توسعة فرهنگی در برنامه‌های کودک سیما

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ، علوم ارتباطات اجتماعی ، تهران ، ایران

چکیده

مقالة پیش ‌رو حاصل پژوهشی است که به بررسی برنامه‌های کودک تلویزیون از منظر توسعة فرهنگی و ­شاخص­های آن می‌پردازد. به این منظور ابتدا با گزینش چارچوب نظری مناسب از میان دیدگاه‌های جامعه‌شناسان فرهنگی (وبر، پارسونز و اینگلهارت) به تبیین و تعریف توسعة فرهنگی از دیدگاه انتخابی (یونسکو) پرداخته شده است. سپس بررسی وضعیت موجود با کنکاش در برنامه‌های کودک سیما و آنچه این رسانه در اختیار کودکان قرار داده از نظر محتوا (شاخص‌های هویت فرهنگی، میراث فرهنگی، مشارکت فرهنگی و همکاری‌های فرهنگی بین‌المللی) و ساختار (نوع لباس، فضای صحنه، تقلید صدا، موسیقی، شعر، مشارکت کودکان و شیوه انتقال پیام) مورد توجه قرار گرفته است. واحد تحلیل در این پژوهش «قالب برنامه» و روش مورد استفاده، مطالعه اسنادی، تحلیل محتوای کمی و کیفی و مصاحبة کانونی است. نکته حائز اهمیت آنکه دورة زمانی مورد بررسی، به دلیل مصادف شدن با چند مناسبت اصلی در ایام سال با محرم، فجر، نوروز و ایام عادی ظرفیت پرداخت به موضوعات مختلف و قابل طرح را داشته است. همچنین برنامه‌های انتخاب شده (عمو پورنگ و فیتیله) طبق آمارها درصد بالایی از بینندگان را به خود اختصاص داده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که نوع لباس و فضای ارائة پیام در این دو برنامه،‌ مناسب با محتوا و مناسبت بوده است و از سه عنصر شعر، موسیقی و تقلید صدا درست بهره گرفته شده است. در برنامه‌های مذکور بیشتر از قالب نمایشی و کارتون خارجی استفاده شده و شیوة انتقال پیام بیشتر به صورت غیرمستقیم بوده است. شاخص‌های توسعة فرهنگی از دیدگاه یونسکو با اولویت‌های برنامه‌سازی ارائه‌شده در برنامه‌ها مغایرتی ندارد. در این دو برنامه به برخی از موضوعات بیشتر پرداخته می‌شود و در عین حال بسیاری از مضامین مورد نیاز کودکان به دلیل عدم آگاهی برخی برنامه‌سازان حوزة کودک با شاخص‌های توسعه‌ای مورد اغماض قرار می‌گیرد. این در حالی است که برای داشتن کودکی توسعه یافته باید او را با مضامین و محتواهای مختلف و نه یک سویه آشنا نمود. بنابراین معنای روشن، درست، کامل و تأثیرگذاری از توسعه در اختیار کودک قرار نمی‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cultural Development in Children's Television Programs

نویسنده [English]

  • parisa Gorji band pay
 PhD student in Department of Social Communication Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

This paper is considering the children’s television program in term of cultural development and its indicators. In this regards, among the view point of cultural sociologists (Weber, Parsons and Inglehart), an appropriate theoretical framework has been firstly mentioned, and then the cultural development has been explained and defined in terms of selectivity (UNESCO). Afterwards, the current situation has been considered by surveying in children’s TV programs as well as what this media has been shown to the children in terms of content (the indicators of cultural identity, cultural heritage and cultural participation and international cultural cooperation) and structure (clothing, space, imitating sounds, music, poetry, children’s participation and how to transfer the content). Finally, the current situation has been analyzed based on the laws of IRIB and priorities of TV programming in media. The unit of analysis is “program” and the method is to study documents, to analyze the qualitative and quantitative content and the focal interviews. The most important point is that it was possible to survey the different subjects and practical plans because of the coincidence of the programs and several important events during the year such as Ashura, Moharram, Festival, New Year and usual days. According to the statistics, the selected programs have been allocated the high percentage of their audiences, too. The study is declared that the foreign cartoons are shown more in the TV programs and the way of transferring the message is more indirectly. Indicators of cultural development are not inconsistent with the priorities of submitted programming in the programs in view point of UNESCO. These two programs have paid more attention to some issues; so many themes which are required for children have been negligible. However, in regard to having a developed child, you should familiarize him/her with different themes and contents not just in one hand. Therefore, the clear, correct, complete and effective meaning of developing doesn’t give for the children.
The mentioned paper is considered the children’s television program in term of cultural development and its indicators. In this regards, it has been firstly mentioned an appropriate theoretical framework among the view point of cultural sociologists (Weber, Parsons and Inglehart) then has been explained and defined the cultural development in terms of selectivity (UNESCO). Afterwards, it has been considered the current situation by surveying in children’s TV programs as well as what this media has been shown to the children in terms of content (the indicators of cultural identity, cultural heritage and cultural participation and international cultural cooperation) and structure ( clothing, space, imitating sounds, music, poetry, children’s participation and how to transfer the content). Finally, the current situation has been analyzed based on the laws of IRIB and priorities of TV programming in media. The unit of analysis is “program” and the method is to study documents, to analyze the qualitative and quantitative content and the focal interviews. The most important point is that it was possible to survey the different subjects and practical plans due to coincide with several important events during the year such as Ashura, Moharram, Festival, New Year and usual days and according to the statistics, the selected programs has been allocated the high percentage of their audiences ,too. The study is declared that the foreign cartoons are shown more in the TV programs and the way of transferring the message is more indirectly. Indicators of cultural development are not inconsistent with the priorities of submitted programming in the programs in view point of UNESCO. These two programs will be paid more attention to some issues and also many themes which are required for children have been negligible. However, in regard to having a developed child; you should be familiarized him/her to different themes and contents not just in one hand. Therefore, the clear, correct, complete and effective meaning of developing doesn’t give for the children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • developments
  • cultural development
  • view point of UNESCO
  • child
  • and children’s television programs
اجلالی، پرویز (1379). سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران، تهران: آن.
اسدی، علی و هرمز مهرداد (2535). نقش رسانه‌ها در پشتیبانی توسعة فرهنگی، تهران: پژوهشکدة علوم ارتباطی و توسعة ایران.
اسلوین، جیمز (1380). اینترنت و جامعه، ترجمة عباس گیلوری و علی رادباره، تهران: کتابدار.
اسمیت، فلیپ (1381). درآمدی بر نظریه‌های فرهنگی، ترجمة پویان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
اعزازی، شهلا (1373). خانواده و تلویزیون، تهران: مرندیز.
ایمانی جاجرمی، حسین (1379). بررسی جایگاه مشارکت فرهنگی در سیاست فرهنگی کشور، تهران: آن.
اینگلهارت، رونالد (1373). تحول فرهنگی در جامعة پیشرفتة صنعتی، ترجمة مریم وتر، تهران: کویر.
آزاد ارمکی، تقی (1381). نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: سروش.
آزاد ارمکی، تقی و احمد غیاثوند (1383). جامعه‌شناسی تغییرات فرهنگی در ایران، تهران: آن.
آزاد ارمکی، تقی و غلامرضا غفاری (1386). جامعه‌شناسی نسلی در ایران، تهران: جهاد دانشگاهی.
آشوری، داریوش و دیگران (1381). مسائل و چشم‌اندازهای فرهنگ، مجموعة مقالات، به کوشش بهروز منتظمی و دیگران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بورن، او (1379). بعد فرهنگی ارتباطات برای توسعه، ترجمة مهرسیما فلسفی، تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی.
بیابانگرد، اسماعیل (1384). پژوهش بررسی برنامه‌های کودک و نوجوان شبکه یک و دو سیما از منظر پرداختن به هویت و بحران هویت، تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی.
بیرو، آلن (1375). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمة باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
پهلوان، چنگیز (1378). فرهنگ‌شناسی؛ گفتارهایی در زمینه فرهنگ و تمدن، تهران: پیام امروز.
پهلوان، چنگیز و دیگران (1381). توسعة فرهنگی، ترجمة احمد صبوری و شهرآشوب امیرشاهی، تهران: خانة کتاب.
پیت، ریچارد و الین هارت ویک (1384). نظریه‌های توسعه، ترجمة مصطفی ازکیا، تهران: لویه.
تومه، ژرژ (1375). «توسعة فرهنگی در محیط ‌زیست»، ترجمة محمود شارح‌پور، نامة پژوهش، فصل‌نامة تحقیقات فرهنگی، ش 1.
حکیمی، هوشنگ (1380). «اطلاع‌رسانی و تأثیر آن بر هویت فرهنگی»، مجموعه مقالات اولین همایش نقش اطلاع‌رسانی در توسعة فرهنگی، تهران: خانة کتاب.
دادستان، پریرخ (1378). پژوهش نقش تلویزیون در شکل‌گیری و تقویت مفاهیم مذهبی و اخلاقی کودکان، تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی.
دور، امه (1374). تلویزیون و کودکان، ترجمة علی رستمی، تهران: سروش.
رشیدپور، ابراهیم (1352). تلویزیون و اطفال، تهران: رادیو و تلویزیون ملی ایران.
رفیع، جلال (1374). فرهنگ مهاجم، فرهنگ مولد، تهران: اطلاعات.
روح‌‌الامینی، محمود (1379). زمینة فرهنگ‌شناسی، تهران: عطار.
ساروخانی، باقر (1375). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ج 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ساروخانی، باقر (1382). جامعه‌شناسی ارتباطات، تهران: اطلاعات.
ساروخانی، باقر (1387). کودک و رسانه‌های جمعی، تهران: ادارة کل پژوهش‌ و آموزش سیما.
سیف، علی‌اکبر (1373). تغییر رفتار و رفتاردرمانی، نظریه‌ها و روش‌ها، تهران: دانا.
شرام، ویلبر و ادوین بی پارکر (1377). تلویزیون در زندگی کودکان ما، ترجمة محمود حقیقت کاشانی، تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1368). روان‌شناسی رشد، تهران: اطلاعات.
شهات، فوزیه (1384). تحلیل محتوای پلاتوهای عروسکی برنامة خردسالان سیما از منظر تربیت اجتماعی، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات سنجش برنامه‌ای صدا و سیما.
صالحی امیری، سیدرضا (1386). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران: ققنوس.
فتحی، بهروز و شانیتو خزایی (1380). اطلاع‌رسانی در توسعة فرهنگی، تهران: خانة کتاب.
فرهنگ‌نامة تولید (1366). مصوب سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، تهران: سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی.
فرهنگی مشهدی فراهانی، پانتی (1381-1380). «نقش تلویزیون در توسعة فرهنگی ایران بعد از انقلاب اسلامی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرکز، تهران.
قائمی، علی (1370)، تربیت و بازسازی کودکان، تهران: امیری.
کائوتری، هوئین و دیگران (1379). مشارکت در توسعه، ترجمة هادی عنبرایی و داوود طبایی، تهران: روش.
کروم بولتز، جان دی و هلی کروم بولتز (1368). تغییردادن رفتارهای کودکان و نوجوانان، ترجمة یوسف کریمی، تهران: فاطمی.
کواکس، میته (1380). توسعة فرهنگی و سیستم اطلاع‌رسانی، یونسکو 1998، تهران: خانة کتاب.
کوثری، مسعود و سیدمحمود نجاتی حسینی (1379). مشارکت فرهنگی، تهران: آن.
گرانپایه، بهروز (1377). فرهنگ و جامعه، تهران: شریف.
گزارش جهانی فرهنگ 2000، تنوع فرهنگ، تضاد تکثرگرایی (1381). تهران: مرکز انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
گونتر، بری و جیل مک آلر (1372). کودک و تلویزیون، ترجمة نصرت فتی، تهران: سروش.
ماسن، پاول هنری و دیگران (1370). رشد و شخصیت کودک، ترجمة مهشید پارسایی، تهران: فاوان.
مجموعه قوانین و مقررات 1381 - 1311 (1382). تهران: معاونت امور مجلس و استان‌ها سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی.
محسنیان‌راد، مهدی (1375). جامعه‌شناسی تبلیغات، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مرکز آمار و برنامه‌ریزی پژوهش‌های فرهنگی و هنری (1379). گزارش فرهنگی کشور، 1377، ویرایش اول، تهران: معاونت پژوهش و آموزش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مساواتی آذر، مجید (1381). مبانی جامعه‌شناسی، تبریز: احرار.
مک کوئیل، دنیس (1381). درآمدی بر نظریه‌های ارتباطی، ترجمة پرویز اجلالی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی.
موسایی، میثم (1379). اقتصاد و فرهنگ، تهران: آن.
نیکو، مینو (1381). شناخت مخاطبان تلویزیون با رویکرد استفاده و خشنودی، تهران: سروش.
وبر، ماکس (1383). جامعه‌شناسی شناخت، ترجمة منوچهر آشتیانی، تهران: قطره.
ورجاوند، پرویز (1368). پیشرفت توسعه بر بنیاد هویت فرهنگی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
ورنر، سورین (1381). نظریه‌های ارتباطات، ترجمة علیرضا دهقان، تهران: دانشگاه تهران.
یونسکو (1376). فرهنگ و توسعه، رهیافت مردم‌شناختی توسعه، ترجمة نعمت‌الله فاضلی و محمد فاضلی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 
Amadeo, J. et al. (2002). Civic Knowledge and Engagement: An IEA Study of Upper Secondary Students in Sixteen Countries, UK: Amsterdam.
Barrett, M and J. Short (1992). “Images of Europe in People in Group of 5-10 Years Old English School Children”, British Journal of Development Psychology.
Castello, E. (2009). The Nation as a Political Stage; A Theoretical Approach to Television Fiction and National Identities International Communication Gazette, Rovira Virgili University,Tarragona, Spain.
Karmiloff, S. (1979). A Functional Approach to Child language, London: Cambridge University Press.
Trewin, J. (2003). Presenting on TV and Radio; an Insider's Guide, London: Focal Press.
Van Den Bluck, H. (2007). Public Service Television and National Identity as a Project of Modernity: The Example of Flemish Television, Media, Culture & Society, London: Sage.