الزامات و چالش‌های اجرایی و اخلاقی پژوهش با کودک: ارائه نمونه الگوی مشارکتی برای پژوهش در حوزه جنسیت

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه روان شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

4 دانشیار روان‌شناسی بالینی، مرکز تحقیقات روانپزشکی و علوم‌رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی مشهد

چکیده

در دهه‌های اخیر، رویکردی در بررسی دوره کودکی و پژوهش راجع به کودک، به‌وجود آمده‌است که در آن کودک به عنوان مشارکت‌کننده‌ای فعال جهت فهم موضوعات و مسائلی که مرتبط با وی می‌باشند، در‌نظر‌گرفته‌شده‌است؛ این رویکرد در تقابل با نگاهی‌است که کودک را عضو منفعل پژوهش می­داند. این رویکردِ مشارکتی البته با چالش­ها و مسائل اجرایی و اخلاقی پژوهش با کودکان روبرو‌ست. مقاله حاضر این  چالش‌ها را مورد بررسی و تدقیق قرار‌می­دهد و با ارائه پیشنهادات و راهکارهایی، راه را برای رویکرد مشارکتی بررسی کودک ممکن‌ می­سازد. همچنین در  مقاله حاضر، نمونه­ یک پژوهشی کیفی با مدل مشارکت فعال با کودک در راستای فهم کودکان از جنسیت معرفی می­گردد. در این پژوهش، ساخت ابزارهای مشارکت­دهنده کودک برای انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با کودک مدنظر قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • . . 1
  • Zahra Tabibi 2
  • Behrouz Mahram 3
  • morteza modares gharavi 4
1 .
2
3
4 Associate Professor in Clinical Psychiatry and Behavioral Sciences, Research Center ,Mashhad University of Medical Sciences
چکیده [English]

.

ـ  آجورلو، م.، برقی ایرانی، ز. و علی‌اکبری دهکردی، م. (1395). تأثیر قصه درمانی بر کاهش اضطراب و بهبود عادات خواب کودکان مبتلابه سرطان تحت شیمی‌درمانی. مجله روان‌شناسی سلامت. دانشگاه پیام نور، 5(18)، 5-25.
- برک، ل.ا؛ گازر، ل. (1390). روان شناسی رشد و شخصیت کودک و نوجوان. تهران: نشر کتابدرمانی.
- پازوکی، ف. و حیدری، ا.ع. (1390). تبیین شاخصه‌ای فلسفی گفت‌وگو در فلسفه ورزی کودکان. مجله تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شماره 2: 3-18.
- رایس، ف. (1395). رشد انسان: روان شناسی رشد از تولد تا مرگ. ترجمه فروغان، م. تهران: نشر ارجمند.
- رشتچی، م. (1389). ادبیات داستانی کودکان و نقش آن در رشد تفکر. مجله تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 2: 23 -37.
- زیگلر، ر؛ آلیبالی، م. (1386). تفکر کودکان: روان شناسی رشد شناختی. ترجمه خرازی، ک. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
ـ علی‌اکبری دهکردی، م.،  محتشمی، ط.، حسن‌زاده، پ. (1391). بررسی خصوصیات روان‌سنجی مقیاس نقش جنسی بم فرم کوتاه با تأکید بر تحلیل عاملی در جمعیت ایرانی.  شناخت اجتماعی،  دانشگاه پیام نور، 1(1)، 44 – 58.
- فرزان فر، ج.؛ قائدی، ی.؛ نقیب زاده، م.ع.؛ محمودی نیا، ع. (1388) بررسی فلسفه دوران کودکی. پژوهش‌های علوم تربیتی. دانشگاه خوارزمی تهران، 17 و 18: 17-43.
- کدیور، پ.؛ سیف، س.؛ کرمی نوری، ر. (1393). روانشناسی رشد. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
- کیگان، ج ؛ ماسن، پ، ه. (1395). رشد و شخصیت کودک. ترجمه یاسایی، م. تهران: نشر مرکز.
ـ محمد بیگی، ا.، محمد صالحی، ن.، گل، م. (1393). روایی و پایایی ابزارها و روش‌های مختلف اندازه‌گیری آن‌ها در پژوهش‌های کاربردی در سلامت. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ۱۳(۱۲)، ۱۱۵۳-۱۱۷۰.- منصور، م . (1395). روانشناسی ژنتیک: تحول روانی از تولد تا پیری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
- موسوی جهان آبادی، ع. س.، طبیبی، ز.، مهرام، ب. و  مدرس غروی، م. (۱۳۹۷). فهم کودکان 3 تا 6 ساله شهر مشهد درباره زنانگی در دو عرصه خصوصی و عمومی. علوم اجتماعی، 15(2).
- هریس، م؛ باتروث، ج . (1385). روانشناسی رشد. ترجمه تبریزی، غ. تهران: نشر نی نگار.
ـ یوسف پور، ن. و آقا یوسفی، ع. (1393). بررسی تأثیر قصه‌گویی در کاهش درد کودکان مبتلابه لوسمی. مجله روان‌شناسی سلامت. دانشگاه پیام نور، 3(1)، 82-95.
- یوسفی، ع. (1388). تاملی برمرزبندی اجتماعی فضای شهری مشهد: طبقه­بندی منزلتی نواحی شهر. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، پاییز و زمستان. 6، 69-91.
 
Refrences:
-     Askin, N., & Miman, M. (2014). Bem Sex Inventory Means and SD of the BSRI Items among Turkish Male and Female University Students in Mersin. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 113, 234 – 237. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.030
-     Bem, S. L. (1974). The measurement of psychological androgyny. Journal of Clinical Psychology, 42, 155-162.
-   Bem, S. L. (1981). Bem sex role inventory: Professional manual. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
-     Cameron, H. (2005). Asking the tough questions: a guide to ethical practices in interviewing young children, Early Child Development and Care, (175) 6, 597–610.
-     Carver, L.F., Vafaei, A., Guerra, R., Freire, A., & Phillips, S.P. (2013) Gender Differences: Examination of the 12-Item Bem Sex Role Inventory (BSRI-12) In an Older Brazilian Population. PLoS ONE 8(10): e76356. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0076356.
-     Casimiro, L. (2004). A Child's Spiritual World: A Qualitative Study. International Forum (InFo) Journal. (7)1, 31-58.
-     Children’s Act (2004) London: Stationery Office (November).
-     Christensen, P., & A. Prout (2002) ‘Working with Ethical Symmetry in Social Research with Children’. Childhood, 9(4), 477–497.
-     Clark, A. (2005).  Listening to and involving young children: a review of research and practice, Early Child Development and Care, (175)6, 489-505. https://doi.org/10.1080/03004430500131288.
-     Clark, A. (2004).  Listening as a way of life: why and how we listen to young children. London: National Children’s Bureau for DfES.
-     Clark, A. (2001). Listening to young children: the Mosaic approach. London: National Children’s Bureau for the Joseph Rowntree Foundation.
-     Clark, A., & Moss, P. (2005). Spaces to play: more listening to young children using the Mosaic approach, London: National Children’s Bureau.
-     EinaRsdottir, J., (2007). Research with children: methodological and ethical challenges. European early childhood education research journal, 15(2), 198-211.
-     Fargas-Malet, M., McSherry, D., Larkin, E., & Robinson, C. (2010) Research with children: methodological issues and innovative techniques. Journal of early childhood research, 8(2), 175–192.
-     Freeman, M. (1998). The sociology of childhood and children's rights. The International Journal of Children's Rights, 6(4), 433-444.https://doi.org/10.1163/15718189820494175
-     Freud, A. (1989). Normality and Pathology in Childhood. London: Routledge, https://doi.org/10.4324/9780429477638
 
-     Gadd, L., & Cable, C. (2000). Up to children, Norfolk: Early Years Development and Childcare Partnership.
-     Gallacher, L. A., & Gallagher, M. (2008). Methodological immaturity in childhood research? Thinking throughparticipatory methods'. Childhood, 15(4), 499-516.
-     Graham, A., & Fitzgerald, R. (2010).  Children’s participation in research: Some possibilities and constraints in the current Australian research environment.  Journal of Sociology. The Australian Sociological Association, 46(2), 133–147.
http://dx.doi.org/10.1177/1440783309355065.
-     Grover, S. (2004). Why Won’t They Listen To Us? On Giving Power and Voice to Children Participating in Social Research. Childhood, 11(1), 81–93.
-     Hill, M., Davis, J., Prout, A. & Tisdall, K. (2004). Moving the Participation Agenda Forward. Children & society, 18(2), 77–96.
http://dx.doi.org/ 10.1002/chi.819.
-     Hofstede, G. (1998). Masculinity and Femininity: The Taboo Dimension of National Cultures. Thousand Oaks, CA: sage publication.
-     Hofstede, G., & Bond, M.H. (1984). Hofstede's Culture Dimensions: An Independent Validation Using Rokeach's Value Survey. Journal of Cross-Cultural Psychology, 15(4), 417-433. https://doi.org/10.1177/0022002184015004003
-     Hyde, K. E. (1990). Religion in childhood and adolescence: A comprehensive review of the research. Birmingham, AL: Religious Education Press.
-     James, A., & A. Prout (1997). Constructing and Reconstructing Childhood: Contemporary Issues in the Sociological Study of Childhood (2thed). London: Falmer Press.
-     Kleeman, J. A. (1976). Freud's views on early female sexuality in the light of direct child observation. Journal of the American Psychoanalytic Association, 24, 3-26.
-     Langsted, O. (1994).  Looking at quality from the child’s perspective. In: P. Moss & A. Pence (Eds), Valuing quality in early childhood services: new approaches to defining quality, London: Paul Chapman Publishing.
-     Lee, N. (2001). Childhood and Society: Growing up in an Age of Uncertainty. Buckingham: Open University Press.
-     Maccoby, E. E. (1988). Gender as a social category. Developmental psychology, 24(6), 755.
-     Matthews, H. (2003). Children and regeneration: Setting an agenda for community participation and integration. Children & society, 17(4), 264-276.
-     Mayall, B. (2002). Towards a sociology for childhood: thinking from children’s lives. Buckingham: Open University Press.
-     Morrow, V. (2008). Ethical dilemmas in research with children and young people about their social environments. Children’s Geographies, 6(1), 49-61.
https://doi.org/10.1177/2158244014543782.
-     Prout, A., & James, A. (1990). A New Paradigm for the Sociology of Childhood? Provenance, Prospect and Problems. In A. James & A. Prout (Eds), Constructing and Reconstructing Childhood: Contemporary Issues in the Sociology of Childhood, (pp. 7–33). London: Falmer Press.
-     Punch, S. (2002a). Interviewing Strategies with Young People: The “Secret Box”, Stimulus Material and Task-Based Activities, Children and Society, 16(1), 45–56.
http://dx.doi.org/ 10.1002/chi.685.
-     Punch, S. (2002b). Research with Children: The Same or Different from Research with Adults? Childhood, 9(3), 321–341.
-     Saxton, L.T., (1966). the Preschool Child's Concept of God. All Graduate Theses and Dissertations. Paper 2418.
-     Schweinhart, L. J., Mcnair, S., Barnes, H., & Larner, A. M. (1993). Observing young children in action to assess their development: The High/Scope Child Observation Record study. Educational and Psychological Measurement, 53(2), 445-455.
-     Smart, C., Neale, B. & Wade, A. (2001) The changing experience of childhood: Families and divorce. Cambridge: Polity Press.
-     Stuart, J., & Barnes, J. (2005). Conducting Ethical Research. National Evaluation of Sure Start (NESS).
-     Tamminen, K. (1991). Religious development in childhood and youth. Helsinki. Finland: Gummerus Kirjapaino Oy.
-     Thomas, N., & O’Kane, C. (1998). The Ethics of Participatory Research with Children. Children & Society, 12(5), 336–348.
- Twenge, J. M. (1997). Changes in masculine and feminine traits over time: A meta-analysis. Sex roles, 36(5-6), 305-325.
-     United Nations, (1989). Convention on the Rights of the Child. Geneva: UN.
-     Vafaei, A., Alvarado, B., Tomás, C., Muro, C., Martinez, B., & Zunzunegui, M.V. (2014). The validity of the 12-item Bem Sex Role Inventory in older Spanish population: An examination of the androgyny model. Arch. Gerontol. Geriatr, 59(2), 257-263. http://dx.doi.org/10.1016/j.archger.2014.05.012.
- Wilson, C. & Powell, M. (2001). A guide to interviewing children: essential skills for counsellors, police, lawyers and social workers. Sydney: Allen and Unwin.