رابطة باورهای معرفت ‌شناختی و گرایش به تفکر انتقادی در دانش‌آموزان دورة متوسطة شهر ماکو در سال تحصیلی91-90

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1  استادیار دانشگاه پیام نور گروه روانشناسی 4697-19395

2 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی رابطة باورهای معرفت شناختی و گرایش به تفکر انتقادی در دانش‌آموزان دورة متوسطة شهر ماکو انجام گرفت. جامعة آماری شامل کل دانش‌آموزان متوسطة شهر ماکو است که با استفاده از روش تصادفی خوشه‌ای تعداد سیصدوچهل‌وشش نفر به عنوان نمونة آماری انتخاب شدند. روش تحقیق روش همبستگی بود. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسش‌نامة باورهای معرفت شناختی «شومر» و پرسش‌نامة تفکر انتقادی «کالیفرنیا» بودند. برای تحلیل اطلاعات از آزمون t گروه‌های مستقل و روش تحلیل واریانس و تحلیل رگرسیون به روش گام‌به‌گام استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که بین باورهای معرفت شناختی و گرایش به تفکر انتقادی رابطة معناداری وجود دارد و باورهای معرفت شناختی، پیش‌بینی‌کنندة یکی از مؤلفه‌های تفکر انتقادی (استدلال استقرایی) است. همچنین بین باورهای معرفت شناختی دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری نیست. در گرایش به تفکر انتقادی، در استدلال استقرایی دختران بالاتر از پسران بودند؛ در سایر مؤلفه‌ها هیچ گونه تفاوتی دیده نشد و باورهای معرفت‌ شناختی می‌تواند گرایش به تفکر انتقادی را در دختران و پسران پیش‌بینی کند. همچنین نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که باورهای معرفت‌ شناختی می‌توانند پیش‌بینی‌کنندة مؤلفه‌های گرایش به تفکر انتقادی باشند و نیز، مؤلفه‌های باورهای معرفت شناختی می‌توانند در جهت تقویت تفکر انتقادی و پیشبرد اهداف آموزشی عواملی تأثیرگذاری باشند و با شناسایی این باورها گام‌های صحیح و مؤثری را در جهت رسیدن به شاخص‌های تفکر انتقادی برداشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relationship between cognitive knowledge beliefs and the tendency to critical thinking among high school students in Makou

نویسندگان [English]

  • Akbar Soleiman Nezhad 1
  • Behrouz Ayrumlou 2
چکیده [English]

The present study intends to investigate the relationship between cognitive knowledge beliefs and the tendency to critical thinking among high school students in Makou. All high school students in Makou participated in the study. 346 students were selected through cluster sampling. The research is performed through survey-correlation procedure. Schomer's cognitive knowledge beliefs questionnaire and California's critical thinking questionnaires were used as the instruments of data collection. The collected data was analyzed using analysis variances, t-test and stepwise regression. The results indicate that there is a relationship between cognitive knowledge beliefs (inherent ability to treat learning, quickness of learning process, simplicity of science and absolute knowledge of science) and the tendency to critical thinking (deduction, reasoning, analogy, A-priori reasoning, evaluation, analysis) and cognitive knowledge beliefs can result in one of the components of critical thinking (i.e. A-priori reasoning). But there is no significant relationship between cognitive knowledge beliefs of male and female students. In A-priori reasoning, girls have more tendencies to critical thinking, but in other components there is no difference between boys and girls, so cognitive knowledge beliefs predict a tendency to critical thinking between girls and boys. Furthermore, the results show that cognitive knowledge beliefs can predict the components of the tendency to critical thinking, and the components of cognitive knowledge beliefs can be used to enrich critical thinking. Also they can affect teaching purposes. So recognizing these beliefs can results in right and effective advances in reaching standards of critical thinking.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive knowledge beliefs
  • critical thinking
  • high school students
  • learning ability
  • Deduction

مراجع

اطهری، زینب‌السادات و دیگران (1388). «ارزیابی مهارت‌های نگرش تفکر انتقادی و ارتباط آن با رتبة آزمون سراسری ورود به دانشگاه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان»، مجلة ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ش 9، ج 1، 12-5.
بدری گرگری، رحیم و دیگران (1386). «بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی دانشجو و معلمان»، فصل‌نامة روان‌شناسی دانشگاه تبریز، س 2، ش 7، 29-6.
جهانی، جعفر (1387). «نقد و بررسی مبانی فلسفی الگوی آموزشی تفکر انتقادی لیپمن»، رسالة دکتری، دانشگاه تهران.
حسینی، سیدعباس و مسعود بهرامی (1381). «مقایسة تفکر انتقادی در دانشجویان سال اول و آخر کارشناسی»، مجلة ایرانی آموزش علوم پزشکی، ش 6، 25 - 21.
خلیلی، حسین (1380). «تعیین اعتبار، اعتماد و هنجار نمرات تفکر انتقادی کالیفرنیا (فرم ب)»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران.
رابرت، جی. مارزینو و دیگران (1386). زمینه‌های تفکر در فرایند یاددهی ـ یادگیری، ترجمة علی‌اکبر سیف، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
سلطان القرایی، خلیل و اکبر سلیمان‌نژاد (1387). «تفکر انتقادی و ضرورت آموزش آن در کلاس»، فصل‌نامة تربیت اسلامی، س 3، بهار و تابستان، 181- 195.
سیف، علی‌اکبر (1386). روان‌شناسی پرورشی نوین، روان‌شناسی یادگیری و آموزش، تهران: نشر دوران.
شعبانی، حسن (1378). «تأثیر پرورش حل مسئله به صورت کار گروهی بر تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایة چهارم ابتدایی»، رسالة دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
شفیعی، شهلا و دیگران (1383). «ارزش‌یابی مهارت‌های نگرش تفکر انتقادی در دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی زاهدان»، مجلة طب و تزکیه، ش 53، 24 - 20.
علی‌پور، وحیده (1383). «بررسی محتوای درسی کتب دورة راهنمایی از نظر تفکر انتقادی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
کیامنش، علیرضا و رحمان نوری (1376). یافته‌های سومین مطالعة بین المللی timss ریاضیات دورة راهنمایی، تهران: وزارت آموزش و پرورش.
لامسدین، مونیکا (2000). تفکر خلاق و حل خلاقانة مسئله،ترجمة خیریه حائری‌زاده و محمدحسین لیلی، تهران: نشر نی.
جهانی، جعفر (1386). «نقد و بررسی مبانی فلسفی الگوی آموزشی تفکر انتقادی ماتیو لیپمن»، فصل‌نامة علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، ش 42، 35 - 56.
مارزانو، رابرت و دیگران (2001). ابعاد تفکر در برنامه‌ریزی درسی و تدریس، ترجمة احقر قدسی، تهران: یسطرون.
محمودی اصل، محمد (1381). «بررسی رابطة باورهای معرفت‌شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال دوم متوسطه». پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
مرزوقی، رحمت‌الله (1374). «بررسی رابطة باورهای معرفت‌شناختی دانش‌آموزان مدارس تیزهوش و عادی شهر کرج». پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
 
Agnes, M. and M. Chabeli (2005). “Strategies to Overcome Obstacles in the Facilitation of Critical Thinking in Nursing Education”, Nurse Education Today, Vol. 25.
Bendixen, L. et al. (1994). Epistemological Beliefs and Reflective, Delmar Press.
Baxter, M. (1992). Knowing and Reasoning in College Gender-related Patterns in Students’ Intellectual Development, San Frencisco: Jossey-Bass.
Cavus, N. and H. Uzunboylu (2009). “Improving Critical Thinking Skills in Mobile Learning”, Social and Behavioral Sciences, Vol. 1.
Emir, S. (2009). “Education Faculty Students’ Critical Thinking Disposition According to Academic Achievement”, World Conference on Educational Sciences, Turkey.
Facione, P. A. (2011). Critical Thinking: What it is and Why It Counts (a Resource Paper), Millbrae, CA: California Academic Press.
Facione, P. A. (2006). “Critical Thinking: What it is and Why it Counts”, C. M. Medical Schools Urged to Strees Critical Thinking, Chronicle of Higher Education, Vol. 29, No. 5.
Facione, P. A. et al. (1995). “The Disposition toward Critical Thinking”, Journal of General Education, Vol. 44, No. 1.
Halpern, D. F. (1996). Thought and Knowledge: An Introduction to Critical Thinking,  Mahwah,  NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Innabi, H. and Omer Al-Sheikh (2007). “The Change in Mathematics Teachers’ Perceptions of Critical Thinking After 15 Years of Educational Reform in Jordan”, Educational Studies in Mathematics, Vol. 64, No. 1.
Lipman, M. (1997). Thinking in Education, Cambridge: Cambridge University Press.
Miller, M. A. and N. S. Malcolm (1997). “Critical Thinking in the Nursing Curriculum”, NursHealth Care, Vol. 11 (2).
Miller, D. R. (2003). “Longitudinal Assessment of Critical Thinking in Pharmacy Students”,  Am J Pharm Educ, Vol. 67 (4).
Rimiene, V. (2002). “Assessing and Developing Students' Critical Thinking”, Psychology Learning and  Teaching, Vol. 2 (1).
Shin, K. R. (1998). “Critical Thinking Ability and Clinical Decision-making Skills among Senior Nursing Students in Associate and Baccalaureate Programmes in Korea”, J Adv Nurs, Vol. 27 (2).
Schoenfeld, A. H. (1985). Mathematical Problem Solving, Newyork: Academic Press.
Schommer, M. et al. (1991). “The Development of Epistemological Beliefs Among Secondary Students: A Longitudinal Study”, Journal of Educational Psychology, Vol. 3, No. 3.
Schommer, M. et al. (1992). “Epistemolcgical Belifes and Mathematical Text Comprehension: Beliving it is Simple dose not Make it so”, Journal of Educationl Psychology, Vol. 82, No. 4.
Schommer, M. (1993). “Effects of Beliefs about the Nature of Knowledge in Comprehension”, Journal of Educational Psychology, Vol. 1, No. 3.
Thompson, C. and L. M. Rebeschi (1999). “Critical Thinking Skills of Baccalaureate Nursing Students at Program Entry and Exit”, Nursing and Health Care Perspectives, Vol. 20, No. 5.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار