خوانش فبکی داستان ماهی سیاه کوچولو، اثر صمد بهرنگی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشجوی دکتری تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران،ایران

3 دکترای تخصصی تعلیم و تربیت، استادیار دانشگاه فرهنگیان، پردیس علامه طباطبایی خرم‌آباد، خرم آباد ،ایران.

چکیده

فلسفه برای کودکان (فبک)، برنامه‌ای نوین در عرصۀ تعلیم و تربیت است که متیو لیپمن آمریکایی در اواخر دهۀ 1960 میلادی آن را پایه‌ریزی کرد. هدف این برنامه آموزش مهارت تفکر به کودکان است. در برنامه فلسفه برای کودکان، داستان، نقشی اساسی دارد و ابزار اصلی آموزش مفاهیم فلسفی و مهارت‌های فکری است. مبدعان و اندیشمندان این برنامه برای اجرا و گسترش برنامۀ خود، داستان‌هایی خاص و متفاوت با داستان‌های معمولی نوشته‌اند که دارای سه شاخصۀ غنای ادبی، فلسفی و روان‌شناختی است. برخی از منتقدان این برنامه بر این باورند که کارآیی داستان‌های فبک در کشورهای گوناگون، در گرو تناسب آن‌ها با معیارهای اخلاقی و ارزش‌های فرهنگی کشورهاست. در این جستار که با روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای صورت می‌گیرد، غنای ادبی، فلسفی و روان‌شناختی داستان ماهی سیاه کوچولو، نوشتۀ صمد بهرنگی، بررسی شده‌است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که این داستان در هر سه شاخصه، غنای بالایی دارد؛ هر چند که ضعف‌هایی هم در آن دیده‌می‌شود. با اصلاح این ضعف‌ها، داستان ماهی سیاه کوچولو قابلیت خوانش و استفاده در برنامۀ فبک را پیدا خواهدکرد و سبب غنای متون این برنامه، جهت بومی‌سازی آن در کشور، خواهدشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

P4C Reading of Little Black Fish (Mahi Koucholou-ye Siyah) by Samad Behrangi

نویسندگان [English]

  • Farshad Eskandari Sharafi 1
  • Younes Rahmati Firouzabadi 2
  • Alinosrat falah Falah 3
1 M.A. of Persian Language and Literature Department, Faculty of Literature and Human Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 PhD Student in Educational Technology, Allameh Tabataba’i, Tehran،Iran
3 PhD of Education, Associate Professor of Farhangian University, Allameh Tabatabai, Khorramabad, Iran
چکیده [English]

Philosophy for children (P4C) is an innovative program in training and nurturing which has been founded by American Mather Lippman in late 1960s. It mainly aims to teach thinking ability to children. In P4C, story plays an essential role which is considered as the main training tool for philosophical contents and thinking ability. Trying to conduct and expand their programs, the thinkers of this program have written various unique stories which possess literal, philosophical and psychological richness. Some critics believe the efficiency of such stories in different countries depends on their relevance to the moral criteria and cultural values of countries. The present study which is a kind of descriptive-analytical one based on library sources aims to analyze literal, philosophical and psychological richness of Little Black Fish (Mahi Koucholou-ye Siyah) by Samad Behrangi. The findings reveal this story has high richness in terms of the three criteria, although there are some weaknesses. Correcting these weaknesses, Little Black Fish (Mahi Koucholou-ye Siyah) can be read and used in P4C program leading to richness of this program in order to be localized in that country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy for Children (P4C)
  • Literal Richness
  • Philosophical Richness
  • Psychological Richness
  • Little Black Fish (Mahi Koucholou-ye Siyah)
  • Samad Behrangi

مراجع

 
اصغری، علی، عبیدی‌نیا، محمدامیر و طلوعی آذر، عبدالله (1398). «تبارشناسی ماهی سیاه کوچولو در متون نثر فنی داستانی و تحلیل نمادهای آن»، متن‌پژوهی ادبی، س 23، ش 80، صص 175- 202.
امن‌خانی، عیسی و خوجه، عایشه (1395). «ادبیات کودک و ایدئولوژی معاصر»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، س 3، ش 42، صص 139- 166.
براهنی، رضا (1393). قصه‌نویسی، چ چهارم، تهران: نگاه.
بهرنگی، صمد (1397). قصه‌های بهرنگ، چ پنجم، تهران: نگاه.
شمیسا، سیروس (1389). انواع ادبی، چ چهارم، تهران: میترا.
ضرغامی، سعید. (1394). نگاهی به فلسفه برای کودکان از منظر فلسفۀ تعلیم و تربیت، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عبداله‌زاده برزو، راحله و ریحانی، محمد (1398). «نقد کهن‌الگویی سفر قهرمان در داستان ماهی سیاه کوچولو بر اساس نظریۀ کمپبل و پیرسن»، مطالعات ادبیات کودک، س 10، ش 1 (پیاپی 19)، صص101- 122.
فخرایی، الهام (1389). «فلسفه برای کودکان؛ گامی به سوی پیوند فلسفه با جامعه»، تفکر و کودک، سال 1، ش 1، صص69- 81.
قزل‌ایاغ، ثریا (1398). ادبیات کودک و نوجوانان و ترویج خواندن (مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان)، چ پانزدهم، تهران: سمت.
گودرزی دهریزی، محمد (1388). ادبیات کودکان و نوجوانان ایران، چ اول، تهران: قو: چاپار.
محمودی، صوفیا (1392). ادبستان (فرهنگ ادبیات کودک و نوجوان)، چ اول، تهران: فرهنگ نشر نو.
مجید حبیبی عراقی، لیلا (1394). داستانی برای کندوکاو، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مرشدی، سیاوش (1393). تاریخ ادبیات کودک و نوجوان، چ اول، تهران: فرجامین سخن.
مرعشی، سیدمنصور و قائدی، یحیی (1394). مبانی و کارکردهای حلقۀ کندوکاو، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میرصادقی، جمال (1392). عناصر داستان، چ هشتم، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (1396). صد سال داستان‌نویسی ایران، ج 1، چ ششم، تهران: چشمه.
ناجی، سعید (1395). معیار فبک برای داستان: نقد و بررسی داستان‌های مورد استفاده برای آموزش تفکر در ایران، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید و مجید حبیبی عراقی، لیلا (1397). «نگاهی دوباره به ویژگی فلسفی و ادبی داستان‌ها در برنامۀ فبک»، تفکر و کودک، س 9، ش 1، صص 1- 30.
ناجی، سعید و مرعشی، منصور (1394). «کفایت فلسفی در داستان‌های فلسفه برای کودکان و نوجوانان»، تفکر و کودک، س 6، ش 1، صص 87- 111.
نوروزی، اسداله، جمالی، عاطفه و نجاتی جزه، مرتضی (1398). «معنایی متفاوت از رنگ سیاه در ماهی سیاه کوچولو»، مطالعات ادبیات کودک، س 10، ش 2 (پیاپی 20)، صص 151- 168.
ولی‌پور، عبداله و همتی، رقیه (1396). «در جست‌وجوی کمال مطلوب؛ بررسی تطبیقی «ماهی سیاه کوچولو»، نوشتۀ صمد بهرنگی با جاناتان مرغ دریایی، اثر ریچارد باخ»، مطالعات ادبیات کودک، س 8، شماره 2 (پیاپی 16)، صص 161- 178.
هدایتی، مهرنوش (1394). مبانی روان‌شناسی رشدِ شناختی در برنامۀ فلسفه برای کودکان، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هدایتی، مهرنوش (1396). به کودکان اعتماد کنیم: مبانی روان‌شناسی رشدِ شناختی در برنامۀ فلسفه برای کودکان، چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یاحقی، محمدجعفر (1389). جویبار لحظه‌ها؛ ادبیات معاصر فارسی نظم و نثر، چ دوازدهم، تهران: جامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار