مطالعه روند شکل‌گیری گفت‎وگوی کندوکاو محور در کلاس «فلسفه‌برای‌کودکان»

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی،

2 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

ارتقای مهارت‌های فکری و فرهنگ گفت‌وگویی در کودکان می‎تواند نویدبخش جامعه‎ای خردورز باشد. پژوهش حاضر درصدد است به بررسی ساختار گفت­وگویی که در حلقه کندوکاو کلاس «فلسفه‌برای‌کودکان» در مقطع دبستان­ اجرا می­شود، بپردازد تا از خلال آن، مهارت­های لازم برای شکل‌گیری «گفت‌وگوی کندوکاوی» را شناسایی کند. الگوی گفت­وگوی کندوکاویِ ارائه شده در این پژوهش، برگرفته از «تفکر چندبعدی و بازاندیشانه» در آموزش «فلسفه‌برای‌کودکان» است که در بستر «منطقه تقریبی رشد» شکل می‌گیرد.به منظور بررسی موضوع مدنظر این پژوهش، روند گفت­وگوهایِ حدود 200 کلاس «فلسفه‎برای‎کودکان»، در پایه‌های مختلف تحصیلی، مشاهده توصیفی، متمرکز و گزینشی شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که حلقه‌های کندوکاو «فلسفه‌برای‌کودکان» به مثابه «منطقه تقریبی رشد»، با فراهم کردن فضایی برای گفت‌وگوی کودکان با یکدیگر، در حضور تسهیلگر (فرد تواناترِ فرهنگ)، می‌تواند نگرشی بازاندیشانه، مسئولانه، انتقادی و خلاقانه در آنها ایجاد کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • hadi khaniki 1
  • fateme noorirad 2
  • vahide shahhoseini 3
1 allame tabatabayi
2 allame tabatabayi university
چکیده [English]

.

-        یمان، محمدتقی (1391)الف. روششناسی تحقیقات کیفی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-        ایمان، محمدتقی (1391). فلسفه و روش تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
-    ای هارت، راجر(1380). مشارکت کودکان و نوجوانان از پذیرش صوری تا شهروندی واقعی، ترجمه فریده طاهری، تهران: دفتر پژوهش‎های فرهنگی
-        پازوکی، فاطمه و احمدعلی حیدری (1390). «تبیین شاخص‎های فلسفی گفت‌وگو در فلسفه‎ورزی کودکان»، فصلنامه تفکر و کودک ، سال دوم، شمارة دوم، پاییز و زمستان ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
-        پاول، ریچارد (1390). «پرسشگری سقراطی و تفکر نقاد»، ترجمه نسرین ابراهیمی لویه، اطلاعات حکمت و معرفت، آذرماه.  بازیابی از
-    خانیکی، هادی (1381)، «گفت‌وگوی تمدنها و ارتباطات بین‌المللی» رسالة دکترای علوم ارتباطات اجتماعی، تهران: دانشگاه علّامه طباطبایی، دانشکدة علوم اجتماعی و ارتباطات.
-        خانیکی، هادی (1387)، در جهان گفت‌وگو، تهران: انتشارات هرمس.
-    خطیبی، سمیه (1388). «آموزش و پرورش جدید و رشد مهارت‌های گفت‌وگویی؛ بررسی تأثیر روش اجتماع کندوکاو فلسفی بر مهارت‌های گفت‌وگویی دانش‌آموزان». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، راهنما: دکتر سید ضیاء هاشمی، استاد مشاور: سعید ناجی، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی
-    راجی،ملیحه، خسرو باقری، شهین ایروانی و زهرا صباغیان (1391). «نگاهی نو به فلسفه و روش آموزش بزر گسالان در دیدگاه پائولو فریره»، فصلنامه نوآوری آموزشی. شمارة 43 ، سال یازدهم، پاییز
-    رشتچی، مژگان.(1389) «بررسی نظریة ویگوتسکی از دیدگاه روانشناسی و ارتباط آن با مبانی نظری آموزش فلسفه به کودکان»، تفکر و کودک ، سال اول، شماره اول،21-35
-        شاه‏حسینی،وحیده (1391)، «نقش آموزش تفکر انتقادی و سواد رسانه­ای در بازگشایی پیام»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد ارتباطات، تهران: دانشگاه علوم و تحقیقات، دانشکده علوم اجتماعی و ارتباطات
-        شهرتاش، فرزانه (1389). ««فلسفه برای کودکان» را چگونه معرفی کنیم؟». اطلاعات حکمت و معرفت. دوره 5، شماره 3
-        شهرتاش،فرزانه(1390). «ورود «فلسفه‎برای‎کودکان»». اطلاعات حکمت و معرفت.دوره 6، شماره 8.  بازیابی از
-        فلیک، اووه، (1390)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
-        فیشر، رابرت (1386) آموزش تفکر به کودکان، ترجمه مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش
-        فیشر، رابرت (1388) آموزش و تفکر ، ترجمه فروغ کیان زاده، اهواز: رسش
-        قائدی، یحیی (1382). آموزش فلسفه به کودکان بررسی مبانی نظری. ( با مقدمه میرعبدالحسین نقیب‌‌‌زاده). تهران: دواوین
-        کم، فیلیپ (1389)، باهم فکر کردن،ترجمه مژگان رشتچی و فرزانه شهرتاش، تهران:شهرتاش
-        کم، فلیپ (1388)، داستان‌های فکری برای کودکان و نوجوانان، ترجمه فرزانه شهرتاش، مژگان رشتچی، تهران: شهرتاش
-    کیوانفر، ارشیا و رشتچی، مژگان (1388). «مبانی نظری اجتماع کندوکاو به عنوان روش آموزش فلسفه برای کودکان». فصلنامه فرهنگ، شماره 69، 58-39.
-        لوریا، الکساندر رومانویچ (1391)، زبان و شناخت. ترجمه حبیب‌الله قاسم‎زاده، تهران: کتاب ارجمند.
-    لیپمن، متیو (1389) .« عقل و عقلانیت در جامعه معاصر» ؛ گفت‎وگوی سعید ناجی با لیپمن . کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان . جلد اول.تهران: پژوهشگاه علوم انسانی
-        مایرز، چت. (1386). آموزش تفکر انتقادی. ترجمه­ی خدایار ابیلی. تهران: سمت
-    مرعشی، منصور مرعشی، سید منصور. (1385). «بررسی تأثیر روش اجتماع پژوهشی در برنامه‌ی فلسفه برای کودکان بر مهارت‌های استدلال دانش آموزان پسر پایه‌ی سوم راهنمایی مدرسه نمونه دولتی اهواز» رساله دکتری، دانشکده‌ی علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.
-        مک‎کال،کاترین (1391). دگرگونه اندیشی پرس‌وجوی فلسفی در دبستان و دبیرستان، ترجمه ناهید حجازی، تهران: پژواک فروزان
-    ناجی، سعید (1383). «فلسفه برای کودکان مروری بر پارادایم جدید آموزش و پرورش با تأکید بر ابداعات متیو لیپمن». حوزه و دانشگاه، شماره 40 ، 118-93.
-        وانسی لگم،نانسی (1388) «فلسفه برای کودکان، رایحه تفکر» ترجمه مهرنوش هدایتی، فصلنامه فرهنگ، شماره 69، بهار، صص327-301
-        ویگوتسکی، لییف سمینوویچ (1381). زبان و تفکر. ترجمه ترجمه بهروز عزبدفتری. تهران: فروزش
-        هارتکه‌مایر، مارتینا(1389). باهم‌اندیشدن: راز گفت‌وگو. ترجمه فاطمه صدرعاملی(طباطبایی)، تهران:اطلاعات
-    هدایتی، مهرنوش(1389). «تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان بر ارتباطات اجتماعی کودکان». رساله دکتری، استاد راهنما دکتر یحیی قائدی، استاد مشاور دکتر عبدالله شفیع‌آبادی، تهران: دانشگاه آزاد علوم تحقیقات، دانشکده روانشناسی
-    هینس،جوانا (1384). بچه‌های فیلسوف،یادگیری از طریق کاوشگری و گفت‌وگو در مدارس. ترجمه رضا علی نوروزی، عبدالرسول جمشیدیان، مهرناز مهرابی کوشکی، قم: سماءقلم
 
-          Biesta, G. (2004). The community of those who have nothing in common: Education and the language of responsibility. Interchange, 35(3), 307–324.
-          Bohm, David(1998) “On Creativity edited by Lee Nichol, London: Routledge
-          Collins, Carol (2005) Education for a Just Democracy: The Role of Ethical Inquiry, Doctoral Thesis, University of South Australia, Adelaide.
-          Daniels, Harry (2003). “Vygotsky and Pedagogy”, This edition published in the Taylor & Francis e-Library
-           Daniela G.& Born, Rainer(2005) Encouraging Philosophical Thinking. Proceedings of the International Conference on Philosophy for Children. Conceptus –Studien 17, Academia Verlag
-          Davey chesters, sarah)2012( “the Socratic classroom, reflective thinking through collaborative inquiry” The Netherland : sense publishers
-          Dorsey, Genvieve Nicole (2009). ”Praxis: dialogue, reflection, and action toward amore empowering pedagogy” Master's Theses. The Faculty of the Department of Elementary Education .San Jose State University
-          Edmiston, Brian (2008). Forming Ethical Identities in Early Childhood Play. New York :Routledge
-          Gardner, Hilary & Michael Forrester (2010). “Analysing InteractionsinChildhood:Insights from Conversation Analysis, Department of Human Communication Sciences, Sheffield University
-           Gregory,Maughn(2000) “Care as a Goal of Democratic Education” Montclair State University, Journal of Moral Education, Vol. 29, No. 4
-          H0lopainen, Minna Johanna(2010) “Outcomes of Dialogic Communication Training on a City Government Management Team”. Master's Theses. The Faculty of the Department of Communication Studies. San José State University
-          Lipman, Matthew )2003(,” Thinking IN Education”, Cambridge University Press, New York.
-          Lipman, Matthew )2010( last presentation  http://ethicsinprogress.org/?p=437
-          Matthews, Gareth (1984), Dialogues With Children, Cambridge, MA: Harvard University Press
-          Nilson, Linda.B. (2010). Teaching at its Best. A research-Based Resource for college instructors. 3rd Edition. Jossy-Bass publication
-          Pihlgren, Ann S (2008) “Socrates in the Classroom:Rationales and Effects of Philosophizing with Children Doctorial Dissertation” Stockholm university, Department of education
-          Sharp, Ann M. (2007) education of the emotions in the classroom community of inquiry .Gifted Education International, 22(2/3), pp.248–257. Available at: http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=ehh&AN=24511834&site=ehostlive
-          Shepherd,Daniel (2005)“Creative Engagements:Thinking with Children” Oxford, United Kingdom.
-          Swann, Jennie (2013)  ,Dialogic inquiry: From theory to practice , For the award of Doctor of Philosophy , Univrrcity OF Southern Queensland
-          TRICKEY S., TOPPING K. (2004) “‘Philosophy for children’. A systematic review”. Research Papers in Education. 19 (3), 365-380.
-          Topping, K.J & Trikey,S. (2007). “Impact of philosophical enquiry on school student’s interactive behavior”. Thiking skills and Creativity, Vol. 2, 73-84.
 
-        سایت فلسفه برای کودکان در ایران: www.p4c.ir
-        سایت فلسفه برای کودکان دانشگاه استنفورد http://plato.stanford.edu/index.html
-        سایت دانشگاه مونتکلر http://cehs.montclair.edu/academic/iapc/research