بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های تفکر خلاق و نقاد در بهزیستی روان‌شناختی دانش‌آموزان دختر مقطع دبیرستان شهر جهرم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارسنجان، گروه روان‌شناسی، ارسنجان، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارسنجان

3 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، واحد شیراز

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تبیین تأثیر مهارت‌های تفکر خلاق و نقادانه در بهزیستی روان‌شناختی دانش‌آموزان دختر سال اول دبیرستان جهرم است. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای، 30 دانش‌آموز دختر، در دو گروه 15 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. نخست هر دو گروه به پرسش‌نامة بهزیستی روان‌شناختی ریف پاسخ دادند. در مرحلة بعد، گروه آزمایش طی 10 جلسة آموزشی دوساعته، تحت آموزش مهارت‌های تفکر خلاق و نقادانه قرار گرفت (به گروه کنترل هیچ‌ آموزشی ارائه نشد). پس از پایان جلسات آموزشی، پرسش‌نامة بهزیستی روان‌شناختی ریف (1989) روی آزمودنی‌های هر دو گروه اجرا شد. داده‌های به‌دست آمده با آزمون t مستقل و نمرة افزوده (gain score) تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که آموزش مهارت‌های تفکر خلاق و نقادانه در بهزیستی روان‌شناختی نوجوانان تأثیر می‌گذارد و آن را ارتقا می‌دهد.
(78/3=t، 001/0P ). این ارتقا به‌صورت رشد معنادار در همة زیرمؤلفه‌های بهزیستی روان‌شناختی، یعنی ارتباط مثبت با دیگران، رشد شخصی، هدف‌مندی در زندگی، پذیرش خود، خودمختاری، به‌جز تسلط بر محیط، نمود یافت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effects of Creative and Critical Thinking Skills on Psychological Well-Being of High School Students in Jahrom

نویسندگان [English]

  • Afrooz Tajarod 1
  • Amin Fazel 2
  • Farshid Ghasemi 3
چکیده [English]

The aim of this paper is to study the effects of creative and critical thinking skills on psychological well-being of high school girl students. The data is driven from 30 high school students, selected randomly, who are divided into a control and experimental group, each consists of 15 students. First, both groups responded to Ryffs (1989) Scales of Psychological Well-being, then , the creative and critical thinking skills were taught to the experimental group during 10 sessions of 2 hours (no training was provided to the control group). At the end of the sessions, all the participants were asked to answer Ryffs Test again. The data is then analyzed by the use of t-test and gain score. The results show that the creative and critical thinking skills promote the subjects’ (p≤ 0/001, t=3/78) psychological well-being, which represents a significant growth in all sub-components of psychological well-being (except dominance on the environment) including, positive relationship with others, personal growth, purposefulness, self-acceptance and autonomy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thinking skills
  • Creative thinking
  • critical thinking
  • Psychological well-being

مراجع

اسمیت، فیلیپ و گوردن هولفیش (1371). تفکر منطقی، روش تعلیم و تربیت، ترجمۀ علی شریعتمداری، تهران: سمت.
بیانی، علی‌اصغر، عاشور محمد کوچکی، و علی بیانی (1387). «روایی و پایایی مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف»، مجلة روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، س 14، ش 2.
شعبانی، حسن (1382). روش تدریس پیشرفته (آموزش مهارت‌ها و راهبردهای تفکر)، تهران: سمت.
شهبازی، محمدرضا و مهدی ربیعی (1391). مبانی پرورش تفکر خلاق در کودکان، تهران: تایماز.
عسکری، محمد (1386). «تأثیر روش‌های آموزش خلاقیت در میزان خلاقیت دانش‌آموزان دختر پایة چهارم ابتدایی»، پژوهش‌های روان‌شناختی، دورة دهم، ش 3 و 4.
فتحی آذر، اسکندر (1386). روش‌ها و فنون تدریس، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
فیشر، رابرت (1385). آموزش تفکر به کودکان، ترجمة مسعود صفایی‌مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
قاسمی، فرشید (1388). «ارزیابی آموزش خلاقیت در برنامة درسی علوم تجربی دورة ابتدایی: ارائه و اعتباربخشی چهارچوب مفهومی ـ تجربی برای آموزش خلاقیت»، رسالة دکتری گرایش برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه شیراز.
قریب، میترا (1386). «بررسی ارتباط بین مهارت تفکر انتقادی و گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان سال آخر کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی ایران»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران.
کم، فیلیپ (1379). داستان‌های فکری (1)، (کندوکاوی فلسفی برای کودکان)، ترجمة احسانه باقری، تهران: امیرکبیر.
کم، فیلیپ (1379). داستان‌های فکری (1)، (کندوکاوی فلسفی برای کودکان)، کتاب راهنمای معلم، ترجمة احسانه باقری، تهران: امیرکبیر.
لامزدین، ادوارد و مونیکا لامزدین (1386). حل خلاق مسئلة مهارت‌های فکری برای جهان در حال تحول، ترجمة بهروز ارباب شیرانی و بهروز نصر ازادانی، اصفهان: ارکان دانش.
ملک احمدی، محمد (1390). «طرح تفکر فلسفی کودکان»، دوهفته‌نامة پرتو مهر: سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان، س 2، ش 60.
میکائیلی منیع، فرزانه (1387). «مقایسة بهزیستی روانی مادران با و بدون دانش‌آموزان ابتدایی کم‌توان ذهنی: اثر سبک‌های مقابله‌ای». پژوهش در حیطة کودکان استثنایی، س 8، ش 1.
ناجی، سعید (1387). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نوری، ربابه (1386). مهارت‌های تفکر نقادانه و خلاق، تهران: طلوع دانش.
 
Deci, E. L. and R. M. Ryan (2008). “Facilitating Optimal Motivation and Psychological Well-Being Across Life’s Domains”, Canadian Psychology, Vol. 49, No. 1.
Erikson, E. (1968). Identity: Youth and Crisis, New York: Norton.
Facione, P.A. and N.C. Facione (1995). “The Disposition Toward Critical Thinkin”, The Journal of General Education, Vol. 44.
Lipman, Matthew (1976). “Can Philoso Phy for Children be the Basis of Educational Redesign?”, Journal of Social Studies, Vol. 69, No. 6.
Myers, D. G. and E. Diener (2010). “Who is Happy?”, Psychological Science, Vol. 6.
Ryff, C. D. (1989). “Happiness is Everything or is it? Exploration on the Meaning of Psychological Well-being”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 57.
Springer, K.W. & R.M. Hauser (2006). “An Assessment of the Construct Validity of Ryff Scales of Psychological Well-being: Method, Mode, and Measurement Effects”, Social Science Research, Vol. 35.
Vleioras, G. and H. A. Bosma (2005). “Are Identity Styles Important for Psychological Well- Being?”, Journal of Adolescence.
Topping K. J. and S. Trickey (2007). “Collaborative Philosophical Effects at 10-12 Years”, British Journal of Educational Psychology, in press.
Torrance, E.P. (1974). Torrance Tests of Creative Thinking, Scholastic Testing Service, Inc.
White, R. W. (1959). “Motivation Reconsidered: The Concept of Competence”, Psychological Review, Vol. 66.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار