تحلیل رمان‌های نوجوان فرهاد حسن‌زاده بر پایة انگارۀ تفّکر مراقبتی لیپمن (مطالعه موردی: داستان‌های گروه سنی «د» و «هـ» با موضوع پایداری در دفاع مقدّس)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

پرورش خودآگاهی، ارزش‌های اخلاقی و دینی و هنجارهای اجتماعی از کارکردهای تفّکر مراقبتی است. آموزش تفّکر مراقبتی در حلقۀ کندوکاو، نوجوان را در موقعیت تنش­زایی که ممکن است با آن روبه­رو شود، هدایت می‌کند. لیپمن و اندیشمندان برنامۀ فبک، استفاده از داستان را برای افزایش قدرت تفّکر، رشد فردی و میان‌فردی و پرورش ارزش­های اخلاقی و اجتماعی به دلیل جذابیت داستان در رویة آموزش و نیز تمرکز روحیۀ گریزان نوجوان مبتنی بر بسندگی داستان‌های فبک در برنامه‌های درسی نوجوان مؤثر می­دانند. پژوهش، با هدف شناخت کارکردهای تفّکر مراقبتی در رمان‌های نوجوان حسن‌زاده برای گروه سنی «د» و «هـ» با موضوع پایداری در دفاع مقدّس بر پایۀ نظریۀ لیپمن در انطباق با ارزش­های رایج در ایران با رویکردی توصیفی- تحلیلی برای پاسخ به چندی و چونی کارکردهای تفکّر مراقبتی در رمان‌های مورد مطالعه انجام شده‌است. تکیۀ حسن­زاده بر افزایش مؤلفۀ تفکّر فعّال (حل مسأله، مهارت تصمیم­گیری) و مؤلفۀ پرورش ارزش­های بومی، هنجارهای اجتماعی و تکیه بر همدلی بیشتر و احترام به دیگران، شکیبایی، تاب­آوری و حس پایداری در نوجوان است؛ بنابراین، برخی رخدادهای داستا­ن، حیرت و پرسشگری نوجوان را برمی‌انگیزاند که سبب آموزش غیر مستقیم تفکّر فعّال و ارزش­گذار در پی این حیرت و پرسشگری به نوجوان خواننده / شنونده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Farhad Hassanzadeh's Teen’s Novels based on Lippmann's Concept of Care thinking (Case study: Stories of age groups "D" and "E" with the subject of Stability in the sacred Defense)

نویسندگان [English]

  • Farahnaz Haidarinasab 1
  • Mirjalaledin Kazzazi 2
  • Khalil Baygzade 3
1 PHD student of Persian Language and Literature, Persian literature group, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran
2 professor of Persian of Language and Literature, Persian literature group, Faculty of Literature and Humanities, Allame Tabatabaei University, Tehran, Iran
3 associate professor of Persian of Language and Literature, Persian literature group, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran,
چکیده [English]

Fostering self-awareness, moral and religious values ​​as well as social norms are functions of care thinking. Teaching care thinking in the exploratory circle guides the teens into the stressful situation that he or she may face. Lippmann and FEBK intellectuals use story to enhance thinking power, personal and interpersonal development, and foster moral and social values ​​because of the story's appeal in education as well as the teen’s elusive focus based on FEBK content. They know that they are effective in teen curricula. study aimed at recognizing the functions of caring thinking in Hassanzadeh's teen novels for age groups "d" and "e" with the subject of sustainability in sacred defense based on Lippmann's theory in accordance with common values ​​in Iran with a descriptive-analytical approach to answer how many and how functions of care thinking have been done in the studied novels. Hassanzadeh relies on increasing the component of active thinking (problem solving, decision-making skills) and the component of cultivating indigenous values, social norms and relying on more empathy and respect for others, patience, resilience ‌ is a sense of accomplishment and stability in teens ; therefore, some story events arouse the astonishment and questioning of the teens and cause the indirect teaching of active and valuable thinking following this astonishment and questioning to the teen reader / listener.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Farhad Hassanzadeh
  • Matthew Lippmann
  • FBQ Program
  • Care Thinking
  • Self-Awareness Skills
اکبری، احمد. جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره. شعبانی ورکی، بختیار و تقوی، محمد. (1391). «فلسفه برای کودکان (p4c)، مضامین فلسفی در داستان­های متون کلاسیک ادب فارسی»، تفکر و کودک، سال3، شماره 2: 25-1.
بتلهایم، برونو. (1381). افسون و افسانه­ها. ترجمۀ اختر شریعت­زاده. تهران: نشر هرمس.
حسن­زاده، فرهاد. (1398 الف). هستی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
حسن­زاده، فرهاد. (1398 ب). عقرب­های کشتی بمبک، تهران: نشرافق.
حسن­زاده، فرهاد. (1398 ج). آهنگی برای چهارشنبه­ها، تهران: نشر پیدایش
خسروی، محسن؛ تیموری­نژاد، مهناز؛ مردانی­زاده، اسماعیل؛ طاهری میر قائد، فیروز و گله­دار، لیلا. (1397). «اثر آموزش مهارت­های زندگی بر شایستگی اجتماعی اجتماعی دانش­آموزان». پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، سال 3، شماره 28: 14- 1.
زاده محمدی، علی؛ احمدآبادی، زهره. (1387). «هم­وقوعی رفتارهای پرخطر در بین نوجوانان دبیرستان شهر تهران»، فصلنامه خانواده­پژوهی، سال 4، شماره 13: 100-87.
ستاری، علی. (1391). «بررسی و نقد برنامۀ فلسفه برای کودکان از منظر حکمت متعالیه»، تفکّر و کودک، سال 3، شماره2: 106- 83.
شریفی اسدی، محمدعلی. (1387). «نگاهی به آموزش فلسفه برای کودکان در ایران و چالش­های فراروی آن»، معارف عقلی، شماره 10: 95-114.
عظمت‌مدارفرد، فاطمه؛ بختیار نصرآبادی، حسنعلی و حیدری، محمدحسین. (1398). «بازخوانی داستان‌های مثنوی بر مبنای مؤلفه‌های تفکّر فلسفی و تدوین راهنمای داستان‌ها برای استفاده در اجتماع پژوهشی»، تربیت اسلامی، سال 14، شماره 28: 52-29.
صفار حمیدی، الناز؛ حسینیان، سیمین؛ زندی­پور، طیبه. (1396). «تأثیر آموزش مثبت­اندیشی بر ادراک شایستگی و مهارت­های اجتماعی کودکان بی­سرپرست و بد سرپرست». سلامت روان کودک (روان کودک)، سال 4، شماره 1: 23- 13.
طارمیان، فرهاد. (1383)، مهارت­های زندگی، تهران: تربیت.
کریمی، روح الله. (1394). «حلقه کندوکاو اخلاقی؛ رویکردی نوین در تربیت اخلاقی»، تفکر و کودک، سال 6 ، شماره 2: 95- 61.
گودرزی دهریزی، محمد. (1388). ادبیات کودکان و نوجوانان ایران، تهران: قو و چاپار.
فخرایی، الهام. (1389). «فلسفه برای کودکان؛ گامی به سوی پیوند با جامعه»، تفکّر و کودک، سال اول، شماره اول: 81-69.
فینکه، رگینا (1381). تربیت جنسی کودکان، آشنایی با مراحل رشد جنسی کودکان، ترجمه لیلی لفظی  تهران: ذکر.
قائدی، یحیی. (1388). «برنامۀ درسی آموزش فلسفه به کودکان در دوره راهنمایی و متوسطه»، فرهنگ، دوره 22، شماره 69: 108- 83.
لیپمن، متیو. (1388). «فلسفه برای کودکان و نوجوانان؛ رویکردی جدیدی در فلسفه تعلیم و تربیت» (گفتگوی ناجی با لیپمن)، فرهنگ، شماره 69 : 175- 151.
ماهروزاده، طیبه؛ ستاری، علی و ملکی، زهرا. (1398). «تأثیر داستان­های کلیله­و­دمنه بر مهارت­های تفکر انتقادی، استدلال و پرسشگری با استفاده از برنامۀ فلسفه برای کودکان»، فصلنامۀ تربیت اسلامی، سال14، شماره 28: 114- 95.
مرعشی، سید منصور؛ صفایی مقدم، مسعود و خزامی، پروین. (1389). «بررسی تأثیر اجرای برنامۀ آموزش فلسفه برای کودکان به روش اجتماع پژوهشی بر رشد قضاوت اخلاقی دانش­آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر اهواز»، تفکر و کودک، 1 (1): 102- 83.
مرعشی، سیدمنصور؛ پاک­سرشت، محمدجعفر؛ باقری، خسرو و سپاسی، حسین. (1389). «بررسی تاثیر اجتماع پژوهشی در برنامه آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش مهارت­های استدلال دانش­آموزان پسر پایه سوم راهنمایی مدرسه نمونه دولتی اهواز. مجله علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه شید چمران اهواز، سال13،شماره2: 54-31.
منصور، محمود. (1385). روان­شناسی ژنتیک،  تحول روانی از تولد تا پیری، تهران: سمت.
ناجی، سعید. (1396). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید؛ مرعشی، منصور. (1394). کفایت فلسفی در داستان­های فلسفه برای کودکان و نوجوانان، تفکر و کودک، سال 6 ، شماره 11: 111-87.
نادری، عزت اله؛ تجلی­نیا، امیر؛ شریعتمداری، علی و سیف نراقی، مریم. (1391). «بررسی تأثیر اجزای برنامۀ فلسفه برای کودکان در پرورش خلاقیت دانش­آموزان پسر پایه اول مقطع متوسطۀ منطقه14 تهران، تفکر و کودک، سال 3، شماره 1: 117- 91.
نورتون دانا؛ نورتون، ساندرا. (1382). شناخت ادبیات کودکان: گونه­ها و کاربردها از روزن چشم کودک، ترجمه منصوره راعی و همکاران، تهران: نشر قلمرو.
ولوی، پروانه؛ صیدی، خمیس؛ صفایی­مقدم، مسعود و هاشمی، سیدجلال. (1396). «کنوانسیون جهانی حقوق کودک و فرصت­هایی که برای پرورش تفکر مستقل در کودکان ارائه می­دهد»، تفکر و کودک، سال8، شماره2: 20-1.
هدایتی، مهرنوش؛ قائدی، یجیی؛ شفیع­آبادی، عبدالله و یونسی، غلامرضا. (1388). «بررسی تأثیر برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان به صورت اجتماع پژوهش بر بهبود روابط میان­فردی دانش­آموزان شهر تهران از دیدگاه آموزگاران»، فصلنامه اندیشه­های تازه در علوم تربیتی. سال 4، شماره 3: 149-133.
هدایتی، مهرنوش؛ رضایی، محمدهاشم؛ پیرانی، ذبیح و هاشمی، مسعود. (1395). «تأثیر اجرای برنامۀ فلسفه برای کودکان بر نگرش ارزشی دانش­آموزان پسر پایۀ هفتم دبیرستان شهر خرم­آباد»، تفکر و کودک، سال7، شماره2: 104- 79.
هندرسون، نان و میلستن، مایک ام. (1396). تاب­آوری در مدارس، ترجمۀ محمدرضا مقدسی و عفت حیدری، تهران: ورجاوند.
Haynez, Ann. 2002. Children as philosopher. London and New York: Rutledge Flamer.
Riess, H. (2015). The impact of clinical empathy on patients and clinicians: understanding empathys side effects. AJOB Neuroscience, 6(3): 53- 51.
Lipman, M.(2003).Thinking in education. Second edition. Combridge: Combridge University press.