اثربخشی قصه گویی به روش هدفمند بر ارزش های زندگی ( مسئولیت پذیری – احترام ) و قضاوت اخلاقی کودکان دبستانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی ، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی، واحد رشت ، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

چکیده

قصه گویی به عنوان ابزاری جهت انتقال پیام‌های اخلاقی و رفتاری در جوامع گوناگون محسوب می گردد. پژوهش حاضر با هدف آموزش قصه گویی به روش هدفمند بر ارزش های زندگی (مسئولیت پذیری -احترام) و قضاوت اخلاقی کودکان دبستانی انجام شد. پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر دبستانی شهر رشت در سال تحصیلی1396-1395 بودند. نمونه شامل 30 نفر (۱۵ نفر گواه، 15 نفر آﺯمایش) بودند که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به پرسشنامه های مسئولیت پذیری، احترام (آرن و همکاران 1993) و ﻗﻀﺎوت اﺧﻼﻗﯽ لنیک و کیل (2005) پاسخ دادند. سپس 8 جلسه مداخله برای گروه آزمایش انجام و گروه گواه آموزشی نگرفت. پس از اتمام جلسات مجدداً پرسشنامه های مذکور مجددا برای هر دو گروه تکمیل شد. نتایج بدست آمده با استفاده از شاخص های آماری تحلیل کوواریانس نشان داد آموزش قصه گویی به روش هدفمند بر ارزش های زندگی (مسئولیت پذیری -احترام) و قضاوت اخلاقی موثر بوده است (001/0 >P). از این رو می توان از قصه گویی به عنوان یک روش آموزشی غیرمستقیم و متناسب با دنیای کودکی به صورت آزاد با روش های از پیش تعیین شده با توجه به آموزه خاص و هدفمند اخلاقی بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of storytelling targeted by the value of life (responsibility - Respect) and moral judgment schoolchildren

نویسندگان [English]

  • Maryam Asad 1
  • Leila Moghtader 2
1 Master of psychology, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht. Iran.
2 Assistant of Psychology, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht. Iran.
چکیده [English]

Storytelling is considered as a tool for transmitting ethical and behavioral messages in different societies. The purpose of this study was to teach storytelling in a targeted way on the values ​​of life (Responsibility-Respect) and moral judgment of primary school children. The present study was a semi-experimental method. The statistical population in this study was all school female elementary school students in the academic year of 1396, and the sample consisted of 30 people (15 subjects, 15 subjects), which was selected using available sampling method And at the same time, the scale of accountability, respect (Aren et al. 1993), and the moral judgment of Lennick and Kiel (2005) were applied to the two groups. Then, based on the educational program, eight sessions were trained and the control group was not trained. After the sessions were completed, the questionnaires were again run for the same groups in the same situation to determine the effect of the independent variable on the dependent variable. Covariance analysis and SPSS software were used for data analysis. The results showed that according to the hypothesis of teaching storytelling, it was effective on the values ​​of life (responsiveness-respect) and moral judgment (P <0.001). From this we can use storytelling as an indirect educational method appropriate to the world of childhood, with preset methods, according to a special and purposeful moral teaching.

کلیدواژه‌ها [English]

  • purposeful storytelling
  • life values (responsiveness-respect)
  • moral judgment
اسکندری شرفی ف، رحمتی فیروزآبادی ی، نصرت فلاح ع. (1400). خوانش فیکی داستان ماهی سیاه کوچولو، اثر صمد بهرنگی. تفکر و کودک. 12(1): 23-3.
 اﺳﻤﺘﺎﻧﺎ، ج. (2006). «ﺗﺄﺛﯿﺮ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺮ رﺷﺪ اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻮدک». ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻣﺘﻘﯽﻓﺮ. ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ.57(7) 91-85. 
اربابان اصفهانی، مرضیه و قافله کش، مینا. (1385). استفاده از قصه در فرآیند مشاوره‌ای به منظور دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت. مقالات برگزیده قصه‌گویی، نهمین جشنواره قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
 ﺑﺘﻠﻬﺎﯾﻢ، ب. (1386). ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﻗﺼﻪ ﻧﯿﺎزدارﻧﺪ. ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻤﺎل ﺑﻬﺮوز ﮐﯿﺎ. ﺗﻬﺮان: ﻧﺸﺮ اﻓﮑﺎر. 
ﺑﻮرﺑﺎ، م. (1390). ﭘﺮورش ﻫﻮش اﺧﻼﻗﯽ. ﭼﺎپ اول. ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﯿﺮوزه ﮐﺎوﺳﯽ. ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات رﺷﺪ.
بیابانگرد، اسماعیل(1382). روش های افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان. تهران: انتشارات انجمن
ﭘﻠﻮﺳﮑﯽ، آ. (1385). ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯾﯽ در ﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻮاده. ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺼﻄﻔﯽ رﺣﻤﺎﻧﺪوﺳﺖ. ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺪرﺳﻪ.
ﭘﺸﺖدار، ع. م. (1386). ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯾﯽ  ﺧﻼق  و اﻫﺪاف  آﻣﻮزﺷﯽ . ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات اﻋﺘﻤﺎد.
ﺗﺮاﺑﯽ، ژ. (1389). ﺗﺄﺛﯿﺮ آﻣﻮزش ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﺮ ﻫﻮش اﺧﻼﻗﯽ ﮐﻮدﮐﺎن. ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ داﻧﺸﮕﺎه آزاد ﺧﻮراﺳﮕﺎن. خوراسگان، ایران.
حسین پور محمد, درویشی طیبه, سودانی منصور(1388) اثربخشی آموزش مسوولیت ‌پذیری به شیوه واقعیت درمانی گلاسر بر کاهش بحران هویت دانش ‌آموزان. یافته های نو در روان شناسی روان شناسی اجتماعی :5 , 13 ; 97 - 106 .
خانجانی، علی. (1390). هنر قصه‌گویی(چاپ اول). تهران: کانون چاپ.
دﻻور، ع. (1380). ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی و ﻋﻤﻠﯽ ﭘﮋوﻫﺶ درﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ. ﺗﻬﺮان: رﺷﺪ.
دادﺳﺘﺎن، پ.؛ ﻣﺤﺴﻦ ﻋﻠﯿﻖ، ا.؛ رﺳﻮل زاده ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﯽ،ک.؛ آذرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﯽ، م. و  ﺑﯿﺎت، م. (1389). «ﻗﺼﻪﮔﻮﯾﯽ و ﺗﺤﻮل ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺪا در ﮐﻮدﮐﺎن اﯾﺮاﻧﯽ وﻟﺒﻨﺎﻧﯽ». ﻣﺠﻠﻪ روانﺷﻨﺎﺳﺎن اﯾﺮاﻧﯽ. ﺷﻤﺎره 24.
رﺣﻤﺎن دوﺳﺖ، م. (1388). ﻗﺼﻪ ﮔﻮﯾﯽ: اﻫﻤﯿﺖ و راه رﺳﻢ آن. ﺗﻬﺮان: رﺷﺪ.
ﺳﯿﺪی، ط. (1389). ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺼﻪﮔﻮﯾﯽ در درﻣﺎن  ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮی. ﻣﻘﺎﻟﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه در اوﻟﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ روانﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﻮدک وﻧﻮﺟﻮان، 154.
 ﺳﯿﻒ، س. (1390). روانﺷﻨﺎﺳﯽ رﺷﺪ. ج.1. ﺗﻬﺮان:  اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ.
ﺷﻬﯿﻢ، س. (1388). «ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮی آﺷﮑﺎر و راﺑﻄﻪای در ﮐﻮدﮐﺎن دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ». ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ، ﺳﺎل نهم، ﺷﻤﺎره44-27-21.
ﺻﻔﺮزاده، ا. ( 1388). ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎر آﻣﺪ داﻧﺶآﻣﻮزان دﺧﺘﺮ اول ﻣﺘﻮﺳﻂ. ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ. داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ ﺗﻬﺮان.
 ﻃﺎﻗﺪﯾﺲ، س. (1387). «ﯾﺎد داﺷﺘﯽ درﺑﺎره ﮐﻮدک ﻗﺼﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ». ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ادﺑﯿﺎت ﮐﻮدک وﻧﻮﺟﻮان. ﺷﻤﺎره 19.
محمدی نصرآباد م، علوی لنگرودی ک، زندوانیان ه، استبرقی م. (1398). اثربخشی آموزش ارزش های اخلاقی ( از طریق قصه گویی و پویانمایی) بر رشد مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی. تفکر و کودک. 10(2): 226-241.
کارتلج، جی اف، میلبرن. (1943). آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان. ترجمه محمد حسین نظری نژاد (1385).
 ﮐﻼﯾﻦ، م. (1389). رﺷﺪ اﺧﻼﻗﯽ. ج.1. ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮزاده و ﻫﻤﮑﺎران. ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ اﺳﻼﻣﯽ.
ﮐﯿﺎ ﮐﻤﺎل، ب. (1390). «ﻗﺼﻪ و داﺳﺘﺎن در ﮐﺘﺎب ﻫﺎی درﺳﯽ و ﮐﻤﮏ درﺳﯽ آﻟﻤﺎن». ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪادﺑﯿﺎت ﮐﻮدک و ﻧﻮﺟﻮان. ﺷﻤﺎره42 .
 ﮔﺮﯾﻦ، ا. (1386). ﻫﻨﺮ و ﻓﻦ ﻗﺼﻪﮔﻮﯾﯽ. ﺗﺮﺟﻤﻪﻃﺎﻫﺮه آدﯾﻨﻪﭘﻮر. ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات اﺑﺠﺪ.
ﻣﻈﺎﻫﺮی ﺗﻬﺮاﻧﯽ، م. (1390). ﺗﺄﺛﯿﺮ آﻣﻮزش ﺷﯿﻮهﻫﺎی رﻓﺘﺎر ﮔﺮوﻫﯽ ﺑﺮ ﻫﻮش اﺧﻼﻗﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻮدﮐﺎن وﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺼﺮوع. ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ روانﺷﻨﺎﺳﯽ. داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ ﺧﻮراﺳﮕﺎن.
گلاور و برونینگ.(1395). روانشناسی تربیتی. ترجمه علی نقی خرازی. تهران:مرکز نشر دانشگاهی.
 ﻣﺸﺘﺎق، م. (1389). ﮐﻮدک و ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﻧﺪﮔﯽ. ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات اﺑﻮﻋﻄﺎ.
مهاجری، زهرا. (1388). قصه و قصه گویی.مشهد : انتشارات جهاد دانشگاهی.
ﻫﺎﮐﺴﻠﯽ، ر. (2007). ﭘﺮورش ﻫﻮش اﺧﻼﻗﯽ درﮐﻮدﮐﺎن. ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺮﻧﺎز ﮐﺸﺎورزی.
ﻫﻮﯾﺪا، ر. و ﻫﻤﺎﯾﯽ، ر. (1389). »ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺼﻪﻫﺎی ﻗﺮآﻧﯽ ﺑﺮ ﻫﻮش ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﮐﻮدﮐﺎن«. داﻧﺸﮑﺪه روانﺷﻨﺎﺳﯽاﺻﻔﻬﺎن، ﺷﻤﺎره 1 .
ﻫﻤﺎﯾﯽ، ر.؛ ﮐﺠﺒﺎف، م.ب.؛ و ﺳﯿﺎدت، س.ع. (1388). «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺼﻪﮔﻮﯾﯽ ﺑﺮ ﺳﺎزﮔﺎری ﮐﻮدﮐﺎن». ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ.
 
- Adel, G.A. (2007). “Postmodernism and Children’s Literature”.The journal of the International Christian community for teacher education: A faith-based perspective. ICCT journal. 2: 2.
-Bettelheim, B. (1987). The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales. London: Penguin.
-Desocio J.E. (2005). Accessing Self – Development Thought Narrative Approaches in Child and Adolescent Psychotherapy. Journal of Child Adolesc Psychiatr Nurs, 18(2): 53-61.
- Goleman, D. (1998). Emotional Intelligence what It can Matter More than IQ. New York: Banton.
- Kosmitzki, C., & John, O.P., (1993). The Implicit Use of Explicit Conceptions of Social Intelligence, Personality and Individual Differences, 15, 11-23.
- Heffner, M. (2003). Excremental support for the use of story telling to guide behavior: The effect of story telling on multiple and mixed ratio (FR)/ differential reinforcement of low rate (DRL) schedule responding Unpublished   Doctoral Dissertation, West Virginia University.
- Ladd, G., & Burgess, K. (1999). “Charting the relationship trajectories of aggressive/ non withdrawn, and aggressive/withdrawn children during early grade school”. Child Development-70: 910-929.
-Lipman, M. (2003). Thinking in Education (2nd Ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
- Lipman, m. (1980). Philosophy in the classroom Philadelphia: Temple university press.
-Matthews, Gareth. B. (1976). Philosophy in Children’s Literature. Cambridge, MA: Harvard university press.
- Meijs, N.Cillessen, A. H. N. Scholte, R.H. J. Segers, E., & Spijkerman, R. (2008). Social Intelligence and academic achievement as predictors of adolescent popularity. Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit Nijmegen.
-Mervis,M,M & Bertrand,F,J.(2003).The emergence of learning – related social skills,Early chigdnood Research Quartely,18,206-224.
- Miller, P. J., Wiley, A. R., Fung, H., & Liang, C. H. (1997). Personal storytelling asamedium of socialization in Chinese and American families. Child Development; 68 (3):557-68.
-Nourbury, C.F. & Bishop, D.V. (2003). Narrative skills of children with communication impairment”. International Language communication Disorders. 38(3): 288-313.
- Parker, J.G. & Asher, S.R. (2010). Friendship and friendship quality in middle childhood: Links with peer group acceptance and feelings of loneliness and social dissatisfaction. Developmental Psychology, 29, 611-621.
- Patterson, G.R. & Reid, J.B. & Dishion, T.J. (1992). A social Learning approach: Antisocial boys. Castalia publishing co.
Petersen, S., Bull, C., Propst, O., Dettinger, S. and Detwiler, L. (2005), Narrative Therapy to Prevent Illness-Related Stress Disorder. Journal of Counseling & Development, 83, 41–47.
- Rahill, S. A. (2002). A comprison or the effectiveness or story-based and skill-based social comptence programs on the development of social problem solving and peer relationship skill of children with emotional disability. Unpublished Doctoral Dissertation, Carlson Albizu University, Maryland [On-Line]. Avaliable: (http:proquest.umi.com/pqdweb).
- Salovey, P. & Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9, 185-211.            
- Shechtman, Z. & Nachshol, R. (1996). “A school-based intervention to reduce aggressive behavior in maladjusted adolescents”. Journal of Applied Developmental Psychology.17, 535-552.
- Sweetser, E. (2010) ‘Compositionality and blending: semantic composition in a cognitively realistic framework’ in Janssen, Theo and Gisela Redeker, edi tors. Cognitive Linguistics: Foundations, Scope, and Methodology. Berlin and New York: Mouton de Gruyter, 129-162.
- Smetana, J.G. (2006). Social-Cognitive Domain Theory. Killen, M. & Smetana, J.G. (2006). Handbook of Moral Development. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Association, Inc., Publishers.