مهارت‌ها، گرایش‌ها و روش‌های تدریس تفکر انتقادی در برنامه‌های درسی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه روانشناسی و علوم تربیتی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی مهارت‌ها، گرایش‌ها و روش‌های تدریس تفکر انتقادی در برنامۀ درسی بر پایۀ نتایج تحقیقات مرتبط انجام شده است. رویکرد پژوهش از نوع کیفی و روش آن سنتز پژوهی است که در آن پژوهش‌های مرتبط به صورت نظام‌مند انتخاب، واکاوی محتوایی و دسته بندی شده‌اند. جامعۀ مورد مطالعه مقالات مربوط به تفکر انتقادی به زبان انگلیسی از سال 2014 تاکنون بوده است. از 120 مقالۀ به دست آمده به روش هدفمند، بر اساس اشباع داده‌ای 31 تحقیق دربارۀ آموزش تفکر انتقادی، غربالگری و انتخاب شده‌اند. پس از تحلیل داده‌ها به روش تحلیل محتوای کیفی، کلیۀ  مهارت‌ها و گرایش‌های تفکر انتقادی بر اساس تقسیم‌بندی جدیدی مرتب گردیده‌اند. بدین ترتیب مهارت‌ها به شش دستۀ اصلی تشخیص، گردآوری اطلاعات، واکاوی، تعمق، ارائه، سنجش و خود انتقادی و گرایش‌ها به هشت طبقۀ خردورزی، آفرینندگی، انعطاف‌پذیری، شفافیت، سازمان‌دهی، خوداتکایی، کاوشگری و تعامل تقسیم شده‌اند. سپس روش‌های تدریس تقویت مهارت‌ها و گرایش‌های تفکر انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داده که روش‌های تدریس شبیه‌سازی، مشارکتی، بازی گروهی، کارگروهی، شش کلاه تفکر، ایفای نقش، مسئله محور، اکتشافی، پروژه محور، پژوهش محور، بارش فکری و نقشۀ مفهومی در اغلب پژوهش‌ها بر رشد مهارت‌ها و گرایش‌های تفکر انتقادی سهم قابل توجهی داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Critical Thinking Skills, Dispositions and Teaching Methods in Curricula

نویسندگان [English]

  • Parichehr Jebeliadeh 1
  • Mohammad Nourian 2
  • Soudabeh Azedolmolki 3
1 Ph.D. Student of Educational Planning, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Management and Educational planning, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology and Educational science, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the critical thinking skills, dispositions and teaching methods in curricula based on the results of related studies. The research approach is qualitative and its method is research synthesis in which related studies are systematically selected, analyzed and categorized. The study population has been articles on critical thinking in English since 2014. Out of 120 articles obtained by a purposive sampling, based on data saturation, 31 studies on critical thinking teaching were screened and selected. After analyzing the data by qualitative content analysis, all the skills and dispositions of critical thinking were arranged according to a new classification. Accordingly, skills were divided into six main categories: recognition, information gathering, analysis, reflection, presentation, evaluation and self-criticism; and dispositions were divided into eight categories: rationality, creativity, flexibility, transparency, organization, self-reliance, exploration and interaction. Then, the teaching methods for reinforcement of critical thinking skills and dispositions were examined. The results show that simulation, participatory, group play, group work, six thinking hats, role-play, problem-based, discovery, project-based, inquiry-based, brainstorming and concept mapping teaching methods have made a significant contribution in most studies on the development of critical thinking skills and dispositions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Thinking
  • Skills and Dispositions
  • Teaching Methods
  • Research Synthesis
احراری، غفور. (1391). تاثیر آموزش تکنیک شش کلاه تفکر دوبونو بر گرایش تفکر انتقادی و خلاقیت دانش‌آموزان در سال تحصیلی 91-90، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، تبریز: گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز.
اخوست، آسیه. (1388). ((بازی‌های آموزشی و تأثیر آن بر فرایند یاددهی-یادگیری دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش پذیر))، مجلۀ تعلیم و تربیت استثنایی، س 4، ش 5، صص: 102-91.
انگجی، لیلا و عزیزه عسگری. (1385). بازی و تأثیر آن بر رشد کودک، تهران: انتشارات طراحان ایماژ.
آرامون، هاجر و زهرا صادقی اردکانی و سعید سعیدا اردکانی. (1388). ((تاثیر مهارت‌های کار تیمی بر عملکرد آموزشی و پژوهشی دانشجویان به تفکیک جنسیت))، مجلۀ علمی و پژوهشی تحقیقات زنان، س 3، ش 1، صص:73-59.
آقازاده، محرم. (1384). راهنمای روش‌های نوین تدریس، تهران: انتشارات آییژ.
بابایی، سهیل، زهرا حسینی و پیمان بابایی. (1395). اثر الگوی تدریس ایفای نقش بر خود کارآمدی دانش‌آموزان، کنفرانس بین المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، استانبول.
بدری گرگری، رحیم، خانلری، مریم و ملکیان، مرضیه. (1393). ((تأثیر آموزش مستقیم مهارت های تفکر بر تفکر نقادانۀ دانش آموزان دختر پنجم ابتدایی))، تفکر و کودک، س 5، ش 2، صص: 33-19.
جعفری، عیسی و رسول زاده، بهزاد. (1394). ((فراتحلیل متغیرهای هم بسته با تفکر انتقادی در نظام آموزشی))، تفکر و کودک، س 6، ش 2، صص: 36-23.
جویس، ب. کالهون، ا و هاپکینز، د. (1384). الگوهای یادگیری، ابزارهایی برای تدریس، ترجمۀ محمود مهرمحمدی، تهران: سمت.
حسین پور طولازدهی، شهره و دیگران. (1396). ((آموزش و یادگیری پژوهش-محور در محیط ساختن گرا: طراحی مدلی بر اساس پژوهش پدیدارنگارانه))، فصلنامۀ تعلیم و تربیت، ش132، صص: 30-9.
خامسان، احمد و زهرا برادران خاکسار. (1390). ((مقایسۀ آموزش زبان با استفاده از نقشۀ مفهومی فردی و مشارکتی با شیوۀ سنتی))، پژوهش های زبانشناختی در زبان های خارجی، س 1، ش 1، صص: 75-57.
خوش طالع، محمدجواد و فرزانه واصفیان. (1398). ((اثر بخشی روش تدریس مبتنی بر شبیه سازی درس فیزیک بر خلاقیت دانش‌آموزان متوسطۀ دوم شهر اصفهان در سال تحصیلی 98-97))، نشریۀ علمی آموزش و ارزیابی، س12، ش47، صص: 204-185.
راهبر، علی، علیرضا عصاره و دیگران. (1396). ((تاثیر آموزش روش تدریس بارش مغزی بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایۀ هفتم در درس کار و فن آوری مدارس متوسطۀ اول ناحیۀ 3 شهرستان کرج در سال تحصیلی 1395-1394))، فصلنامۀ ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، س 7، ش 3، صص:276-251.
سراج خرمی، ناصر و فروزان معظم فر. (1387). ((مقایسۀ تفکر انتقادی و سبک هویت دانشجویان فنی –مهندسی با دانشجویان علوم انسانی))، مجلۀ یافته‌های نو در روان‌شناسی، س 3، ش 9، صص: 77-63.
سیف، علی اکبر. (1395). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش، تهران: نشر دوران.
شعاری نژاد، علی‌اکبر. (1372). ((کاربرد روانشناسی جدید (علمی) در آموزش‌وپرورش جدید))، فصلنامۀ روانشناسی و علوم تربیتی، س 1، ش 3.
شعبانی، حسن و محمود مهرمحمدی. (1379). ((پرورش تفکر انتقادی با استفاده از شیوۀ آموزش مسئله محور))، نشریۀ مدرس علوم انسانی، س 4، ش 1، صص: 124-115.
شعبانی، حسن. (1383). مهارت‌های آموزشی و پرورشی (روش‌ها و فنون تدریس)، تهران: انتشارات سمت.
صادق زاده، مرضیه. (1390). بررسی تاثیر بازی های گروهی بر مهارت حل مسئله در درس ریاضی دانش‌آموزان دختر اول ابتدایی شهر مشهد سال تحصیلی 90-89، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، تهران: گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.
طلایی، ابراهیم و حمیده بزرگ. (1394). ((تبیین ضرورت تربیت اوان کودکی (پیش از دبستان) مبتنی بر سنتز پژوهی شواهد تجربی معاصر))، فصلنامۀ تعلیم و تربیت، ش 122. صص:117-91.
عالی، آمنه، علی خرمی و سهیلا اسلامی. (1397). ((چه موقع یادگیری مسئله محور اثر بخش است: یک فرا‌تحلیل))، رویکردهای نوین آموزشی، س 13، ش 2، صص: 94-77.
عرفانیان عالی‌منش، منصوره. (1387). ((آموزش محور اعداد))، رشد آموزش ابتدایی، س26، ش 2، صص: 79-68.
فتحی واجارگاه، کوروش. (1390). اصول برنامه ریزی درسی، تهران: انتشارات ایران زمین.
فضلی خانی، منوچهر. (1385). راهنمای عملی روش‌های مشارکتی و فعال در فرایند تدریس،تهران:  ناشر آزمون نوین.
کرام‌الدینی، محمد. (1383). ((یادگیری مبتنی بر پروژه))، مجلۀ آموزش ابتدایی، س 8، ش 3، صص:23-20.
کرمی، اکرم. (1386). نقش کارگروهی در یادگیری ریاضی دانش‌آموزان، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، تهران: گروه علوم ریاضی و کامپیوتر دانشگاه شهید بهشتی.
کلهر، منصوره و گلناز مهران. (1396). ((تاثیر استراتژی نقشۀ مفهومی بر مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان))، فصلنامۀ روانشناسی تربیتی، س13، ش44، صص: 172-153.
کوروش نیا، مریم و لطیفیان، مرتضی. (1390). ((بررسی رابطۀ بین ارزش های فرهنگی جامعه و گرایش‌های تفکر انتقادی دانشجویان با واسطه گری الگوی ارتباطی خانواده و استادان)). مجلۀ مطالعات آموزش و یادگیری، س 3، ش 2، صص: 134-103.
گیج، ناتانیل. لیز. (1374). مبانی علمی هنر تدریس، ترجمۀ محمود مهر محمدی، تهران: انتشارات مدرسه.
لوی، الف. (1378). مبانی برنامه ریزی آموزشی، برنامه ریزی درسی مدارس، ترجمۀ فریده مشایخ. تهران: انتشارات مدرسه.
مایرز، چت. (1986). آموزش تفکر انتقادی، ترجمۀ دکتر خدایار ابیلی (1395)، تهران: سمت.
محمدیاری، اشرف. (1384). رابطه تفکر انتقادی مدیران آموزشی با مدیریت تغییر سازمانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، مشهد: گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی.
ملکی، حسن و مجید حبیبی پور. (1386). ((پرورش تفکر انتقادی هدف اساسی تعلیم و تربیت))، فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، س 6، صص: 108-93.
وارث، مهدی و دیگران. (1397). شبیه سازی و کاربرد آن در آموزش، پنجمین کنفرانس ملی روانشناسی علوم اجتماعی و تربیتی، بابل.
وجدانی، فاطمه و سید مهدی سجادی. (1393). ((بررسی مقایسه‌ای سه دیدگاه رایج در تفکر انتقادی و دلالت‌های تبیینی آن‌ها: دیدگاه ریچارد پل، رابرت انیس و برتراند راسل))، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، س 11، ش 15.
یارمحمدی واصل، مسیب، خسرو رشید و فرشته بهرامی. (1393). ((آموزش از طریق بازی بر بهبود نگرش ریاضی دانش‌آموزان دختر مقطع ابتدایی))، مجلۀ روان شناسی مدرسه، س 3، ش 3، صص: 135-122.
یوسفی، مریم، علیرضا عصاره و علی حسینی خواه. (1395). ((ماهیت و دلالت یادگیری مبتنی بر پروژه در گسترۀ برنامۀ درسی))، فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی ایران، س 11، ش 42، صص: 134-95.
 
Abd Rahman, M et al. (2016). ((The Impacts of Problem-Based Learning Approach in Enhancing Critical Thinking Skills to teaching Literature)), International Journal of Applied Linguistics and English Literature, Vol. 5, No. 6, pp.249-258.
Alfarhoud, S. (2015). ((The Effectiveness of using Brain Storming Method in Learning of Mathematics in Developing the Critical Thinking Skills of the Students of the Intermediate School First Grade in Kingdom of Bahrain)), Risalat Ul-Khaleej, No. 136, pp: 79-94.
Alrubai, F. (2014). The Effectiveness of the Brainstorming Technique toward Enhancing Creative and Critical Thinking Skills among Secondary Iraqi Physics Students, Thesis Submitted in Fulfillment of the Requirement for the degree of Doctor of philosophy, Kuala Lampur: Faculty of Education, University of Malaya.
Alsaleh, N. J. (2020). ((Teaching Critical Thinking Skills: Literature Review)), the Turkish Online Journal of Educational Technology, Vol. 19, No. 1, pp: 21-39.
Andrini, V. Pratama, H & Madurento, TW. (2019). ((The Effect of Flipped Classroom and Project Based Learning Model on Student’s Critical Thinking Ability)),  Journal of physics Conference Series 1171.
Arsal, Z. (2017). ((The impact of inquiry-based learning on the critical thinking dispositions of pre-service science teachers)), International journal of Science Education, Vol. 39, No. 1, pp: 1-13.
Banning, B. (2006). ((Measures that Can be Used to Instill Critical Thinking Skills in Nurse Prescribers)), Nurse Education in Practice, Vol. 6, pp: 98-105.
Bashit, A & Amin, S. (2017). ((The effect of Problem Based Learning on EFL Students’ Critical Thinking Skill and Learning Outcome)), AL-TA’ Lim Journal, Vol. 24, No. 2, pp.93-102.
Blakeslee, J.R. (2019). Effects of High-Fidelity Simulation on the Critical Thinking Skills of Baccalaureate Nursing Students, Doctoral Dissertation, Minneapolis: of Walden University.
Bolhassan, N & Taha, H. (2017). TGT for Chemistry Learning to Enhance Student’s Achievement and Critical Thinking Skills, International Conference on Education, Mathematics and Science.
Cash, C. E. (2017). The Impact of Project-Based Learning on Critical Thinking in a United States History Classroom, Doctoral Dissertation, South Carolina: Educational Studies Department.
Chalmers, I et al. (2002). ((A brief history of research synthesis)), Evaluation and Health professionals, Vol. 25, pp: 12-37.
Choi, E. Lindquist, R & Song, Y. (2014). ((Effects of Problem-Based Learning vs. Traditional Lecture on Korean Nursing Students’ critical thinking, Problem solving and self directed learning)), Nurse Education Today, Vol. 34, PP. 52-56.
Cottenie, K & Staempfli, M. (2016). ((Concept Mapping as Means to Critical Thinking)), Teaching and learning Innovations Journal, Vol. 18: Creative Engagement: Enhancing Learning.
Devi, A. Musthafa, B & Gustin, G. (2015). ((Using Cooperative Learning in Teaching Critical Thinking in Reading)), English Review: Journal of English Education, Vol. 4, No. 1.
Dimmit, N. (2017). The Power of Project Based Learning: Experiential Education to Develop Critical Thinking Skills for University Students, CBU International Conference on Innovations in Science and education, Prague, Czech Republic.
Duran, M & Dokme, I. (2016). ((The Effect of the Inquiry-Based learning approach on students’ critical thinking skills)), Eurasia Journal of Mathematics, Science and technology education, Vol. 12, No. 12, pp.2887-2908.
Eagan, M, K. Stolzenberg, E, B. Berdan, L et al. (2014). Undergraduate teaching Faculty: The 2013-2014 HERI Faculty Survey, Los Angeles, Ca: Higher Education Research Institute, UCLA.
Effandi, Z & Zanaton, I. (2007). ((Promoting Cooperative Learning in Science and Mathematics Education, A Malaysian Perspective)), Eurasia Journal of Mathematics Science and Technology Education, Vol. 3, No.1, pp: 33-39.
Ekahitanond, V. (2018). ((Adopting the Six Thinking Hats to Develop Critical Thinking Abilities through Line)), Australian Educational Computing, Vol.33, No.1.
Enciso, O. Enciso , D & Daza, M. (2017). ((Critical Thinking and its Importance in Education: Some Reflections)), Rastros Rostros, Vol. 19, No. 34, pp: 78-88.
Ennis, R. H. (1993). ((Critical  Thinking  Assessment)), Theory into practice, Vol. 32, No.3.
Erdogan, F. (2019). ((Effect of Cooperative Learning supported by Reflective Thinking Activities on Student’s Critical thinking Skills)), Eurasian Journal of Educational Research, Vol. 80, pp. 89-112.
Espey, M. (2017). ((Enhancing Critical Thinking Using Team-Based Learning)), Higher Education research and Development, Vol. 37, No. 1, pp.15-29.
Facione, P. (2015). ((Critical thinking: what it is and why it counts)), Journal of Insight Assessment.
Forst, P. J. (1997). ((Building bridges between critical theory and management education)), Journal of management education, Vol. 21, pp: 361.
Freire, P. (1997). Pedagogy of the hearth, New York: The continuum.
Gokhal, A. (1995). ((Collaborative Learning Enhances Critical Thinking)), Journal of Thechnology Education, Vol. 7, No. 1, pp: 22-30.
Guba, EG & Lincoln, YS. (1994). ((Competing Paradigms in Qualitative Research)), Handbook of Qualitative Research. Thousand Oaks, CA: Sage Publications Inc. pp.105-117.
Hakim, M. Sariyatun, S & Sudiyanto, S. (2018). ((Constructing Student’s Critical Thinking Skill through Discovery Learning Model and Contextual Teaching and Learning Model as Solution of Problems in Learning History)), International Journal of multicultural and Multi religious Understanding, Vol. 5, No. 4, pp: 175-183.
Harada, V & Yoshina, J. M. (2004). ((Moving from Rote to Inquiry: Creating Learning that Counts)), Journal of Library Media Connection, Vol. 23, No. 1, pp: 21-26.
Haridza, H & Irving, K. E. (2017). Developing Critical Thinking of Middle School Students Using Problem Based Learning 4 Core Areas (PBL4C) Model, IOP Conf: Journal of Physics.
Huang, M. Yutu, H & Wang, W. (2017). ((Effects of Cooperative learning and Concept Mapping Intervention on Critical Thinking and Basketball Skills in Elementary School)), Journal of Thinking Skills and Creativity, Vol. 23, pp: 207-216.
Jonassen, D. H. (2011). Learning to Solve Problem, London & New York: Routledge.
Jones, A. (2018). ((The Effect of Negotiation Role-Play on Critical Thinking Skills, International Journal of Scientific and Engineering research, Vol. 9, No. 6, pp: 1294-1300.
Kalelioglu, F & Gulbahar, Y. (2014). ((The Effect of Instructional Techniques on Critical Thinking and Critical Thinking Dispositions in Online Discussion)), Educational Technology and Society, Vol. 17, No. 1, pp: 248-258.
Kuhn, D & Dean, D. (2004). ((Metacognition: A Bridge Between Cognitive Psychology and Educational Practice)), Theory into practice, Vol. 43.
Lapuz, A. M & Fulgencio, M. (2020). ((Improving the Critical Thinking Skills of Secondary School  Students Using problem-Based Learning)). International Journal of Academic Multidisciplinary Research, Vol. 4, No. 1, pp: 1-7.
Li, C. S. (2008). ((Six Thinking hats for Group Supervision with Counselor Interns)), Humanities & Social Sciences, Vol. 2, No. 2.
Loes, Ch & Pascarella, E. (2017). ((Collaborative learning and Critical Thinking: Testing the Link)), The journal of Higher Education, Vol. 88, No. 5.
Mahanal, S et al. (2019). RICOSRE: ((A Learning Model to Develop Critical Thinking Skills for Students with Different Academic Abilities)). International Journal of Instruction, Vol. 2, No. 2, pp: 417-434.
Mataida, T. Bakit, N & Marlinaginting, E. (2017). ((The Effect of Discovery Learning Model on Student’s Critical Thinking and Cognitive Ability in Junior High School)), IOSR Journal of Research and Method in Education, Vol. 7, No. 6, pp: 1-8.
Mishra, R. C. (2007). Teaching Styles, New Delhi: APH.
Mohammad, A. Garas, A & Elsawi, Kh. (2017). ((Effect of Concept Mapping on Critical Thinking Skills of Baccalaureate Nursing Students)), International Journal of Research in Applied natural and Social Sciences, Vol. 5, No. 11, PP: 59-76.
Novak, J. D & Canas, A.J. (2006). Theory Underlying Concept Maps and How to Construct Them, Florida Institute for Human and Machine Cognition.
Pring, R. (2000). Philosophy of educational research, London: Continuum.
Purvis, A. (2009). Factors that Influence the Development of Critical Thinking Skills in Associate Degree Nursing Student. Doctoral Dissertation, The University of Georgia.
Rashid, S & Qaisar, S. (2017). ((Role Play: A Productive Teaching Strategy to Promote Critical Thinking)), Bulletin of Education and Research, Vol. 39, No. 2, pp:197-213.
Rochmahwati, P. (2015). ((Fostering Students’ Critical Thinking by Project-Based Learning)), Journal on English as a Foreign Language, Vol. 5, pp: 37-44.
Shin, H. Ma, H. Park, J et al. (2015). ((The Effect of Simulation Courseware on Critical Thinking in Undergraduate Nursing Students: Multi-Site Pre-Post Study)), Nurse Education Today, Vol.35, No.4, pp. 537-542.
Siburian, J et al. (2019). ((The Correlation Between Critical and Creative Thinking skills on Cognitive Learning Results)). Eurasian Journal of  Educational Research, No. 81, pp: 99-114.
Sing Garcha, P & Kumar, K. (2015). ((Effectiveness of Cooperative Learning on Critical Thinking Dispositions of Secondary School Students)), Issues and Ideas in education, Vol. 3, No. 1, pp: 55-62.
Spronken, S. R & Walker, R. (2010). ((Can Inquiry-based Learning Strengthen the Links Between Teaching and Disciplinary Research?)), Studies in Higher Education, Vol. 35, No. 6, pp: 723-740.
Suryanti, S. Arifin, I & Baginda, U. (2018). ((The Application of Inquiry Learning to Train Critical Thinking Skills on Light Material of Primary School Students)), IOP Conf. Series: Journal of Physics.
Vacek, E. J. (2009). ((Using a Conceptual Approach with Concept Mapping to Promote Critical Thinking)). Education Innovation, Vol. 48, No. 1, pp: 8-45.
Vakilifard, A. Armand, F & Baron, A. (2006). The effects of Concept Mapping on Second language Learners’ s Comprehension of  Informative Text, Second Int. Conference on Concept mapping, San Jose, Costa Rica.
Wang, Sh. (2017). ((An Exploration into Research on Critical Thinking and its Cultivation)), Theory and Practice in Language, Vol. 7, No. 12, pp: 1266-1280.
Wannapiroon, P. (2008). Development of a Problem-Based Learning Model to Develop Undergraduate Student’s Critical Thinking Skill, PhD Dissertation, Bangkok: Dep of Curriculum, Instruction and Education Technology. Chaulalongkorn University, Thailand.
Widyatiningtyas, R. Kusumah, Y. Sumarmo, U & Sabandar, J. (2015). ((The impact of problem-based learning approach to senior high school students ’mathematics critical thinking ability)), Indonesian mathematical society journal on mathematics education, Vol. 6, No. 2, pp: 30-38.