اجتماع پژوهشی روشی مؤثر در رشد اجتماعی کودکان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دانشجوی دکتری فلسفۀ تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش برنامۀ «آموزش فلسفه به کودکان» به‌ صورت اجتماع پژوهشی بر رشد اجتماعی دانش‌آموزان پسر پایۀ پنجم ابتدایی مدارس غیر دولتی ناحیۀ یک شهرستان خرم‌آباد در سال تحصیلی 1390 - 1391 و دادن پیشنهادهای مناسب به مسئولان و دست‌اندرکاران آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی بر اساس یافته‌های تحقیق بود. برای این منظور از بین ده مدرسۀ غیر دولتی ناحیۀ یک خرم‌آباد یک مدرسه به ‌صورت تصادفی انتخاب شد. این مدرسه دو کلاس پایۀ پنجم دارد و تعداد دانش‌آموزان دو کلاس 60 نفر بود که به ‌صورت تصادفی یک کلاس در گروه گواه و یک کلاس در گروه آزمایش قرار گرفت (30 نفر در هریک از گروه‌ها). سپس با استفاده از پرسش‌نامۀ رشد اجتماعی واینلند متغیرهای رشد اجتماعی دانش‌آموزان سنجیده شد. قبل از اجرای برنامه تفاوت معناداری بین رشد اجتماعی دو گروه وجود نداشت. سپس کودکان گروه آزمایش طی دوازده جلسۀ هفتگی نود دقیقه‌ای، در برنامۀ آموزش فلسفه به کودکان شرکت کردند و در پایان مشخص شد که اجرای این برنامه تأثیر معناداری در ابعاد مختلفی از رشد اجتماعی دانش‌آموزان، از قبیل اجتماعی‌‌شدن، ارتباط زبانی، و خودفرمانی داشته است. بنابراین پیشنهاد می‌شود این برنامه در سطح مدارس اجرا شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Community of Inquiry: an Effective Technique in Children’s Social Development

نویسندگان [English]

  • Maryam Seyf Naraghi 1
  • Moslem Ghobadiyan 2
  • Ezat Allah Naderi 1
  • Ali Shariatmadari 1
اسدی، مرضیه و مهدی اسدی (1390). «آموزش فلسفه به کودکان و نقش آن در تفکر انتقادی»، چکیدۀ مقالات دومین همایش ملی انجمن فلسفۀ تعلیم و تربیت، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
امی، زهرا و احد فرامرز قراملکی (1384). «مقایسۀ سبک‌های لیپمن و برنی فیر در فلسفه برای کودکان»، اندیشۀ نوین دینی، ش 2.
برجی، امیرحسین (1390). «بررسی نقش دورۀ آمادگی پیش از دبستان در رشد اجتماعی دانش‌آموزان پسر پایۀ اول مدارس آموزش و پرورش ناحیۀ یک شهر خرم‌آباد در سال تحصیلی 1389 - 1390»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم تربیتی گرایش مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد.
برک، لورا ای. (1383). روا‌‌ن‌شناسی رشد، از لقاح تا کودکی، ترجمة یحیی سیدمحمدی، ج 1، تهران: ارسباران.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره (1385). «فلسفه برای کودکان، چشم‌اندازی نظری و بررسی تجربی»، مجموعۀ مقالات ششمین همایش انجمن مطالعات برنامۀ درسی، دانشگاه شیراز.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره و احمد اکبری (1388). «تحلیلی بر برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان و ویژگی‌های مواد خواندنی مناسب در اجرای آن»، همایش ملی کتاب‌خانه‌های آموزشگاهی: پویاسازی نظام آموزشی و مشارکت در فرایند یاددهی ـ یادگیری.
حیدری، اکرم (1374). بلوغ: مشکلات روانی جوانان و نوجوانان، افت تحصیلی، تهران: سعید محبی.
راهنما، اکبر (1373). «رشد اجتماعی کودکان و نوجوانان و راه‌های تقویت آن»، پیوند، ش 185.
رشتچی، مژگان و ارشیا کیوانفر (1388). «مبانی نظری اجتماع کندوکاو به‌عنوان روش آموزش فلسفه به کودکان»، فرهنگ، ش 69.
رمضانی، معصومه (1389). «بررسی برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان در راستای توجه به ابعاد مختلف ذهنیت فلسفی»، تفکر و کودک، س 1، ش 1.
ریچ، دروتی (1382). کلیدهای پرورش مهارت‌های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان، ترجمة اکرم قیطاسی، تهران: صابرین.
ساعتچی محمود، کامبیز کامکاری، و مهناز عسگریان (1389). آزمون‌های روان‌شناختی، تهران: ویرایش.
سیف‌نراقی، مریم (1374). «آشنایی با مقیاس کوتاه‌شدۀ بلوغ اجتماعی واینلند»، پژوهش‌های تربیتی، ج 3، ش 3 و 4.
شریعتمداری، علی (1384). جامعه و تعلیم و تربیت، تهران: امیرکبیر.
شریعتمداری، علی (1388). تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: امیرکبیر.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1374). روان‌شناسی رشد، تهران: اطلاعات.
شهرتاش، فرزانه (1389). «فلسفه برای کودکان را چگونه معرفی کنیم»، اطلاعات حکمت و معرفت، ش 3.
ضرغامی، سعید (1387). «بررسی مقایسه‌ای آموزش فلسفه و منطق به روش‌های ادغامی و تفکیکی در دورۀ متوسطۀ نظری»، وزارت آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و نوسازی آموزشی.
فیشر، رابرت (1385). آموزش تفکر به کودکان، ترجمة مسعود صفایی‌مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
قائدی، یحیی (1383). آموزش فلسفه به کودکان، بررسی مبانی نظری، تهران: دواوین.
کارتلج، جی. و جی. اف. میلبرن (1386). آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان، ترجمة محمدحسین نظری‌نژاد، مشهد: آستان قدس رضوی.
کراسکیان، آدیس (1388). «ابزارهای روان‌شناسی»، مشاور مدرسه، دورۀ چهارم، ش 4.
کم، فیلیپ (1384). داستان‌های فکری (1)، کتاب راهنمای معلم، ترجمة احسانه باقری، تهران: امیرکبیر.
مرعشی، سیدمنصور (1385). «آموزش فلسفه به کودکان؛ پژوهشی در زمینۀ آموزش تفکر»، کنگرۀ ملی علوم انسانی؛ راهبردهایی برای ارتقای علوم انسانی کشور.
مرعشی، سیدمنصور، مسعود صفایی‌مقدم، محمدجعفر پاک‌سرشت، و خسرو باقری (1386). «بررسی تأثیر اجتماع پژوهشی در پرورش مهارت‌های استدلال در دانش‌آموزان دختر پایۀ سوم راهنمایی مدارس نمونۀ دولتی شهر اهواز»، مطالعات برنامۀ درسی، س 2، ش 7.
مرعشی، سیدمنصور، مسعود صفایی‌مقدم، و پروین خزامی (1389). «بررسی تأثیر اجرای برنامۀ آموزش فلسفه به کودکان به روش اجتماع پژوهشی، در رشد قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان پایۀ پنجم ابتدایی شهر اهواز»، تفکر و کودک، س 1، ش 1.
مفیدی، فرخنده (1372). آموزش و پرورش پیش‌دبستانی و دبستانی، تهران: پیام نور.
ناجی، سعید (1389). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، ج 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید و پروانه قاضی‌نژاد (1386). «بررسی نتایج برنامۀ فلسفه برای کودکان روی مهارت‌های استدلالی کودکان»، برنامۀ درسی، س 2، ش 7.
نادری، عزت‌الله و مریم سیف‌نراقی (1390). روش‌های تحقیق و چگونگی ارزش‌یابی آن در علوم انسانی، تهران: ارسباران.
نوروزی، رضاعلی (1385). «بررسی کار فلسفی با کودکان از دیدگاه دانش‌آموزان مدارس شهر اصفهان»، نوآوری‌های آموزشی، س 6، ش 23.
هدایتی، مهرنوش (1389). «کودکان متفکر، روابط میان‌فردی مؤثر»، تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 1، ش 1.
هدایتی، مهرنوش (1390). جزوۀ مبانی برنامۀ آموزش فلسفه به کودکان، کارگاه آموزشی تربیت مربی فلسفه برای کودکان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 
Lipman, Matthew (1988). Philosophy Goes to School, Philadelphia: Temple University.
Lipman, Matthew (2003). Thinking in Educational, NewYork: University of Cambridge.
Mehta, S. and D. Whitebeard (2005(. Philosophy for Children and Moral Development in India, NewYork: Cambridge University, Vol. 21, No. 3.
Morehouse, Richard (2010). ‘Developing Communities of Inquiry in the USA: Retrospect and Prospect’, Analytic Teaching and Philosophical Praxis, vol. 30, No. 2.
Sharp, Ann Margaret and Ronald F. Reed (1992). Studies in Philosophy for Children, Philadelphia: Temple University.
Topping, K. J. (2003). ‘Developing Thinking Skills with Peers, Parents, and Volunteers’, Thinking Classroom (I.R.A).
Tricky. S. and K. J. Topping (2005). ‘Philosophy for Children, a Systematic Review’, Research Papers in Education, Vol. 19, No. 3.
 
منابع دیگر
کم، فلیپ (1385). داستان‌های فکری 2، ترجمة فرزانه شهرتاش و مژگان رشتچی، تهران: شهرتاش.
کم، فلیپ (1388). داستان‌های فکری 1، ترجمة فرزانه شهرتاش و مژگان رشتچی، تهران: شهرتاش.