بررسی نقش تصاویر هنری در مواجهة منطقی مخاطب نوجوان با مفهوم مرگ براساس الگوی ساختارهای نظام تخیل از منظر ژیلبر دوران (نمونة موردی رمان آن‌سوی دریای مردگان)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

ژیلبر دوران فیلسوف و متفکر فرانسوی، ریشة بسیاری از خیال‌پردازی‌های بشر را کهن‌الگوهایی می‌داند که خاستگاه اصلی آن‌ها ترس از گذر زمان و تلاش برای کنترل آن است. برهمین‌اساس نمادهای خیالی را به دو منظومة اصلی روزانه و شبانه تقسیم می‌کند. منظومة روزانه بازنمایی‌کنندة ترس از مرگ و منظومة شبانه تعدیل‌کنندة این هراس است. این رویکرد نقش شایانی در تشخیص انگیزه‌های پنهانی داشت که به‌شکل ناخودآگاه خود را بر ذهن هنرمند تحمیل می‌کنند. رمان «آن‌سوی دریای مردگان» از معصومه میرابوطالبی اثری است که دغدغة اصلی خود را مسئلة مرگ و نحوة ارائة آن برای مخاطب نوجوان قرار داده است. نویسنده در این اثر با بهره‌گیری از تصاویری خیالی تلاش کرده است تا مخاطب خود را با جلوه‌ای متناسب از مرگ مواجه سازد. مقالة حاضر که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است در پی بررسی شیوة اثرگذاری تصاویر رمان یادشده در تعدیل ترس مخاطب نوجوان از مرگ است. نتایج نشان‌گر آن است که نویسنده بیشترین استفاده را از منظومة روزانة تخیلات داشته است و در این میان ریخت‌های حیوانی، تاریکی و سقوطی به‌ترتیب بیشترین انعکاس را دارند. تقابل‌های موجود در این تصاویر بازنمایی‌کنندة مرگ و زندگی و هراس از مرگ و مواجهة مطلوب با این هراس است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Artistic Images in Rational Conflict of Young Adults with Death based on Gilbert Durand’s Model for Structures of Imagination: A Case Study of the Novel “Beyond the Sea of the Dead”

نویسندگان [English]

  • Ayoob Moradi 1
  • Sara Chalak 2
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, East Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

The French thinker and philosopher, Gilbert Durand, considers the roots of many human fantasies to be archetypes, the main origin of which is the man’s fear of the passage of time and his attempts to control it. Accordingly, he divides imaginary symbols into two main regimes:  diurnal and nocturnal. The diurnal regime represents the fear of death, while the nocturnal regime is a moderator for this fear. This approach plays a significant role in identifying hidden motives that unconsciously impose themselves on the artist’s mind. For the novel “Beyond the Sea of the Dead” by Masoumeh Mirabutalebi, the main concern is the issue of death and how to present it to the young adult audience. This work attempts to confront the audience with an appropriate face of death by using imaginary pictures. The present article applies a descriptive-analytical method to examine the effect of images provided by the novel on modulating the young audience’s fear of death. The results show that the author has made the most use of the diurnal regime of imaginations, with animal, darkness and falling symbolism are most strongly reflected, respectively. Available contrasts between these images represent death, life, fear of death, and proper confrontation with this fear.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imagination
  • Diurnal Regime of Imaginations
  • Nocturnal Regime of Imaginations
  • Gilbert Durand
  • Young Adult Novels
  • Beyond the Sea of the Dead
- اکرمی، جمال‌الدین (1382). «زندگی، مرگ و دیگر هیچ (نگاهی گذرا به روایت مرگ در ادبیات کودک و نوجوان)»، کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره 73، 120-108.
- ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (1390) «تحلیل محتوای کیفی»، پژوهش، سال 3، شمارة 2، صص 44-15.
- باشلار، گاستون (1378). روانکاوی آتش، ترجمة جلال ستاری، تهران: توس.
- بهمنی، بهمن (1377). «کودک و مرگ نزدیکان»، مجلة پیوند، شمارة 230، صص 38-34.
- تبریزی، منصوره (1393) «تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی»، فصلنامة علوم اجتماعی، شمارة 64، صص 138-105.
- چیت‌سازیان، امیرحسین و اصغر جوانی (1395). «تحلیل آثار رضا عباسی براساس روش ژیلبر دوران»، نمایشی و تجسمی، سال 1، شمارة 2، صص 52-31.
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1397) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
- خوشبخت، فریبا (1389). «بررسی مفهوم مرگ در ادبیات کودک ایران، تحلیل محتوای 9 کتاب داستان»، مطالعات ادبیات کودک، سال 1، شمارة 1، صص 131-129.
- رحمانی، نجیبه و صفرعلی شعبانی خطیب (1395). «بررسی جایگاه خیال و اسطوره در نقاشی قهوه‌خانه‌ای (روش ژیلبر دوران)»، یاغ نظر، سال 13، شماره 42.
-  سعیدی، مریم (1396). «تحلیل سیر تخیل نظامی در اسطورة بهرام گور با توجه به نظریة ژیلبر دوران»، جستارهای ادبی، شمارة 196، صص 129-105.
- صدیقی، مصطفی (1392). «کودک، داستان کودک و مواجهه با مفهوم مرگ، تحلیل داستان "ساداکو و هزار درنای کاغذی" بر پایة نظریة کوبلرراس»، تفکر و کودک، سال 4، شمارة 2، صص 73-53.
- عباسی، علی (1390). ساختارهای نظام تخیل از منظر ژیلبر دوران کارکرد و روش‌شناسی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- عباسی، علی (1380). «طبقه‌بندی تخیلات براساس نقد ادبی جدید»، پژوهشنامة علوم انسانی، شمارة 29، صص 22-1.
- فولادوند، مرجان و همکاران (1398)و «بازتولید کهن‌الگوی تقابل خیر و شر  در سه رمان نوجوان با کمک شیوة اسطوره‌سنجی ژیلبر دوران»، متن‌پژوهی ادبی، سال 23، شمارة 81، صص 99-69.
- گاردنر، ریچارد (1375). «کودک و مرگ والدین»، ترجمة شروین شمالی، ماهنامة تربیت، شمارة 114، صص 17-13.
- محمدیان، عباس و علیرضا آرمان (1396). «تحلیل صورت‌های خیالی خون‌نامة خاک اثر نصرالله مردانی طبق نظریة ژیلبر دوران»، سال 20، شمارة 41، صص 284-265.
- میرابوطالبی، معصومه (1398). آن‌سوی دریای مردگان، تهران: انتشارات فاطمی.
- نجاریان، بهمن و سیامک خدارحیمی (1375). «تبیین مرگ برای کودکان و نوجوانان»، علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شمارة 17 و 18، صص 130-107.
- یالوم، اروین (1397). روان‌درمانی اگزیستانسیال، ترجمة سپیده حبیب، تهران: نشر نی.
Benito García-Valero: Dpto. Filología Española, Campus Universida de Alicante, 'Bridging Heterodox Views on Language and Symbols (2019). Gilbert Durand’s Imaginaire and Mark Johnson’s Image Schemata', GESTALT THEORY; Vol. 41, No. 2, 217–230
Durand, Gilbert, (1992), The Anthropological structures of the imaginary, Translated by Margaret Sankey & Judith Hatten, Australia, Boombana Publications.

Otávio Santana Vieira, Carlos André Macêdo Cavalcanti (2020). ‘Gilbert Durand and the hermeticism: Religionism, tradition and esotericism’ Universidade Federal da Paraíba (UFPB), vol.12 no.1 Belém jan./abr. 2020

 Willis, C. A. (2002). “The grieving process in children: strategies for understanding, educating, and reconciling children’s perceptions of death”. Early childhood education journal, 29 (4), 226-221