کودک، داستان کودک، و مواجهه با مفهوم مرگ تحلیل داستان «ساداکو و هزار درنای کاغذی» بر پایۀ نظریۀ کوبلرراس

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه هرمزگان

چکیده

مرگ، ترس از مرگ، و جاودانگی از مفاهیم و موضوعاتی است که کودکان از سنی خاص با آن مواجه می‌شوند. از روش‌های مهم برای آموزش مهارت مواجهه با این مفاهیم فلسفی بهره‌گیری از آثار داستانی است و انتخاب متن‌های داستانی برای این کار به شناخت، تفسیر، و تحلیل آثار نیاز دارد. در این نوشتار، داستانی واقع‌گرا از دختری دوازده‌ساله، که به‌ علت سرطان در آستانۀ مرگ قرار دارد، انتخاب و بر پایۀ نظریۀ «الیزابت کوبلرراس» تحلیل و تفسیر شده است. در این نظریه برای مواجهه با مرگ پنج مرحلۀ انکار، خشم، چانه‌‌زدن، افسردگی، و پذیرش مطرح می‌شود. ساداکو مراحل اول و دوم روان‌شناسی سوگ یعنی انکار و خشم را به‌سرعت ازسر می‌گذراند، اما در مرحلۀ سوم، زندگی ساداکو و نیز خط روایت به سطح و موقعیتی متفاوت منتقل می‌شود؛ ساداکو با اسطوره، بازی، و قصه بر این ترس غلبه می‌کند. از این منظر، سه‌گانۀ بازی، آیین، و مرگ پیوند می‌یابند، به‌طوری که سرانجام این بازی ـ اسطوره یا بازی ـ قصه در سطح اول، ساداکو و اطرافیان او و در سطح دوم، همۀ مخاطبان داستان را به مرحلۀ پذیرش و غلبه بر ترس از مرگ می‌رساند. اسطورۀ درمانگری و جاودانگی را می‌توان در متون عرفانی فارسی، همچون داستان درنا با سیمرغ، نیز یافت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Children, Children’s Stories and Facing the Concept of Death: An Analysis of the Story “Sadako and the Thousand Paper Cranes” Based on Kubler-Ross Model

نویسنده [English]

  • Mostafa Sediqi
چکیده [English]

Eternity, death and the fear of death are among concepts and notions that children from certain age face. One of the most important methods for learning the skill of facing such philosophical concepts is using stories and selecting appropriate stories to serve such purpose needs knowledge, interpretation and analysis. In this paper, a realistic story of a twelve-year-old girl who is on the verge of death because of cancer is chosen and analyzed. According to Kubler-Ross facing death has five stages: denial, anger, bargaining, depression and acceptance. Sadako quickly goes through the first and second phases of the psychology of grief being denial and anger. However, in the third phase of Sadako’s life as well as the plot of the story moves to a different plane and situation. Sadako employs myth, playing and story to overcome the fear. From this view point, playing, ritual and death join one another in a way that eventually this game- myth or playing- the story, helps Sadako and his associates, in the first place, and all the audiences of the story, in the second place, to accept and overcome the fear of death. Mythotherapy and eternity can also be found in Persian mystical texts such as the story of “the Crane and the Roc”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fear from death
  • Kubler-Ross
  • Sadako
  • Crane
  • myth
  • Story

مراجع

آگامبن، جورجو (1390). کودکی و تاریخ، ترجمة پویا ایمانی، تهران: مرکز.
ابن سینا (1361). نقد آرا، تصحیح مصطفی حسینی، تهران: ناشر.
اکسلین، ویرجینیا م. (1373). بازی درمانی، ترجمة احمد حجاریان، تهران: کیهان.
اکرمی، جمال‌الدین (1382). «زندگی، مرگ، و دیگر هیچ»، کتاب ماه کودک و نوجوان، ش 73.
اونامونو، میگل (1380)، درد جاودانگی، ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، تهران: ناهید.
بلانشو، موریس (1388). ادبیات و مرگ، ترجمة لیلا کوچک‌منش، تهران: گام نو.
خاکبازان، علی (1389). «مرگ در جنگ»، کتاب ماه کودک و نوجوان، مهر.
خسرونژاد، مرتضی (1383). معصومیت و تجربه، تهران: مرکز.
ژیانولی، الکساندر (1386). «درون‌مایة مرگ در ادبیات کودک فرانسه»، در مجموعه مقالة نگاهی به ادبیات کودک در فرانسه، ترجمة بهاره بهداد، تهران: سورة مهر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383). منطق‌‌الطیر عطار، تصحیح و تعلیقات، تهران: سخن.
طباطبایی‌نیا، سیدمحمد مهدی (1366). اسباب بازی، آموزش، درمان، تهران: جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران.
کم، فیلیپ (1392). هم‌‌اندیشی روش پرورش مهارت‌‌های تفکر، ترجمة مریم خسرونژاد، تهران: قطره.
کمپبل، جوزف (1389). قهرمان هزار چهره، ‌ترجمة شادی خسروپناه، تهران: گل آفتاب.
کویاجی، ج. د. (1362). آیین‌‌ها و افسانه‌‌های ایران و چین باستان، ترجمة جلیل دوستخواه، تهران: شرکت سهامی کتاب‌‌های جیبی.
کریمی، عبدالعظیم (1384)، پژوهش در مفهوم مرگ در ذهن کودک، تهران: قدیانی.
کوئر، الینور (1370). ‌ساداکو و هزار درنای کاغذی، ترجمة مریم پیشگاه، تهران: کانون پرورش فکری.
کوبلرراس، الیزابت (1388). پیرامون مرگ و مردن، ترجمة علی‌اصغر بهرامی، تهران: رشد.
گرین، ویلفرد و دیگران (1383). مبانی نقد ادبی، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
‌للان، جویس مک (1371). بازی و رشد کودک، ترجمة محمدعلی احمدوند، تهران: آینده.
لندرث، گاری ل. (1381). بازی‌درمانی دینامیسم مشاوره با کودکان، ترجمة خدیجه آرین، تهران: اطلاعات.
محمد اسماعیل، الهه (1387). بازی‌درمانی: نظریه‌ها روش‌ها و کاربردهای بالینی، تهران: دانژه.
محمدی، محمد‌هادی و زهره قایینی (1385). تاریخ ادبیات کودکان ایران، ج 3، تهران: چیستا.
مختاریان، بهار (1391). «نمادپردازی روح در داستان بلبل سرگشته»، در مجموعه مقالات تخیل و مرگ در ادبیات و هنر، به کوشش علی عباسی، تهران: سخن.
مزداپور، کتایون (4-1383). «اساطیر مرگ ‌در کیش زرتشتی»، زنده‌رود، ش 33 و 34.
معتمدی، غلامحسین (1387). انسان و مرگ، تهران: مرکز.
مکاریک، ایرنا ریما (1384). دانشنامة نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
مک‌کاسلین، نلی (1390). درام خلاق، ترجمة حسین فدایی، تهران: نمایش.
موسسه کودکان دنیا (1386)، نگاهی به پرسش‌های کودکان، تهران: قطره.
میرشاهی، آیدا (1381). «ساداکو، هزار درنا برای صلح»، در فرهنگ توصیفی شخصیت‌های نوجوان، به کوشش فریدون عموزاده خلیلی، تهران: آفتابگردان.
نصری اشرفی، جهانگیر و عباس شیرزادی (1391). از آیین تا نمایش، تهران: آرون.
نفیسی، نفیسه (1392). «مرگ در ادبیات کودک و نوجوان و نقش آن در تحول زندگی آنان»، کتاب ماه ادبیات کودک و نوجوان، اردیبهشت.
نوذری، بیژن (1385). «درآمدی بر دراماتراپی»، در اولین کنگره سراسری هنردرمانی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
نورتون، دونا (1382). شناخت ادبیات کودکان، ترجمة منصوره راعی و دیگران، تهران: قلمرو.
همایی، جلال‌‌الدین (1369). مولوی‌‌نامه، تهران: هما.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار