرضیۀ صفر»ی است که نبود تفاوت معنادار را در عملکرد ذهنی کودکان دوزبانه و تکزبانه مطرح میکند. به منظور تأیید یا رد فرضیۀ کنونی، 25 کودک دبستانی در محدودۀ سنی هشت تا ده سال به آزمون وکسلر پاسخ دادند که به همین منظور طراحی شده است. جهت مقایسۀ عملکرد دو گروه در این بررسی، آزمون تی از دو نمونۀ مستقل گرفته شد که حاکی از نبود تفاوت معنادار بین دو گروه بود. با توجه به نتایج این بررسی، بهنظر میرسد که افراد تکزبانه و دوزبانه از نظر عملکرد ذهنی و بهویژه هوش تفاوت معناداری نداشته باشند.
پردازش ذهنی,دوزبانگی,دوزبانگی افزایشی,دوزبانگی کاهشی,هوش
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_550.html
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_550_2e7c7b8f0c70a18a1356cd88b865ae66.pdf
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
تفکر وکودک
2383-0700
2383-0719
3
5
2013
03
02
پرورش هوش معنوی از طریق برنامۀ «فلسفه برای کودکان»
135
166
FA
مهرنوش
هدایتی
دکترای تخصصی مشاوره، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
mehrnooshhedayati77@gmail.com
مژگان
زریباف
کارشناس ارشد مدیریت منابع انسانی
گسترش سریع فنّاوری در قرن بیست و یکم و رواج روزافزون مشکلات بشری ما را بر آن میدارد که، بیش از هر چیز، به آنچه بهمنزلۀ دانش در اختیار کودکان قرار میدهیم حساس شویم و این دانش را با مهارتهای معنوی و قدرت تشخیص و تمیز اندیشمندانه همراه کنیم. از آنجا که متخصصان سازمان بهداشت جهانی انسان را موجودی زیستی، روانی، و معنوی تعریف کردهاند، متأسفانه در عملکرد نظام آموزشی رایج، بهنظر میرسد انتقال منابع انبوه دانش کمتر به معرفت هستیشناسانه و وجودگرایانه مزین است. هوش معنوی یکی از دستاوردهای ارزشمند محققان در چند سال اخیر است و توانسته پرده از بسیاری رمز و رازهای پیچیدة ذهن آدمی بردارد و ریشة بسیاری از رفتارهای آدمی را بیابد. در چند سال اخیر، در پی توجه به حیطۀ معنویت، بهمنزلۀ حوزهای هوشمندانه، آثار درخور توجهی در زمینة هوش معنوی پدید آمده است، اما اکثریت آنها بر اساس نگرشهای معنوی افراد بالغ و بزرگسال تألیف و تحقیق شدهاند و منابع و مآخذ بسیار کمی پیرامون رشد معنوی کودکان وجود دارد. این در حالی است که متخصصان در این زمینه بیتوجهی به معنویت را، در پرورش موجود انسانی، یکی از نگرانیهای اصلی مؤسسات آموزشی و درنهایت دغدغهای برای جامعه میدانند. شواهد متعددی دال بر منافع پرورش این جنبه از هوش در دوران کودکی و تمایل کودکان به آن است. این مقاله بر آن است که، ضمن توصیف و تعریف هوش معنوی، به اهمیت پرورش این جنبه از هوش در دوران کودکی بپردازد و امکان دستیابی به این هدف را از طریق اجرای برنامۀ «فلسفه برای کودکان» بررسی کند.
هوش,هوش معنوی,فلسفه برای کودکان,حلقۀ کندوکاو
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_551.html
https://fabak.ihcs.ac.ir/article_551_3b3e516bdb8100dea1b85db556b3806c.pdf