بررسی تأثیر اجرای برنامة فلسفه برای کودکان در کاهش و مهار خشم دانش‌آموزان پسر پایة اول مقطع متوسطة شهر تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفة تعلیم و تربیت، مدیر مرکز پرورش استعدادهای درخشان علامه حلّی تهران

2 دکترای فلسفه، پژوهش‌گر گروه فلسفه و فکرپروری برای کودکان و نوجوانان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر اجرای برنامة فلسفه برای کودکان (p4c) در کاهش و مهار خشم در دانش‌آموزان پسر پایة اول مقطع متوسطة منطقة 14 شهر تهران است. این پژوهش، به روش نیمه‌تجربی و با بهره‌گیری از طرح تحقیق آزمون مقدماتی و نهایی با گروه شاهد انجام شد. جامعة آماری این پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر پایة اول مقطع متوسطة منطقة 14 تهران در سال تحصیلی 1391-1390 تشکیل ‌دادند که از میان آن‌ها، 60 نفر به‌منزلة نمونه، با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای خوشه‌ای انتخاب شدند (30 نفر گروه شاهد و30 نفر گروه تجربی). پس از برگزاری دورة آموزشی مد‌نظر، به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها، از پرسش‌نامة بیان حالت هیجانی و صفت شخصیتی خشم اسپیلبرگر (STAXI-2) و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته‌های این پژوهش، در مجموع، اعتبار و اعتماد‌پذیری برنامة فلسفه برای کودکان را در کاهش و مهار خشم نوجوانان و چهار مؤلفة اصلی‌اش، یعنی احساس نیاز به بیان کلامی ‌خشم، احساس نیاز به بیان فیزیکی خشم، خلق‌و‌خوی خشمگین، ‌برون‌ریزی و درون‌ریزی خشم تأیید کرد. در قسمت پایانی مقاله، سعی شده است تبیینی نظری از چراییِ تأثیر اجرای برنامة فلسفه برای کودکان در کاهش و مهار خشم در نوجوانان نیز ارائه شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of “Philosophy for Children” Program on Anger Management in First Grade High school Boys in Tehran

نویسندگان [English]

  • Amir Tajalinia 1
  • Roohollah Karimi 2
چکیده [English]

The present study is aimed to investigate whether Philosophy for Children program could have any significant impact on controlling and reducing anger of first grade boys. It is designed in an experimental manner and the data is accumulated by the use of pretest and post-test. The participants are selected based on multi-level cluster sampling and the population includes all first grade high school boys in zone 14 of Tehran in the academic year of 1391-1392. A total number of 60 students were selected and divided into an experimental and a control group, with 30 students in each group. In order to collect data, Spielberger’s State and Trait Anger Expression Inventory (STAXI-2) are utilized and Covariance analysis (ANCOVA) is used to examine the difference between the means of the two groups. The findings verify the validity and reliability of the program in controlling and reducing children’s anger along with its four components including the need of verbal anger expression, the need of physical anger expression, angry temperament and expressing or holding onto anger.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anger
  • Anger expression
  • community of inquiry
  • philosophy for children
 
اصغری مقدم، محمدعلی، الهام حکیمی راد، و طاهره رضازاده (1387). «اعتباریابی مقدماتی نسخة تجدیدنظر شدة پرسش‌نامة حالت ـ صفت بیان خشم در جمعیت دانشجویی»، دو ماهنامة علمی و پژوهشی دانشگاه شاهد، س 15، ش 28.
پورحسین، مژده، رحمت‌اله نورانی‌پور و پریوش وکیلی (1388). «بررسی میزان سودمندی آموزش مدیریت خشم در کاهش و مهار خشم در دانش‌آموزان دختر پایة اول متوسطة منطقة 13 شهر تهران»، تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، ج 8، ش 31.
تجلی‌نیا، امیر، عزت‌اله نادری، مریم سیف نراقی و علی شریعتمداری (1391). «بررسی نقش برنامة فلسفه برای کودکان بر پرورش خلاقیت دانش‌آموزان پسر پایة اول مقطع متوسطة شهر تهران»، دوفصلنامة تفکر و کودک، دورة سوم، ش 5.
خدایاری‌فرد، محمد، مسعود غلامعلی لواسانی، سعید اکبری زرادخانه، و سمیه لیاقت (1389). «استانداردسازی سیاهة ابراز خشم صفت ـ حالت 2 اسپیلبرگر»، فصلنامة علمی پژوهشی توانبخشی، دورة یازدهم، ش 1.
درایدن، ویندی (1391). شناخت مشکلات هیجانی از دیدگاه رفتاردرمانی عقلانی ـ هیجانی، ترجمۀ رامین کریمی و وحیده علی‌محمدی، تهران: دانژه.
دیویی، جان (1376). منطق: تئوری تحقیق، ترجمة علی شریعتمداری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رمضانپور، شیوا (1387). «بررسی تأثیر روش اجتماع پژوهشی آموزش فلسفه برای کودکان پایۀ سوم ابتدایی بر پرورش مهارت‌های شهروندی آنان»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
شارپ، آن مارگارت (1392). «فلسفه‌ورزی در دنیای عواطف»، ترجمة پریسا اباذری، مجلة نارنگی، ش 6.
شکیبایی، فرشته، مهدی تهرانی‌دوست، زهرا شهریور، و شروین آثاری (1383). «گروه‌درمانی مدیریت خشم با رویکرد شناختی ـ رفتاری در نوجوانان مؤسسه‌ای»، تازه‌های علوم شناختی، س 6، ش 1 و 2.
صادقی، احمد، سیداحمد احمدی، و محمدرضا عابدی (1381). «بررسی اثربخشی آموزش گروهی مهار خشم به شیوة عقلانی ـ رفتاری ـ عاطفی»، مجلة روان‌شناسی و علوم تربیتی، ش 21.
فراهانی، محمدتقی، ولی‌اله فرزاد، و فاطمه مختاری (1387). «بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسش‌نامة بروز خشم حالتی ـ صفتی اسپیلبرگر (فرم شمارة 2)»، مجلة روان‌شناسی و علوم تربیتی، س 38، ش 4.
قائدی، یحیی (1383).  آموزش فلسفه به کودکان، بررسی مبانی نظری، تهران: دواوین.
کاپلان، پ. ا (1383). سفر پرماجرای کودک (روا‌ن‌شناسی رشد)، ترجمة م. فیروزبخت، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
کلینکه، آلک ریس (1386). مهارت‌های زندگی، ترجمة شهرام محمدخانی، تهران: رسانه‌های تخصصی.
کم، فیلیپ (1386). داستا‌ن‌های فکری، 3 جلد، ترجمة فرزانه شهرتاش، مژگان رشتچی، و نسرین ابراهیمی لویه، تهران: شهرتاش.
لیپمن، متیو (1389). لیزا: کودکی در مدرسه، ترجمة حمیده بحرینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مرعشی، سیدمنصور (1385). «بررسی تأثیر اجتماع پژوهشی در برنامة آموزش فلسفه به کودکان و تأثیر بر پرورش مهارت‌های استدلال دانش‌آموزان پایۀ سوم راهنمایی مدارس نمونه‌دولتی شهر اهواز»، رسالۀ دکتری، دانشگاه شهید چمران اهواز، رشتۀ علوم تربیتی.
منصفی، لیلا (1388). «تأثیر اجرای برنامۀ فلسفه برای کودکان بر روی قضاوت اخلاقی کودکان دختر پایۀ چهارم ابتدایی منطقۀ 5 تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، رشتۀ روان‌شناسی.
ناجی، سعید و پروانه قاضی‌زاده (1386). «بررسی نتایج برنامة فلسفه برای کودکان ری، مهارت‌های استدلالی و عملکرد رفتاری کودکان»، فصلنامه مطالعات برنامة درسی، س 2، ش 7.
ناجی، سعید و سمیه خطیبی‌مقدم (1389). «آموزش تفکر به کودکان راهی برای دستیابی به صلح جهانی»، دوفصلنامة تفکر و کودک، س 1، ش 2.
نادری، عزت‌الله و مریم سیف نراقی (1390). روش‌های تحقیق و چگونگی ارزش‌یابی آن در علوم انسانی، تهران: ارسباران.
وکیلی، پریوش (1386). «ارزیابی تأثیر آموزش مهارت حل مسئله (P.S.S.T) در کنترل خشم نوجوانان پسر 12-15 ساله»، اندیشه و رفتار، دورۀ دوم، ش 6.
هدایتی، مهرنوش (1388). «بررسی تأثیر اجرای برنامة فلسفه برای کودکان به‌صورت اجتماع پژوهشی بر افزایش عزت نفس و بهبود روابط میان‌فردی در دانش‌آموزان پایة ابتدایی شهر تهران»، رسالۀ دکتری، رشتۀ مشاوره، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
هدایتی، مهرنوش (1390). «فلسفه برای کودکان و کنترل پرخاش‌گری»، دوفصلنامة تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 2، ش 1.
 
Constantineaut, Philippe (2005). Philosophy in the Age of Democracy: Moral and Civic Education, Ontario: Congress of the Canadian Philosophical Association, University of Western Ontario.
Ellis, A. (1998). Anger, How to Live with and without it, New York: JAICO Publishing CO.
Feindler, E. L. (1995). “Ideal Treatment Package for Children and Adolescents with Anger Disorder”, In H. Kassinove (ed.) Anger Disorder Definition, Diagnosis and Treatment. Washington dc: Taylor and Francis.
Lipman, Matthew (1995). “Educating for Violence Reduction and Peace Development: The Philosophical Community of Inquiry Approach”, in Children, Philosophy & Democracy; John P. Portelli and Ronald F. Reed; Detselig Enterprises Ltd, Canada.
Lipman, Matthew (2003). Thinking in Education, 2nd (edn.), Cambridge and New York: Cambridge University Press.
Lipman, Matthew and Ann Margaret Sharp (1985). Ethical Inquiry: Instructional Manual to Accompany Lisa, Lanham: University Press of America& Institute for the Advancement of Philosophy of Children.
Middleton, M, J. Terner and I. Todd (2003). Good and Mad: Transform Anger Using Mind, Body, Soul and Humor, Health Communications
Novaco, Raymond W. (1975). Anger Control: the Development and Evaluation of an Experimental Treatment, Lexington Books (Lexington, Mass.).
Spielberger, C. D. (1999). Manual for the State-Trait Anger Expression Inventory, STAXI-2, Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Sukhodolsky, D. G, II. Kassinove and B. Gorman (2003). “Cognitive-Behavioral Therapy for Anger Children and Adolescents: A Mate-Analysis”, Hild Study Center, Yale university School of Medicine, 230 South Frontage road, New Havern.
William, Steve (1993). Evaluating the Effects of Philosophical Enquiry in a Secondary School, in http://p4c.com/files/p4c/villagep4c.pdf.