اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی (تفکر انتقادی) بر تسلط بر خود و نگرش به مصرف مواد مخدر در دانش‌آموزان دوره متوسطه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی (تفکر انتقادی) بر تسط بر خود و نگرش به مصرف مواد مخدر در دانش­آموزان دوره متوسطه بود. طرح پژوهش نیمه­آزمایشی از نوع طرح پیش­آزمون- پس­آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه ناحیه 4 شهرستان تبریز در سال تحصیلی 99-1398 بودند که از میان آن­ها تعداد 30 نفر به روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. به این ترتیب که آزمودنی­های گروه آزمایش، تحت آموزش مهارت­های زندگی (تفکر انتقادی)، به مدت 10 جلسه قرار گرفتند و در مقابل گروه کنترل هیچ آموزشی را دریافت نکرد. برای جمع­آوری داده­ها از مقیاس پذیرش اعتیاد وید و تسلط بر خود تانجی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده­ها توسط آزمون آماری تحلیل کواریانس انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مهارت­های زندگی (تفکر انتقادی) بر تسلط بر خود و نگرش به مصرف مواد مخدر در دانش­آموزان تأثیر دارد. در واقع آموزش مهارت­های زندگی باعث افزایش تسلط بر خود و کاهش نگرش مثبت به مصرف مواد مخدر در دانش­آموزان می­شود. بنابراین فراگیری آموزش مهارت­های زندگی نقش مهمی در تسط بر خود و نگرش به مصرف مواد دانش­آموزان دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Teaching Life Skills (Critical Thinking) on Self-Control and Attitudes toward Drug Abuse among High-School Students

نویسندگان [English]

  • Ramin Habibi-Kaleybar 1
  • Jafar Bahadorikhosroshahi 2
1 Associate Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
2 Ph. D student in Educational Psychology, Department of Education, Faculty of Education & Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

This study seeks to investigate the effectiveness of teaching life skills (critical thinking) on self-control/ self-mastery and attitudes toward drug abuse among high-school students. The research applies a quasi-experimental pretest-posttest design method involving a control group. The statistical population included female high-school students in District 4 of Tabriz city in the academic year 2019-2020, among which 30 students were selected by the purposive sampling approach. The subjects were randomly divided into two experimental and control groups (n=15). The experimental group was trained for life skills (critical thinking) during ten sessions, while the control group did not receive any training in this regard. The Addiction Preparation Scale (Wade & Butcher, 1992) and Tangney's Self-Control Scale (SCS, Tangney et al., 2004) were used to collect data. Data analysis was carried out through the analysis of covariance. The results reveal that teaching life skills (critical thinking) can exert an impact on students’ self-control and attitudes toward drug abuse. In fact, life skills training enhances self-control and reduces students’ positive attitudes toward drug abuse. Therefore, learning life skills plays an important role in students’ self-control and attitudes toward drug abuse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-Control
  • Attitudes toward Drug Abuse
  • Life Skills
  • Critical Thinking

مراجع

احمدی­طهور­سلطانی، محسن؛ عسگری، محمد؛ توقیری، امینه. (1392). اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی برکاهش عوامل خطرساز و افزایش عوامل محافظت کننده سوءمصرف مواد در نوجوانان کانون اصلاح و تربیت. فصلنامه اعتیادپژوهشی، 7(27): 149-160.
بشیریان، سعید؛ حیدرنیا، علیرضا؛ وردی­پور، حمیداله؛ حاجی­زاده، ابراهیم. (1391). بررسی رابطه تسلط بر خود با تمایل نوجوانان به مصرف مواد مخدر. مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی همدان، 20(1): 45- 53.
حسنی، فهیمه؛ صلیبی، ژاسنت؛ و نیوشا، بهشته. (1393). اثربخشی آموزش تلفیقی تفکر انتقادی و خلاق بر یادگیری خودراهبر دانش­آموزان دوره دوم متوسطه شهر قم. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(3)، 55-75.
صادقی فیروز آبادی، و.حید. (1386). بررسی پایایی و روایی غربال گری غیر مستقیم سوء مصرف مواد. پایان نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران. 
طارمیان، فرهاد، ماهجویی، ماهیار و فتحی، طاهر. (1378). مهارت­های زندگی. تهران: انتشارات تربیت.
سهرابی، فرامرز؛ و خلیلی، افسر. (1390). بررسی اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر نگرش کلی دانش­آموزان نسبت به سوء مصرف مواد مخدر. مجله پژوهش­های نوین روان­شناختی، 6(23)، 95-110.
کرد میرزا، عزت اله. (1378). هنجاریابی آزمون APS (مقیاس آمادگی اعتیاد) به منظور شناسایی افراد مستعد سوء مصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه های تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی. 
مشکی، مهدی؛ اصلی­نژاد، محمدعلی. (1392). آموزش مهارت­های زندگی و رفتارهای پیشگیری کننده از سوءمصرف مواد در دانشجویان: یک مطالعه طولی. مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، 3(3): 194- 201.

نودهی، حسن؛ رشیدی، علی؛ خلیلی، علی؛ مهرآورگیگلو، شهرام. (1393). رابطه خود کنترلی و منبع کنترل با تعهد سازمانی در کارمندان اداره آموزش و پرورش سبزوار. فصلنامه پژوهش­های رهبری و مدیریت آموزشی، 1(1): 49-66.

ولدبیگی، اقبال؛ نیک­بخت، عیسی؛ و لشکری، امیر. (1396). گرایش به مصرف مواد مخدر در بین دانش­آموزان دبیرستانی دبیرستان­های شهر مریوان. فصلنامه رفاه اجتماعی، 17(64)،231-253.
Bertrams, A. (2012). How Minimal Grade Goals and Self-Control Capacity Interact in Predicting Test Grades, Journal of Learning and Individual Differences, 12(4): 45-51.
Botvin, G.J., Baker, E., Dusenbury, L., Tortu, S., Botvin, E.M. (2006). Preventing adolescent drug abuse through a multimodal cognitive – behavioral approach: results of a 3–year study. J Consult Clin Psychol; 58(4): 437- 446.
Botvin, G. J., Griffin, K. W. (2008). Life skills training as a primary prevention approach for adolescents drug abuse and other problem behaviors. International journal of emergency mental health, 4: 41-7.
Buhler, A. (2007). The role of life skills promotion in substance prevention: Mediation analysis Friedrich Schiller University. Available from: URL: http://file://l.the role of life skills Prevention. htm.
Dewall, N., Gilman, R., Sharif, V., Carboni, I., and Rice, K.G. (2012). Left Out, Sluggardly, and Blue: low self-control mediates the relationship between ostracism and depression, Personality and Individual Differences, 12(3): 24-30.
anan Abd Elwahab El Sayed, Rasmia Abd El Sattar Ali, Faten Mohamed Ahmed, Hedya Fathy Mohy, The Effect of Life Skills Intervention on Social Self Efficacy for Prevention of Drug Abuse Among Young Adolescent Students at Benha City, American Journal of Nursing Science. Vol. 8, No. 5, 2019, pp. 263-273.
Graham, J. R. (2000). MMPI–2: Assessing personality and psychopathology (3rded.). New York: Ox-ford University Press.
Hanan Abd Elwahab, El Sayed, Rasmia Abd El Sattar Ali, Faten Mohamed Ahmed, Hedya Fathy Mohy. (2019). The Effect of Life Skills Intervention on Social Self Efficacy for Prevention of Drug Abuse Among Young Adolescent Students at Benha City. American Journal of Nursing Science. 8(5), 263-273.
Huang, S., Zheng, W., Liao, J., Huang, C., Yi Lin, T., Guo, J. (2018). The effectiveness of a theory-based drama intervention in preventing illegal drug use among students aged 14–15 years in Taiwan. Health Education Journal, 77(4), 470-481.
Jackson, K.M., Sher, K.J., Wood, P. K. (2000). Prospective analysis of co morbidity: Tobacco and alcohol use disorder. J Abnorm Psychol; 109:676- 694
Johnston, L. D., O’Malley, P.M., and Bachman, J.G. (2002). Monitoring the Future National Survey Results on Drug Use, 1975–2002. Volume 1: Secondary School Students. Bethesda, MD: National Institute on Drug Abuse.
Marllat, Q.A., Parks, C.A., Witkewitz, K. (2002). Clinical guidelines for implementing relapse prevention therapy. Washington: University of Washington Press.
Rachline, H. (1995). Self Control: Beyond Commitment, Behavior and Brain Sciences, 18(1): 149-159.
Rickelman, B. L & Houfek, J. F. (1995). Toward an interactional model of suicidal behaviors, cognitive rigidity, attributional style, stress, hopelessness and depression. Archives of psychiatric Nursing, 9(3), 158-65.
Seal, N. (2006). Preventing tobacco and drug use among thai high school students through life skill training. Nurs Health Sciense, 8: 164-168.
Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High Self-Control Predicts Good Adjustment, Less Pathology, Better Grades, and Interpersonal Success. Journal of Personality, 72(2): 272-324.
Vera, P. Moon. B. (2013). An Empirical Test of Low Self-control Theory .among Hispanic Youths. Youth Violence and Juvenile Justice. 3(11): 179- 193
Weed, N. C., Butcher, J. N., McKenna, T., & Ben-Porath, Y. S. (1992). New measures for assessing alcohol and drug abuse with the MMPI-2: The APS and AAS. Journal of Personality Assessment, 58, 389-404.

Weichold, K., Tomasik, M.,  Silbereisen, R. K., &  Spaeth, M. (2015). The Effectiveness of the Life Skills Program IPSY for the Prevention of Adolescent Tobacco Use The Mediating Role of Yielding to Peer Pressure. The Journal of Early Adolescence, 29(1): 43-54.

Zollinger, T.W., Saywell, R.M., Muegge, C.M., Wooldring, J.S., Cummings, F., Caine, V.A. (2003). Impact of the life skills training curriculum on middle school students tobacco use in Marion County, Indiana, 1997- 2000. J Sch Health, 73(9): 338- 346.
Yuanita, L., Ibrahim, M., Isnawati, Prahani, B.K. (2019). Innovative chemistry learning model: Improving the critical thinking skill and self-efficacy of pre-service chemistry teachers. Journal of Technology and Science Education, 9(1), 59-76.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار