بررسی اثربخشی آموزش فلسفه بر پرورش استدلال و خلاقیت دانش‌آموزان (مورد مطالعه: دختران مقطع متوسطه اول شهر ایلام)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روانشناسی تربیتی دانشگاه باختر ایلام. ایران

2 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه آزاد ایلام. ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه تهران. ایران.

4 گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه باختر ایلام

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش فلسفه بر پرورش مهارت‌های استدلال و خلاقیت دانش‌آموزان دختر متوسطه اول بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش­آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل است. جامعةآماری کلیه دانش‌آموزان دختر متوسطه اول شهر ایلام در سال تحصیلی 1399-1400 می‌باشد (4850 نفر). نمونه پژوهش 40 نفر از این دانش‌آموزان است که طبق نرم‌افزار جی‌پاور به شیوه نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انتخاب شده‌اند، ابتدا از دو منطقه آموزش و پرورش شهر ایلام یک منطقه و از بین مدارس متوسطه اول دخترانه یک مدرسه و سپس از بین دانش‌آموزان 40 نفر انتخاب و در دو گروه آزمایش (20 نفر) و کنترل (20 نفر) به صورت تصادفی قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 9 جلسه یک ساعته، تحت آموزش فلسفه به وسیله داستان‌های فلیپ‌کم قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ آموزشی را دریافت نکرد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه خلاقیت عابدی (1363) و پرسشنامه استدلال تامسون (2005) استفاده شده است. جهت تحلیل داده‌ها، آزمون کواریانس چند‌متغیره و آزمون t به کار گرفته شده‌ است. یافته‌های پژوهش نشان داد که آموزش فلسفه بر افزایش خلاقیت و استدلال دانش‌آموزان موثر بوده است. آموزش فلسفه موجب بالارفتن قدرت پردازش اطلاعات می‌شود و تمرکز دانش‌آموزان را بر ابعاد مختلف یک مسئله بالا می‌برد، در نتیجه می‌تواند خلاقیت و استدلال را در آنها بالا ببرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Review of Effectiveness of Instruction of Philosophy on training of reasoning and creativity of Students (Among Girl middle School Students in the city of Ilam)

نویسندگان [English]

  • Sajad Taherzadeh Ghahfarokhi 1
  • Ehsan Sayehmiri 2
  • Tahere Shahmoradian 3
  • Reza Heydarifard 4
1 psychology & education departement, Bakhtar university of Ilam
2 M.A student of clinical psychology at Azad university. Ilam. Iran.
3 M.A student of Educational research at Tehran university. Tehran. Iran.
4 psychology & education departement. Bakhtar university of ilam
چکیده [English]

The present study aims was investigate the impact of instruction Philosophy on reasoning and creativity of Girl middle School Students. Research method was Quasi-xperimental with pre-test and post-test schemes and a control group. The statistical population was all female students in middle schools of Ilam city in 2021-2022, (4850 person). The statistical sample is 40 female students based on G.power software which have been selected using the multi-stage cluster random sampling method, among two area of Ilam, one area selected then, among middle school selected one school then, were randomly distributed into one test group (20 person) and one control group (20 person). The teaching process for the experimental group was implemented during 9 one-hour sessions with philipCam stories; however, the control group continued with no additional training sessions. The research instruments were Abedi creativity Questionnaire and Thamson reasoning Questionnaire. multivariate analysis of covariance and t.test was used to analyze the data. The obtained results indicate that teaching philosophy increase their reasoning and creativity. Instruction of Philosophy increase information processing among students and increase their concentration on different dimensions of problems, therefore to be able to increasing reasoning and creativity among students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Instruction of Philosophy
  • reasoning
  • creativity
  • Student
رستمی، کاوه، رحیمی، ابراهیم، رستمی، ویدا و هاشمی، سپیده(1391). «بررسی تاثیر روش اجتماع‌پژوهشی در برنامه فلسفه برای کودکان بر خلاقیت کودکان»، دوفصل‌نامه علمی تفکر و کودک، س 4، ش 2، 1-17.
رستمی، کاوه، مفیدی، فرخنده و فیاض، ایراندخت(1393). «مقایسه تأثیر داستان‌های فیلیپ‌کم و مرتضی خسرو نژاد بر رشد خلاقیت در کودکان دوره آمادگی شهر تهران در سال تحصیلی 1389-1390»، مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، س5، ش1، صص 72-49.
رستمی، کاوه، فیاض، ایراندخت و قاسمی، امید(1395). «تاثیر داستان‌های فکری فیلیپ‌کم بر رشد خلاقیت کودکان دوره آمادگی شهر تهران»، فصلنامه روانشناسی تربیتی، س 12، ش 41، 1-13.
رضایی، نورمحمد، پادروند، نادر، سبحانی، عبدالرضا و رضایی، علی محمد(1393). «بررسی تاثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان در افزایش خلاقیت و مولفه‌های سیالی، انعطاف‌پذیری، ابتکار و بسط»، فصلنامه علمی و پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، س 4، ش 2، 19-36.
زارع، حسین و مصطفایی، علی(1393). «بررسی ساختار عاملی مقیاس استدلال منطقی آنا تامسون»، مجله روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، س 4، ش 15، 1-12.
سلیمان‌پور عمران، محبوبه و یساولی، ناهید(1400). «تاثیر برنامه درسی P4C (فلسفه برای کودکان) بر عشق به یادگیری و قضاوت اخلاقی کودکان»، دوفصل‌نامه علمی تفکر و کودک، س 12، ش 1، 59-73.
عابدی، جمال(1372). «خلاقیت و شیوه‌ای نو در اندازه‌گیری آن»، مجله پژوهش‌های روانشناختی، شماره 1 و 2.
قاسمی، فرشید، زارع، زهرا و حقیقت، شهربانو(1390). «مقایسه تأثیر داستان‌های فلسفی ایرانی و غیر ایرانی و داستان‌های علدی بر رشد تفکر فلسفی کودکان پایه اول ابتدایی»، فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، س2، ش 4، صص 152-133.
کنعانی هرندی، ستاره، نوریان، محمد، نوروزی، داریوش و عبایی کوپایی، محمود(1400). «تاثیر برنامه درسی فلسفه برای کودکان بر رشد خلاقیت دانش‌آموزان»، دوفصل‌نامه علمی تفکر و کودک، س 12، ش 1، 205-230.
مایرز، چت(1395). آموزش تفکرانتقادی، ترجمه خدایار ابیلی، تهران: انتشارات سمت.
مهدی زاده، امیرحسین، عراقیه، علیرضا و حیدریه، حسین(1397). «تأثیر آموزش فلسفه برای کودکان بر پرورش خلاقیت دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک آموزش و پرورش بهارستان»، فصلنامة علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت درعلوم انسانی، سال هشتم، ش 3، 201-224.
محمدی، فرزانه، کرامتی، هادی، فرزاد، ولی الله و عرب زاده، مهدی (1398). «بررسی اثربخشی برنامه آموزش فلسفه به کودکان در پرورش خلاقیت کودکان پیش‌دبستانی»، دوفصلنامه علمی پژوهشی تفکر و کودک، س 10، ش1، 213-236.
مرعشی، منصور(1385). «تأثیر اجتماع پژوهشی بر پرورش مهارت‌های استدلال دانش‌آموزان پایه سوم راهنمایی پسر شهر اهواز»، هفتمین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی :صص 180-194.
نادری، عزت الله، تجلی نیا، امیر، شریعتمداری، علی و سیف نراقی، مریم(1391)، «بررسی تاثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان خلاقیت دانش‌آموزان پسر یاپه اول مقطع متوسطه منطقه 14 تهران»، مجله علمی پژوهشی تفکر و کودک، س 3، ش 1، 91-117.
Auzmendi, E., Villa, A., & Abedi, J. (1996). Reliability and validity of a newly constructed multiple-choice creativity instrument. Creativity Research Journal, 9(1), 89-95.
Bialystok, L (2017). Philosophy across the Curriculum and the Question of Teacher Capacity; Or, What Is Philosophy and Who Can Teach It?. Journal of Philosophy of Education, 51 (4), 827–836.
Capps, J. (2021). What We Talk about When We Talk about Truth: Dewey, Wittgenstein, and the Pragmatic Test. International Journal of Philosophical Studies, 1-22.
D'Olimpio, L., & Teschers, Ch. (2016). Philosophy for Children Meets the Art of Living: A Holistic Approach to an Education for Life. Philosophical Inquiry in Education, 23, 2, 114-124.
Duytschaever, I., & Conredie, P. (2016). Philosophy with Children: Helping Designers Cooperate with Children. IDC '16 Proceedings of the The 15th International Conference on Interaction Design and Children, 736- 741.
Gillen, M. (2019), Democracy as 'Becoming' - A Lived Enquiry into Teacher Perspectives for/with Children (P4C) Practice in Irish Educate Together Schools. (Doctoral dissertation, PhD thesis submitted for examination to Plymouth University).
Gorard, S, Siddiqui, N, See, B,H. (2017). Can "Philosophy for Children" Improve Primary School Attainment?. Journal of Philosophy of Education, 51(1), 5-22.
Lukey, N. (2006). Philosophy for Children Hawai'i and its influence on the development of students' reflective thinking in classroom discussions. Unpublished Master thesis, M.Ed University of Hawai'i at Manoa.
Mateo, J. F. (2021). John Dewey's theory of inquiry. Quantum physics, ecology and the myth of the scientific method. Agora: papeles de Filosofía, 40(1), 133-154.
Murris, K. (2016). The Philosophy for Children curriculum: Resisting ‘teacher proof’ texts and the formation of the ideal philosopher child. Studies in Philosophy and Education, 35(1); 63-78.
Octavian, R. (2016). P4c an ideal tool for children to stimulate thinking skills. Thesis in west university of timisoars.
Worley, P. (2016). Philosophy and children. The Philosophers' Magazine, (72), 119-120.