1استادیار گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی تأثیر گفتاشنود (dialogue) منطقی در حلقه‌های کندوکاو فلسفی، بر کاهش نشانه‌های اختلالات روان‌تنی دانش‌آموزان دختر 11 تا 12 سال شهر تهران پرداخته است. روش انجام این پژوهش شبه‌آزمایشی با گروه آزمایش و کنترل بوده و جامعۀ آماری آن متشکل از 50 دانش‌آموز دختر پایۀ پنجم و ششم مقطع ابتدایی دبستان‌های دولتی شهر تهران است که به‌صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی در چندمرحله از میان مناطق نوزده‌گانۀ آموزش و پرورش به‌طور تصادفی انتخاب شده‌اند. ابزار تحقیق، پرسش‌نامۀ آخنباج، فرم YSR (خودسنجی) بود. ابتدا با استفاده از این پرسش‌نامه همۀ دانش‌آموزان پایه‌های پنجم و ششم دو مدرسۀ منتخب غربالگری شدند. 58 نفر از آنان حائز نمره‌ای بودند که نشانگر اختلال روان‌تنی بود و از این میان 50 نفر به شرکت در این پژوهش تمایل داشتند که به‌طور تصادفی به دو گروه شاهد و آزمایش تقسیم شدند. گروه آزمایش طی دوازده جلسۀ هفتگی، به مدت یک ساعت، در حلقۀ کندوکاو فلسفی گرد مربی آموزش‌دیده نشستند و داستان‌های فکری شمارۀ 2 و 3 فیلیپ کم را قرائت کردند و دربارۀ آن به بحث پرداختند. پس از پایان جلسات، مجدداً آزمون آخنباج برای تعیین تأثیر مشارکت در حلقه‌های کندوکاو فلسفی بر اختلالات روان‌تنی از هر دو گروه گواه و آزمون صورت گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اجرای این برنامه در کاهش نشانه‌های اختلال روان‌تنی گروه آزمایش تأثیر معناداری دارد.
The Effect of Logical Dialogue in the Community of Philosophical Inquiry on Reducing the Symptoms of Psychosomatic Disorders among 11-12-year-old Female Students in the City of Tehran
چکیده [English]
The present study examines the effect of dialogue based on community of philosophical Inquiry on reducing the symptoms of psychosomatic disorders among 11-12-year-old female students in the city of Tehran. This semi-empirical study was conducted via test and control groups. The sample population of the study consisted of 50, fifth and sixth graders of public primary schools in the city of Tehran who were chosen through random cluster sampling in several steps, among the 19 education districts. The research instrument was Achenbach questionnaire, Youth Self-Report (YSR). Initially, using the questionnaire, all the fifth and sixth graders in two selected schools were screened. 58 of them received a score that was indicative of psychosomatic disorder. From whom 50 were willing to participate in the research, were then randomly divided into two groups being test and control. The test group read and discuss mentally engaging stories, Philip’s number 2 and 3, for 12 one-hour weekly sessions in a community of philosophical inquiry under a trained teacher. After the sessions ended, again Achenbach youth self-report (YSR) was administered to determine the effect of participation in community of philosophical inquiry on psychosomatic disorders for both test and control groups. Results indicated that implementing the plan had significant effect on reducing the symptoms of psychosomatic disorders in the test group.
کلیدواژه ها [English]
philosophical stories, community of inquiry, psychosomatic disorders
مراجع
آزاد، حسین (1384). آسیب‌شناسی روانی، تهران: بعثت.
بهدانی، فاطمه (1391، زمستان). «مقایسۀ سطح اضطراب در دانش‌آموزان دبیرستانی روستایی و شهری در مشهد». مجلۀ اصول بهداشت روانی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دورۀ 14، ش 56، زمستان.
بهرامی، فاطمه و شیوا رضوان (1386، پاییز). «رابطۀ افکار اضطرابی با باورهای فراشناختی در دانش‌آموزان دبیرستانی مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر»، مجلۀ روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران: اندیشه و رفتار. پاییز، دورۀ 13، ش 3، پیاپی 50.
دلاور، علی (1385). احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: رشد.
فاسلر، دیوید جی. و لیناس دومس (2005). کمکم کن، غمگینم: راهنمای پیش‌گیری و درمان افسردگی در کودکان و نوجوانان، ترجمۀ نسرین پارسا، تهران: رشد.
فیشر، رابرت (1385). آموزش تفکر به کودکان، ترجمۀ مسعود صفائی مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
کلانتری، (1388). «بررسی اثربخشی اجرای برنامۀ آموزش فلسفه به کودکان بر کاهش تفکرات غیرمنطقی دانش‌آموزان دختر کلاس اول مقطع راهنمایی شهرستان بروجن»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، رشتۀ روانشناسی دانشگاه الزهرا.
مرعشی، سیدمنصور و جمال حقیقی (1386، زمستان). «بررسی تأثیر روش اجتماع پژوهشی بر پرورش مهارت‌های استدلال در دانش‌آموزان دختر پایۀ سوم راهنمایی»، فصل‌نامۀ مطالعات برنامه‌ریزی درسی تهران، ش 7.
مینایی، اصغر (1384). کتابچۀ راهنمای فرم‌های سن مدرسۀ نظام سنجش مبتنی‌بر تجربۀ آخنباخ، تهران: پژوهشکدۀ کودکان استثنایی کشور.
هدایتی، مهرنوش (1390، بهار و تابستان). «فلسفه برای کودکان و کنترل پرخاشگری». دوفصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی تفکر و کودک، س 2، ش 1.
هدایتی، مهرنوش و دیگران (1389 الف، پاییز). «بررسی تأثیر اجرای برنامۀ فلسفه برای کودکان به‌صورت اجتماع پژوهشی بر بهبود عزت نفس در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی از دیدگاه آموزگاران»، مجلۀ پژوهش‌های مشاوره (تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره)، ش 9، پیاپی 35.
هدایتی، مهرنوش و دیگران (1389ب، بهار و تابستان). «کودک متفکر، روابط میان‌فردی مؤثر»، دوفصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی تفکر و کودک، س 1، ش 1.
هدایتی، مهرنوش و مژگان زریباف (1391، بهار و تابستان). «پرورش هوش معنوی از طریق برنامۀ فلسفه برای کودکان»، دوفصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی تفکر و کودک، س 3، ش 1.
Achenbach, T. M., and, L. A. Rescorla (2001). Manual for the ASEBA School-Age Forms and Profiles, Burlingron, VT: University of Vermont, Research Center of Children, Youth and Families.
Achenbach, T. M. et al. (2001). Ratings of Relations Between DSM- IV Diagnostic Categories and Items of the CBCL/G-18, TRF, and YSR, Online, Available in PDF Format at: www.ASEBA. Org/research/DSM 6- 18/ ratings. [accessed 15 may 2004]
Fergusson D. M. et al. (1993). ‘Early Dentine Leads Levels and Subsequent Cognitive and Behavioral Development’, Child Psychology Psychiatry J; Vol. 34, No.2.
Flammer E. and A. Alladin (2007). ‘The Efficacy of Hypnotherapy in the Treatment of Psychosomatic Disorders: Meta-Analytical Evidence’, International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis, Vol. 55, No. 3.
Haven, Kendall (2007). ‘Story Proof:The Science Behind the Startling Power of Story’, CA:Libraries Unlimited.
Haynes, J. and K. Murris (2009). ‘The Wrong Message: Risk, Censorship and the Struggle for Democracy in the Primary Schoo’, Thinking, Journal of Philosophy for Children, Vol. 19, No. 1.
Kashani J. H. and H. Orvaschel (1990). ‘A Community Study of Anxiety in Children and Adolescents’, Am J Psychiatry, No. 147.
Kendall P. C. et al. (2010). Clinical Characteristics of Anxiety Disordered Youth, J Anxiety Disorder, Vol. 24, No. 3.
Kendall-Tackett, K. (2010a). ‘Treatments for Depression that Lower Inflammation: Additional Support for an Inflammatory Etiology of Depression’, In: Kendall-Tackett K, editor, The Psychoneuroimmunology of Chronic Disease: Exploring the Links between Inflammation, Stress, and Illness, 1st ed. Washington (DC): American Psychological Association.
Liao, Pei-Fen. (2013). ‘Effects of Integrating Philosophy for Children into English Picture Book Teaching on Vocational High School Students’, English Learning Motivation and Learning Anxiety, http://pc01.lib.ntust.edu.tw/ETD-db/ETD-search/view_etd?URN=etd-0618113-144732.
Lipman, M. (2003). Thinking in Education, Cambridge Univ press.
Sadeghian A., Mahnaz and M.K. Gorgi (2010). ‘The Study of Mental Health Status in High School Female Students in Hamedan City’, J Hamadan Univ Med Sci, Vol. 17, No. 3.
Lipman, M. et al. (1980). Philosophy in the classroom, Philadelphia, Temple university press.
Thayer J.F. and J. F. Brosschot (2005). ‘Psychosomatics and Psychopathology: Looking up and Down from the Brain’, Psychoneuroendocrinology, Vol. 30, No. 10.
Kazdin A. E. and J. R. Weisz (1998). ‘Identifying and Developing Empirically Supported Child and Adolescent Treatments’, Journal of Consulting and Clinical Psychology, No. 66.
ابتدای صفحه