فهم مضامین فلسفی داستان‌ها و حکایت‌های کتب فارسی دورة ابتدایی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس گروه آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان

2 گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی ، تهران، ایران

3 گروه علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

4 دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

5 دانشجوی دکتری فلسفه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر فهم مضامین فلسفی داستان­ها و حکایت­های کتب فارسی دورة ابتدایی با روش پژوهش کیفی، از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعة آماری پژوهش را، داستان­ها و حکایت­های کتاب­ درسی فارسی بخوانیم دورة ابتدایی (دوم تا ششم ابتدایی) تشکیل می­دهد. نمونة پژوهش به شیوة هدفمند، محتوای تمامی داستان­ها و حکایت­های فارسی در نظر گرفته شد و برای این منظور پس از بازخوانی داستان­ها و حکایت­ها و کدگذاری آن­ها، مقوله­های محوری متن استخراج شد. در نهایت با عنایت به مقوله­های فلسفی (هستی­شناسی، شناخت­شناسی و ارزش­شناسی) هر یک از مقوله­های محوری تحت مضامین فلسفی طبقه بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد: مضامین فلسفی اکثر مقوله­ها تحت معرفت­شناسی و ارزش­شناسی قابل تبیین بودند و در برخی از موارد نیز هستی­شناسی مورد توجه بوده است. در نتیجه، با توجه به نتایج به دست آمده، داستان­ها و حکایت­های مورد بررسی نیازمند بازنگری و بازتألیف بر مبنای "برنامة فلسفه برای کودکان" است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Understanding of Philosophical Context of Farsi Books Stories of Elementary School

نویسندگان [English]

  • seyedmohammad seyedkalan 1
  • morteza bazdar 2
  • zahra vegar 3
  • mansur alizadeh 4
  • daryush jahani 5
1 Instructor, Department of Primary Education, Farhangian University
2 Department of Educational Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Department of Educational Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardebil, Iran
4 PhD in Persian Language and Literature, University of Mohaghegh Ardabili, Ardebil, Iran
5 Ph.D. student of philosophy, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to understand the philosophical themes of the stories and Persian textbooks of the elementary school. The research method is qualitative, content analysis. The statistical population of the study, the stories and narratives of the Persian textbooks, was the elementary school (from the second to the sixth grade). The statistical sample of the study was targeted in a targeted manner, the content of all Persian stories and narrations. For this purpose, the stories and the anecdote first read and codified, then the axial categories were extracted. Finally, according to philosophical categories (ontology, epistemology, and axiology), each axial category was understood under the philosophical themes. The results of the study showed that the philosophical themes of most of the categories can be explained by epistemology and valuation and, in some cases, ontology has been considered. Consequently, according to the results of these stories and stories, it is necessary to review and re-translate the "Philosophy for Children" program.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophical themes
  • story
  • elementary school
  • Persian books

مراجع

اتکینسون، ریچارد ال و همکاران. (1382). زمینة روانشناسی هیلگارد، ترجمه دکتر محمدنقی براهنی و همکاران، چاپ هفدهم، تهران: رشد.
احمدی پوراناری، زهره و یاری دهنوی، مراد. (1397). « امکان و ظرفیت آموزش تفکر انتقادی در بخش بخوان و بیندیش از کتب فارسی دورۀ دبستان». دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک، 9 (2)، 1-24.
اکبری، احمد و مسعودی، جهانگیر. (1393). «فلسفه برای کودکان: رویکردهای تربیت دینی به آموزش تفکر». پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، 4 (2) ، 136 – 117.
ایروانی، شهین و مختاری، خدیجه. (1390). « جایگاه مفاهیم فلسفی در ادبیات داستانی کودک ایران». مجله­ی علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، 2 (1)، 31-1.
جبل عاملی فروشانی، زهرا ؛ یوسفی، علیرضا؛ قائدی، یحیی و کشتی­آرای، نرگس. (1394). «تبیین مبانی فلسفی(معرفت شناختی) فلسفه برای کودکان در ایران». پژوهش در  برنامه ریزی درسی، 12 (2)، ش19 (پیاپی 46)، 1 – 9.
رمضانی، معصومه. (1389). «بررسی برنامۀ درسی فلسفه برای کودکان در راستای توجه به ابعاد مختلف ذهنیت فلسفی». دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک ، 1 (1)، 21-35.
راجی، ملیحه. (1391). «تعلیم و تربیت انتقادی و پیوندهای آن با برنامۀ آموزش فلسفه برای کودکان». دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک، 3 (1)، 15-42.
رشتچی، مژگان. (1389). بررسی نظریۀ ویگوتسکی از دیدگاه روانشناسی و ارتباط آن با مبانی نظری آموزش فلسفه به کودکان. دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک، 1(1)، 3-20.
رضایی، نورمحمد؛ پادروند، نادر؛ سبحانی، عبدالرضا و رضایی، علی‌محمد. (1393). بررسی تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان در افزایش خلاقیت و مؤلفه‌های سیالی، انعطاف‌پذیری، ابتکار و بسط. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(2)، 19-36.
سیدآبادی، علی اصغر. (1383). آیا هرپرسشی یک پاسخ دارد (تاملی در کتاب معصومیت و تجربه)، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، چاپ اول ، ۳۸: 115-124.
ستاری، على. (1391). «بررسى مفهوم و نقش فلسفه درفلسفه برای کودکان با توجه به روش متیو لیپمن». فصلنامۀ علمى- پژوهشى دانشگاه قم، 14 (1): 121-132.
ستاری، علی. (1391). «بررسی و نقد برنامۀ فلسفه برای کودکان از منظر حکمت متعالیه». دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک،  3 (2): 106-83.
شریفی اسدی، محمدعلی. ( 1387). «نگاهی به آموزش فلسفه برای کودکان در ایران و چالش های فراروی آن». معارف عقلی، ش 10، 114-95.
قائدی، یحیی. (1386). «امکان آموزش فلسفه به کودکان: چالش بر سر مفهوم فلسفه». مطالعات برنامه درسی، 2 (7)، 61 -94 .
قزل ایاغ، ثریا. (1388). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن، تهران: انتشارات سمت.
کمالی مطلق، طاهره و نوشادی، ناصر. (1396). « تأثیر آموزش فلسفه برای کودکان بر سطح پرسشگری دانش آموزان دورة ابتدایی». دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک، 8 (1)، بهار و تابستان ،1-13.
مرعشی، سیدمنصور؛ حقیقی، جمال؛ بنابی مبارکی، زهرا و بشلیده، کیومرث (1386). «بررسی تأثیر روش اجتماع پژوهشی بر پرورش مهارت های استدلال در دانش آموزان دختر پایه ی سوم راهنمایی». فصل نامه مطالعات برنامه درسی، 2 (7)، 122-95.
مرعشی، سیدمنصور؛ رحیمی نسب، حجت اله و لسانی، مهدی. (1387). « امکان سنجی اجرای برنامه آموزش فلسفه به کودکان در برنامه درسی دوره ابتدایی». فصلنامۀ نوآوری های آموزشی، 7 (28)، 7-28.
غزالی، محمدبن محمد. (1393). ترجمه و متن مشکاه الانوار ، ترجمه:  سیدناصر طباطبایی، نشر مولا.
ناجی، سعید (1395). معیار فبک برای داستان: نقد و بررسی داستان­های مورد استفاده برای آموزش تفکر در ایران. انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید. (1390). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان. ج 1، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران.
ناجی، سعید؛ صفایی مقدم، مسعود؛ هاشم، رسنانی؛ آیت اللهی، حمیدرضا و شیخ رضایی، حسین(1390). «بررسی و تحلیل برنامۀ فلسفه برای کودکان و نوجوانان با نظر به میزان ابتنای آن بر پراگماتیسم دیویی». دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک، 2 (2)، 79-100.
ناجی، سعید و قاضی نژاد، پروانه ( 1386)، «بررسی نتایج برنامۀ فلسفه برای کودکان روی مهارتهای استدلال و عملکرد رفتاری کودکان». فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی، 2(7)، 123- 150.
ناجی، سعید. (1393). گفت وگو با پیشگامان انقلابی نو در تعلیم و تربیت ،کندو کاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، جلد 1.
ناجی، سعید، مجید حببی عراقی، لیلا. (1397). نگاهی دوباره به ویژگی فلسفی و ادبی داستان ها در برنامة فبک، دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک ، 9 (1)، 1-30.
نوروزی، رضاعلی و درخشنده، نگین. (1386). «بررسی اثرات کار فلسفی با کودکان از دیدگاه دانش آموزان مدارس ابتدایی شهر اصفهان»،  نوآوری های آموزشی، 23، 123-146.
هدایتی، مهرنوش و زریباف، مژگان. (1391). «پرورش هوش معنوی از طریق برنامۀ «فلسفه برای کودکان». دوفصل نامة علمی  پژوهشی تفکر و کودک ، 3 (5)، 135-166.
هینز، جوانا. (1384). بچه های فیلسوف، ترجمه رضا علی نوروزی و عبدالرسول جمشیدیان و مهرناز مهرابی کوشکی، قم: سماء قلم.
یاری دهنوی، مراد و حاتمی، عماد. (1390). «تبیین و نقد پژوهش‌های دانشگاهی آموزش فلسفه به کودکان در ایران از منظر روش پژوهش و نتایج آن‌ها». تفکر وکودک, 2(1), 135-164.
Asrori, H. Achmad (2016). "Islamic Education Philosophy Development", Journal of Education and Practice, 7(5), 74-82.
Brown, E. D., & Sax, K. L.(2013). Arts enrichment and preschool emotions     for low-income children at risk.Early Childhood Research Quarterly, 28 (2), 337-346
Chipman , S.F, J.W. Segal & R. Glaser (eds) (1985). Thinking and Learning Skills Vol.!: Relating instruction to research Vol.2: Research and open questions Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Costa ,A.L. (1985) Developing Minds: A Resource Book for Teaching Thinking. Association for Supervision and Curriculum Development (Virginia, USA).
Daniel, MF & Auriac, E. (2009). Educational Philosophy and Theory:Philosophy, Critical Thinking and philosophy forchildren. Oxford: Blackwell Publishing. 415-435.
Dolimpio, L. & Teschers, C. (2016). "Philosophy for Children Meets the Art of Living: A Holistic Approach to an Education for Life". Philosophical Inquiry in Education, 23(2), 114-124.
Fisher, R. (2001). Philosophy in Primary Schools: fostering thinking skills and literacy, Reading, 35(2), 67-73.
Fisher, R. 2005. Teaching children to think. Cheltenham: Nelson Thornes.
Gregory, M. R. (2013). Philosophy for children in the service of educational objectives, Montclair state university, 3-21. From book of Philosophy For, With, and Of Children (PART I), Monica B. Glina, 2013.
Gruioniu, O. (2013). The philosophy for Children, an ideal tool to stimulate the thinking skills, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 76, 378 – 382.
Jensen, K., & Jankowski, N. (1993). A Handbook of qualitative methodologies for mass communication research. London: Routledge.1-287.
Kondracki, N. L., Wellman, N. S., & Amundson, D.R.(2002). "Contentanalysis: Review of methods and their applications in nutrition education", Journal of Nutrition Education and Behavior, 34, 224 -230.
Lipman, M. (1993). "Philosophy for Children and Critical Thinking, In: M. Lipman (Ed.)". Thinking Children and Education, U.S.A: Kendall/ Hunt Publishing Company.
Lipman, M. (1980). Philosophy in the Classroom, U.S.A.: Tample University Press.
Lipman, M. (2004). "Philosophy for Children's Debt to Dewey, Critical and Creative Thinking", The Austaralasian Journal of Philosophy in Education, 12(1), 1-8.
Mayring, P. (2009). "Qualitative Content Analysis, Forum: Qualitative Social Research: Qualitative Methods in Various Disciplines I" ,Psychology, 1(2), 1 -10.
Matthews, G. (1991). The questioning imagination. Milltown studies, 27(1), 14-27.
Mukabane , N. (2016). The need to interdouce Philosophy for children at the basic level of education in Kenya, MA thesis in Kenyatta University.
Shepherd, N. & Mhlanga, D. (2014). philosophy for children: A Model for Unhu/ Ubuntu Philosophy. International Journal of Scientific and Research Publications, 4(2), Lupane State University.
Vygotsky, L. S. (1978). Tool and symbol in child development, In M. cole V. Johon s. scribrer & E.soubeman (Eds.), Mind in society: The development of higer pschological processes..Cambrige: Harvard University Pres.
Wartenberg, E . Thomas (2009). Big  Ideas  For Little Kids . New York : Rowman & Littlefield Publishers, Inc.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار