اثربخشی برنامه ترکیبی آموزش فلسفه به کودکان و همدلی بر شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه‌طباطبایی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

هدف از این مطالعه، اثربخشی برنامه ترکیبی آموزش فلسفه به کودکان و همدلی بر شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان ابتدایی بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش ‌آزمون – پس‌ آزمون  با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان پسر پایه پنجم و ششم ابتدایی شهر تهران که در سال 1398-1397 مشغول به تحصیل بودند. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 30 نفر از افرادی که نمره پایین‌تری در شایستگی اجتماعی کسب نمودند انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. در مرحله بعد گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 60 دقیقه‌ای در معرض آموزش ترکیبی فلسفه برای کودک و همدلی قرار گرفت، در پایان جلسات، دانش‌آموزان هر دو گروه در دو مرحله، یک مرحله بلافاصله پس از پایان آموزش و یک مرحله بعد از گذشت دو ماه از آموزش مجدداً پرسشنامه‌ شایستگی اجتماعی فلنز و همکاران (1990) تکمیل نمودند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل کوواریانس تک متغیری (آنکوا) استفاده شد. نتایج نشان داد که اجرای این برنامه می‌تواند بر ارتقا شایستگی اجتماعی دانش آموزان تأثیر معناداری بگذارد (01/0P> ) و موجب افزایش شایستگی اجتماعی دانش آموزان گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of the Combined Training of Philosophy for Children and Empathy Program on Students’ Social Competence

نویسندگان [English]

  • Fatemeh-Sadat Fatemi 1
  • Raheleh Sadeghi 2
  • Hamideh Shahban 3
1 Master of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 PhD Student of Counseling, Department of Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
3 . Master of Family Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]


 
The purpose of this study was to investigate the effectiveness of the combined training of philosophy for children and empathy program on the social competence of elementary students. The research method was quasi-experimental (pretest-posttest design with control group). The statistical population included all fifth and sixth grade male students in Tehran who were studying in the academic year 2018-2019. Using the convenience sampling method, 30 people who scored lower in the social competence questionnaire were selected as sample and randomly assigned to two groups of 15 (control and experimental). The experimental group then passed the combined training of philosophy for children and empathy program for ten 60-minute sessions. Flenz Social Competence Questionnaire (1990) was used for data collection. Univariate analysis of covariance (ANCOVA) was used to analyze the data. The results showed that the implementation of this program can have a significant effect (P > 0.01) on improving students’ social competence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy for Children
  • Empathy Program
  • Social Competence
  • Elementary Students.  

مراجع

ابوالقاسمی، عباس؛ رضایی‌جمالویی، حسن؛ نریمانی، محمد؛ زاهد‌بابلان، عادل. (1390).  قایسه ی شایستگی اجتماعی و مولفه های آن در دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری و دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی پایین، متوسط و بالا. ناتوانی‌های یادگیری، 1(1)، 6-23.   
بهادرمطلق، اسلام؛ عطاری، یوسفعلی؛  بهادرمطلق، غلام. (1391)، اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر ابعاد ادراک شایستگی دانش آموزان. روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)، 9(33)، 46-39.
جان بزرگی، مسعود؛ نوری، ناهید؛ آگاه هریس، مژگان. (1393). آموزش اخلاق رفتار اجتماعی وقانون پذیری به کودکان (راهنمای عملی)، تهران: انتشارات ارجمند.
جمالی، معصومه؛ جاریوند، حمداله. (1395)، اثربخشی آموزش فلسفه بر ادراک شایستگی کودکان بیش فعال. چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.     
چناری، حسین. (1396). اثربخشی آموزش شیوه‌های ارتباط همدلانه والد ـ فرزند بر ادراک شایستگی و قلدری دانش‌آموزان ابتدایی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
خسروی، محسن؛ تیموری نژاد، مهناز؛ مردانی زاده، اسماعیل؛ طاهری میرقائد، فیروز؛ گله دار، لیلا. (1397). اثر آموزش مهارت‌های زندگی بر شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان. پیشرفت های نوین در علوم رفتاری، 3 (۲۸)، ۱-۱۴.      
دهقانی، یوسف؛ حکمتیان فرد، صادق؛  کامران، لیلا. (1398). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر بهبود سازگاری و کفایت اجتماعی دانش آموزان دچار ناتوانی یادگیری. روانشناسی کاربردی، 2 (50)، 182-163.        
رضایی، هما؛ شفیع‌آبادی، عبداله؛ قائدی، یحیی؛ دلاور، علی؛ اسمعیلی، معصومه. (1393). بررسی اثربخشی اجرای برنامه فلسفه برای کودکان به شیوه اجتماع پژوهشی در افزایش هوش هیجانی دختران دبیرستانی.  فصلنامه روانشناسی تربیتی، 9(30)، 43-67. 
ستاری، علی. (1395). رویکردهای مواجهه با برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان و معرفی راهکار مناسب برای کاربست آن در ایران. فصلنامه علمی نوآوری‌های آموزشی، 15 (2)، 50-70. 
سیف نراقی، مریم؛ قبادیان، مسلم؛ نادری، عزت اله؛ شریعتمداری، علی. (1390). اجتماع پژوهشی روشی مؤثر در رشد اجتماعی کودکان. فصلنامه تفکر و کودک، 2 (4)، 37-58.   
صفارحمیدی، الناز؛ حسینیان، سیمین؛ زندی‌پور، طیبه.(1396). تأثیر آموزش مثبت اندیشی بر ادراک شایستگی و مهارت‌های اجتماعی کودکان بی‌‌سرپرست و بدسرپرست. سلامت روان کودک (روان کودک)، 4(1)، 13-23.
طباطبایی، زهرا؛ موسوی، مرضیه. (1390). بررسی تأثیر برنامة فلسفه برای کودکان در پرسش گری و تفکر انتقادی دانش آموزان پایه های سوم تا پنجم ابتدایی (9 - 11ساله) دبستان علوی شهر ورامین. دو فصلنامه تفکر و کودک، 2 (3)، 73-90. 
عارفی، مژگان؛ لطیفیان، مرتضی. (1390). بررسی نقش همدلی و باورهای ماکیاولیستی در کفایت و عدم‌کفایت اجتماعی دانش‌آموزان نه تا دوازده ساله. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 3(1)، 61-82.   
علامه، عاطفه؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ حاجی یخچالی، علیرضا؛ مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز. (1397). تأثیر آموزش مهارت‌های مطلوب اجتماعی مبتنی بر برنامه گروه‌بندی مهارت بر شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان پسر پرخاشگر. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(11)، 45-65. 
قبادیان، مسلم. (1394).  تأثیر برنامه آموزش فلسفه به کودکان بر مهارت های اجتماعی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی. پژوهش‌های تربیتی، 30، 138-149.     
فیلیپ، کم. (1993). داستان های فکری (جلد1)، ترجمه شهرتاش و ابراهیمی (1385)، تهران:  نشر شهرتاش.
کمالی مطلق، طاهره؛ نوشادی، ناصر. (1396). تأثیر آموزش فلسفه برای کودکان بر سطح پرسشگری دانش‌آموزان دوره ابتدایی. دو فصلنامه تفکر وکودک، 8 (1)، 1-13.
ماهورزاده، طیبه؛ رمضان پور، شیوا. (1390).  تأثیر روش اجتماع پژوهی برنامه آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش مهارت های شهروندی. اندیشه‌های نوین تربیتی، 7 (3)، 31-63.  
محمدی کمسرخ، حسین. (1396). اثربخشی آموزش همدلی بر شایستگی اجتماعی شادمانی دانش آموزان پسر دوم دبستان شهرستان خاتم. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان.
نجفی، حسن؛ جعفری هرندی، رضا. (1398). آموزش فلسفه به کوکان و نوجوانان؛ چالش‌های کنونی و طرح راهکارهایی برای آینده. مجله رشد آموزش قرآن و معارف اسلامی، 110 (5)، 54-58.
یاراحمدیان، نسرین. (1391). ارتقای توانمندی های فردی- اجتماعی و سلامت عمومی نوجوانان از طریق افزایش کفایت اجتماعی آنان. علوم رفتاری، 21(6)، 279-288.  
Barr, J. J., & Higgins-D'Alessandro, A. (2009). How adolescent empathy and prosocial behavior change in the context of school culture: a two-year longitudinal study. Adolescence, 44.(176)
Challita, J., Chapparo, C., Hinitt, J., & Heard, R. (2019). Patterns of cognitive strategy use common in children with reduced social competence derived from parent perceptions. Australian occupational therapy journal, 66(4), 500-510.
Chapparo, C., & Ranka, J. (2014). The PRPP System of Task Analysis: User’s Training Manual. Research Revision Edition: Occupational Performance Network: The Discipline of Occupational Therapy .
Cohn, E., Miller, L. J., & Tickle-Degnen, L. (2000). Parental hopes for therapy outcomes: Children with sensory modulation disorders. American Journal of Occupational Therapy, 54(1), 36-43.
Dodge, K. A., Godwin, J., & Group, C. P. P. R. (2013). Social-information-processing patterns mediate the impact of preventive intervention on adolescent antisocial behavior. Psychological Science, 24(4), 456-465.
Findlay, L. C., Girardi, A., & Coplan, R. J. (2006). Links between empathy, social behavior, and social understanding in early childhood. Early Childhood Research Quarterly, 21(3), 347-359.
Giménez-Dasí, M., Fernández-Sánchez, M., & Quintanilla, L. (2015) .Improving social competence through emotion knowledge in 2-year-old children: A pilot study. Early Education and Development, 26(8), 1128-1144.
Giménez-Dasí, M., Quintanilla, L., & Daniel, M.-F. (2013). Improving emotion comprehension and social skills in early childhood through philosophy for children. Childhood & philosophy, 9(17), 63-89.
Greenberg, M. T., Domitrovich, C. E., Weissberg, R. P., & Durlak, J. A. (2017). Social and emotional learning as a public health approach to education. The future of children, 13-32.
Gutiérrez, M. S., Escartí, A. C., & Pascual, C. B. (2011). Relationships among empathy, prosocial behavior, aggressiveness, self-efficacy and pupils' personal and social responsibility. Psicothema, 23(1), 13-19.
Lipman, M. (1985).Thinking skills fostered by philosophy for children. Thinking and Learning Skill Vol. 1: Relating Instruction to Research, 83-108.
Lipman, M. (1988). Philosophy goes to schools. Philadelphia: Temple University Press.
Lipman, M. (2003). Thinking in education. Cambridge University Press.
Lippman, H. (2016). Padilla and Beyond: The Future of the Defense Function. Fordham Urban Law Journal, 39(1), 29.
Morelli, S. A., Lieberman, M. D., & Zaki, J. (2015). The emerging study of positive empathy. Social and Personality Psychology Compass, 9(2), 57-68.
Murris, K. (2016). The Philosophy for Children curriculum: Resisting ‘teacher proof’ texts and the formation of the ideal philosopher child. Studies in Philosophy and Education, 35(1), 63-78.
Pascoe, S. M., & Brennan, D. (2017). Lifting our game: Report of the review to achieve educational excellence in Australian schools through early childhood interventions: Victorian Government.
Pisa, O. (2013). Results: Ready to learn-students’ engagement, drive and self-beliefs (Volume III). PISA: OECD Publishing.
Riess, H. (2015). The impact of clinical empathy on patients and clinicians: understanding empathy's side effects. AJOB Neuroscience, 6(3), 51-53.
Schonert-Reichl, K. A., Smith, V., Zaidman-Zait, A., & Hertzman, C. (2012). Promoting children’s prosocial behaviors in school: Impact of the “Roots of Empathy” program on the social and emotional competence of school-aged children. School Mental Health, 4(1), 1-21.
Smithers, L. G., Sawyer, A. C., Chittleborough, C. R., Davies, N. M., Smith, G. D., & Lynch, J. W. (2018). A systematic review and meta-analysis of effects of early life non-cognitive skills on academic, psychosocial, cognitive and health outcomes. Nature human behaviour, 2(11), 867-880.
Tough, J. (2012). The development of meaning: A study of children's use of language (Vol. 118): Routledge.
Vaughn, B. E., Elmore-Staton, L., Shin, N., & El-Sheikh, M. (2015). Sleep as a support for social competence, peer relations, and cognitive functioning in preschool children. Behav Sleep Med, 13(2), 92-106.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار