مقایسه‌ی میزان گرایش دانش‌آموزان به تفکر انتقادی و خلاقیت و نوآوری بر اساس " جو اجتماعی "

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

گرایش به تفکر انتقادی، خلاّقیت و نوآوری یکی از چالش­های مهم مدارس هزاره­ی سوم هستند که زمینه رشد و ارتقای دانش­آموزان در موفقیت­های تحصیلی و شغلی را فراهم می­نماید. پژوهش حاضر به منظور مقایسه­ی میزان گرایش دانش­آموزان دختر پایه سوم متوسطه شهر تبریز در گرایش به تفکر انتقادی، خلاقیت و نوآوری بر اساس جو اجتماعی باز و بسته مدارس انجام شده است. روش تحقیق از نوع علی- مقایسه­ای است. جامعه آماری پژوهش کلیه­ی دانش­آموزان دختر پایه­ی سوم دوره­ی دوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 93-1392 که با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چندمرحله­ای 365 نفر انتخاب گردید. برای گردآوری داده­ها از پرسشنامه­های جو اجتماعی هالپین و کرافت، تفکر انتقادی ریکتس، خلاقیت عابدی و نوآوری کولز و واندن بروک استفاده شد که اعتبار پرسشنامه­ها با استفاده از آلفای کرانباخ مناسب گزارش شده است. برای تجزیه و تحلیل داده­ها، از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره(MANOVA) استفاده شد. نتایج حاصل نیز، نشان داد که میزان گرایش دانش آموزان دختر به تفکر انتقادی، خلاقیت و نوآوری براساس جو اجتماعی باز و بسته متفاوت است که از میان متغیرهای فوق، جو اجتماعی باز مدارس بیشترین تأثیر را بر گرایش به خلاقیت دانش­آموزان دختر داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Tendencies of Students to Critical Thinking, Creativity and Innovation Based on the Social Climate

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • . . 2
  • . . 3
  • . . 2
چکیده [English]

Tendencies to critical thinking, creativity and innovation are among significant challenges of third millennium schools which pave the way for development and promotion of students in their educational and vocational successes. The present research studies the effect of school social climate on critical thinking, creativity and innovation among third-grade female students of high school through describing the schools in two states of open and closed social status. The method of this research is of causal-comparative type. Statistical population of the research consist of all third-grade female students of second period of Tabriz high schools in the school of 2013-2014, of whom 365 students were selected using multistage cluster random sampling method. Social climate questionnaires of Halpin and Kraft, critical thinking of Ricketts, creativity of Abedi, and innovation of Koolze and Vanden Brooke were used for collecting data. Questionnaires validity has been reported using Cronbach’s alpha. Multivariate variance analysis test (MANOVA) was used for analyzing data. Results showed that there was a significant difference between open and closed social climates based on components of tendency to critical thinking, creativity and innovation, of which schools open social climate had the most effect on the tendency to creativity of female students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Climate
  • critical thinking
  • creativity
  • Innovation
  • Students
  • Female
احمدی، امینه و صمدی، معصومه(1393). «تاثیر بارش مغزی بر راهبردهای مقابله­ای و خلاقیت دانش­آموزان». فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، س9، ش2، صص20-9.
بدری گرگری، رحیم(1387). تأثیر بازاندیشی در عمل بر تفکر انتقادی دانشجو- معلمان مراکز تربیت معلم تبریز، رساله دکترای دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز.
برون، سارا؛ حیدری، علیرضا؛ بختیار پور، سعید و برون، سیما (1392). «تأثیر آموزش حل­خلاّق مسأله بر مؤلفه­های خلاقیت دانش­آموزان». ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، س2، ش4، صص71-55.
پورطهماسبی، سیاوش؛ تاجور، آذر و سیدکلان، سیدمحمد (1389). «رابطۀ بین عوامل فردی و سازمانی با خلاقیت مدیران مدارس متوسطه شهرستان اردبیل». ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، س اول، ش1، صص40-21.
جهانی، جعفر (1387). نقد و بررسی مبانی فلسفی الگوی آموزشی تفکر انتقادی لیپمن، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
حسام­پور، سعید و سینایی نوبندگانی، هاله (1394). «بررسی ارتباط مهارتهای تفکر انتقادی و فرایندهای ساخت معنا در ذهن در یک نمایش از مجموعه کلاه قرمزی». دو فصلنامه تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س6، ش1، صص47-19.
حق­شناس، مرجان (۱۳۷8). «خلاقیت در آموزش و پرورش». فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش، شماره24-23.
رستمی، منیره.(1388). بررسی میزان مهارت های اجتماعی دانش آموزان بر اساس جو سازمانی مدارس، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه تبریز.
سراج خرمی، ناصر و معظم­فر، فروزان. (1389). «مقایسه تفکر انتقادی و سبک­های هویتی دانشجویان فنی- مهندسی با دانشجویان علوم انسانی». یافته­های نو در روانشناسی، س9، ش3، صص 79-63.
سلیمان نژاد، اکبر و آیرملوی، بهروز(1391). «رابطۀ باورهای معرفت شناختی و گرایش به تفکر انتقادی در دانش آموزان دورة متوسطۀ شهر ماکو در سال تحصیلی 91-90». دو فصلنامه تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س3، ش2، صص 29-1.
سیف، علی اکبر (1388). روان شناسی پرورشی نوین، تهران: انتشارات دوران.
گتزلز، جی دبیلیو؛ فلدمن، رابرت؛ اس. بارتل، دانیل و دی بیدن، برندا (1389). روانشناسی اجتماعی تعلیم و تربیت، ترجمه یوسف کریمی،  تهران: انتشارات ویرایش.
گودرزی، اکرم و گمینیان، وجیهه (۱۳۸۱). اصول، مبانی و نظریه­های جو سازمانی، اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
عباسی، عفت (1380). بررسی مهارت های مؤثر بر پرورش تفکر انتقادی در برنامه درسی جامعه شناسی در دوره متوسطه در سال تحصیلی 80-1379، تهران: پایان نامه دکتری برنامه­ریزی درسی، دانشگاه تربیت معلم.
علیخانی، محمدحسین(1383). بررسی پی­آمدهای قصد نشده برنامه درسی پنهان محیط اجتماعی مدارس متوسطه شهر اصفهان و ارایه ی راهکارهایی برای کاهش پی­آمدهای منفی آن، پایان­نامه دکتری برنامه­ریزی درسی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
عطوفی سلمانی، محمدرضا؛ بهاری، سیف­اله و گودرزی ملایری، بهزاد (1387). «بررسی تاثیر جو روانی اجتماعی کلاس بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان کاشان». فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی، س3، ش4، صص20-2.
طالب­زاده­نوبریان، محسن؛ صالح صدق­پور، بهرام و کرامتی، انسی (1387). « بررسی تأثیر جو اجتماعی مدارس متوسطه بر پرورش مهارت های اجتماعی دانش آموزان»، فصلنامه مطالعات درسی، س8، ش 2، صص23-47.
مایزر، چت (1374). آموزش تفکر انتقادی، ترجمه­ی خدایار ابیلی، تهران: انتشارات سمت.
میرکمالی، سید محمد (1381). روابط انسانی در آموزشگاه­ها، تهران: انتشارات یسطرون، چاپ پنجم.
هاشمیان­نژاد، فریده (1380). ارائه چهارچوب نظری در خصوص برنامه درسی مبتنی بر تفکر انتقادی در دوره ابتدایی با تأکید بر برنامه درسی مطالعات اجتماعی، رساله دکتری برنامه­ریزی درسی، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات.
هاشمی، سیداحمد؛ صادقی فرد، احمد و همتی، ابوذر(1390). «بررسی ارتباط بین انواع سبک تفکر با خلاقیت و نوآوری مدیران مدارس شهرستان لامرد»، پژوهش در برنامه ریزی درسی، س2، ش30، صص 10-1.
وین هوی ک.؛ و میسکل، س (1385). مدیریت آموزشی (تئوری، تحقیق و عمل). ترجمه­ی میر محمد سید عباس زاده، ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه، چاپ چهارم.
یوسف زاده، محمدرضا؛ معروفی، یحیی و انصاری، مینا (1391). «بررسی تأثیر جو اجتماعی مدارس بر رشد مهارت­های اجتماعی دانش آموزان دختر دوره­ی راهنمایی: مطالعه ی موردی شهر همدان»، پژوهش­های برنامه­ی درسی، س2، ش1، صص 76-59.
 
Adsit, K.i.)2002(. critical thinking. [Online].available http://www.utc.edu/teaching - resource Center/Critical.html.
Alper Ay, F.; Karakaya, A.&  Yilmaz, K. (2015). ”Relations Between Self-Leadership And Critical Thinking Skills”.  Procedia - Social and Behavioral Sciences, 207, pp  29 –41.
Arsal Z. )2010(.” The Effects of Diaries on Self-regulation Strategies of Preservice Science Teachers”.  International Journal of Environmental & Science Education, 5(1), pp 85-103.
Bragg, S. (2011). Creativity, School Ethos and the Creative Partnerships programme, Final Report of the project: Evaluation of the nature and impact of the Creative Partnerships programme on school ethos, 2009-10, The Open University of Helen Manchester.
Chang, C. P., Chuang, H.W. & Bennington, L. (2011). ” Organizational climate for innovation and creative teaching in urban and rural schools”.  45(4), pp 935-951.
Cottrell, S. (2011). Critical thinking skills: Developing effective analysis and argument (2nd ed.). New York, NY: MacMillan
Ferrari A., Cachia R. & Punie Y.(2009).  Innovation and Creativity in Education and Training in the EU Member States: Fostering Creative Learning and Supporting Innovative Teaching, Office for Official Publications of the European Communities.
Gallay, L. & Pong, S.L. (2004). School Climate and Student Intervention Strategies, Paper presented at the society for Prevention Research Annual Metting, Quebec City.
Hamz, K. & Nash, W.R. (1996). ” Creating and Fostring a Learning environment that promotes creative thinking and problom solving skills”.  ERIC Resources ed, pp 406-445.
Heilman, P.S.(1999). Classroom Climate Factors Related to Student Motivation and Effort. A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Education, University of South Dakota.
Hoover, J., Larson J., & Baker, T. (2013). ” Bullying, School  Climate, Social Climate and Intellectual Development: Implications for the Lives of High-Achieving, Creative Students”.  International Journal for Talent Development and Creativity – 1(1), June, 2013.
Joanna, K. (2006). ” Organizational climat & Creativity and Innovation”.  Creativity and Innovation Management, 13(3): 187-196.
Murick. f. Yong e.o.(2001). ” Creating a climate for critical thinking in the preceptorship experience”.  Nurse Education Today , 21(6), pp 461-467.
Nutbeam, D. Smith, C. Moore, I. & Bauman, A.(1993). ” Warning! schools can damage your health: alienation from school and its impact on health behavior”.  Journal of Paediatric and Child Health, 29(6), pp 30-52.
Pascarella, Ernest T ; Palmer, B.; Moye, M. & Pierson, C.T.(2001). ” Do diversity experiences influence the development of critical thinking? ”.  Journal of College Student Development, 42(3), pp 257-271.
Rainbolt, G. W., & Dwyer, S. L. (2012). Critical thinking: The art of argument (2nd ed.). Stamford, CT: Cengage Learning.
Smith-Stoner, M. (1999). Workday solutions. Critical thinking improves team effectiveness”. Home Healthcare Nurse, 3(2), pp  14-6.
Smeltzer, S., Bare, B., Brunner, L., & Suddarth, D. (2005). Text Book of Medical Surgical Nursing, (10th ed.). Williams & Wilkins, Lippincott.
Soonhee, K. (2009). ” Managerial Leadership, the Climate for Creativity and innovation, and a Culture of Innovation and Performance-Driven in Local Government”. Paper Prepared for the PMRA Conference, Oct 1-2, Ohio.
Susanna Massa(2013). ” The Development Of Critical Thinking In Primary School: The Role Of Teachers’ Beliefs”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 141 (2014), pp 387 – 392.
 Thompson, C. & Rebeschi L. M. (1999). ” Critical thinking skills of baccalaureate       nursing students at program entry and exit ”. Nursing and Health Care Perspectives, 20(5), pp 248-52
Tsui, L, Gao, E.(2007). ” The Efficacy of Seminar Courses”. Journal of College Student Retention: Research, Theory & Practice,8(2), pp149-170.
Winningham,M. & preusser, B.(2001). crotoca; tjomlomg om,edoca;-sirgoca; settomgs (a case study approach), Missouri, mosby, inc press.