بررسی تأثیر برنامة فلسفه برای کودکان در پرسش‌گری و تفکر انتقادی دانش‌آموزان پایه‌های سوم تا پنجم ابتدایی (9 - 11ساله) دبستان علوی شهر ورامین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا

2 عضو هیئت علمی دانشکدة علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر اجرای برنامة فلسفه برای کودکان بر پرورش توانایی پرسش‌گری و تفکر انتقادی دانش‌آموزان دختر پایه‌های سوم تا پنجم دبستان علوی شهر ورامین در سال تحصیلی 1387 - 1388 بود، که از این میان تعداد 34 نفر دانش‌آموز دختر، 17 نفر گروه گواه و 17 نفر گروه آزمایش، به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در جمع‌آوری داده‌ها، از شیوة سنجش توانایی پرسش‌گری و آزمون سنجش تفکر انتقادی استفاده و ضرایب اعتبار و پایایی آن محاسبه شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل مقایسة میانگین
(T-test) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. پژوهش حاضر مبتنی‌بر فرض تأثیر آموزش فلسفه برای کودکان بر پرورش توانایی پرسش‌گری و تفکر انتقادی دانش‌آموزان دختر مقطع دبستان است و برای بررسی فرضیة پژوهش از روش آزمایشی، پیش‌آزمون، و پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد. یک کارگاه ده جلسه‌ای (هفته‌ای یک جلسه) تشکیل شد و از روش کلاس‌داری به‌شیوة حلقة کندوکاو (community of inquiry) شارپ ـ لیپمن و از داستان‌های فکری فلیپ کم و رابرت فیشر بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که اجرای برنامة آموزش فلسفه برای کودکان، با روش حلقة کندوکاو، می‌تواند بر پرورش توانایی پرسش‌گری و تفکر انتقادی در دانش‌آموزان دختر مقطع دبستان مؤثر واقع شود و تأثیر مثبتی بگذارد. نتایج این پژوهش با یافته‌های تحقیقات انجام‌شده در داخل و خارج از کشور هماهنگی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Teaching Philosophy for Children on Questioning and Critical Thinking of Iranian Elementary School Girls

نویسندگان [English]

  • Zahra Tabatabaei 1
  • Marzieh Mousavi 2
چکیده [English]

The present study aimed to examine whether teaching philosophy for children could have a positive impact on the development of questioning and critical thinking ability of the third to fifth grade elementary school girls in a school in Varamin, Iran in 2008-2009 academic year. To this end, 34 students were selected through simple random sampling and assigned to an experimental and a control group, each group consisting of 17 participants. For collecting the data, the revised version of the questioning ability measurement style was used. The revised version of the Critical Thinking Measurement Test (Naji, Tabatabaei, & Khorramdel) was administered to the participants of the study after estimating its reliability and validity. The scores of the participants in the two groups were compared through independent samples t-test after the intervention. To test the hypothesis of the study, a pretest-posttest experimental design was used. The course consisted of 10 consecutive sessions and met once a week. The classes were conducted through using the class management method as well as Sharp-Lipman inquiry cycle to teach the modified versions of Philip Cam’s and Robert Fisher’s stories. In addition to the quantitative method, the behavior and performance of the participants (observations of teachers, parents, trainers, and tutors) was reported. The results revealed that teaching philosophy to children had an effect on the improvement of reasoning and critical thinking of the students. Furthermore, further improvement in students’ thinking skills was signified. The findings of the study were compatible with the similar studies carried out in the field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • critical thinking
  • community of inquiry
  • Reasoning
  • social skills teaching philosophy for children
  • thinking
اسمیت، فیلیپ و گوردن هولفیش (1371). تفکر منطقی، روش تعلیم و تربیت، ترجمة علی شریعتمداری، تهران: سمت.
شعبانی، حسن (1371). مهارتهای آموزشی و پرورشی، تهران: سمت.
شعبانی، حسن(1382). روش تدریس پیشرفته، تهران: سمت.
فیشر، رابرت (1385). آموزش و تفکر، ترجمة فروغ کیان‌زاده، اهواز: رسش.
فیشر، رابرت (1386). آموزش تفکر به کودکان، ترجمة مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
قاضی مرادی، حسن (1380). استبداد در ایران، تهران: اختران.
کم، فیلیپ (1379). داستان‌های فکری، ترجمة احسانه باقری، ج 1، تهران: امیرکبیر.
مرعشی، سید‌منصور (1385). «بررسی تأثیر روش اجتماع‌پژوهشی در برنامة فلسفه برای کودکان بر مهارت‌های استدلال دانش‌آموزان پسر پایة سوم راهنمایی مدرسه نمونه دولتی اهواز»، پایان‌نامة دکتری، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.
ناجی، سعید (1387 الف). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید (1387 ب). «نگاهی به روشهای جدید بالا‌بردن توان تحقیق و پژوهش»، در کنفرانس توسعه و فن‌آوری در ایران، به اهتمام دکتر مهدی گلشنی، ج 2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 
Lipman, Matthew (1976)."Can Philosophy for Children be the Basis of Educational Redesign?", Journal of Social Studies, Vol. 69, No. 6.
Lipman, Matthew (2003). Thinking in Education, 2nd (edn.), Cambridge & New York: Cambridge University Press.
Trickey, S. & K. J. Topping (2004). "Philosophy for Children: a Systematic Review", Research Papers in Education, Vol. 19, No. 3.
Topping, K. J. & S. Trickey (2007). "Collaborative Philosophical Enquiry for School Children: Cognitive Effects at 10-12 Years", British Journal of Educational Psychology, in press.