ارتباط اجتماع پژوهشی در برنامۀ فلسفه برای کودکان با روش‌های تدریس فعال و مشارکتی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد

2 دانشجوی کارشناسی ‌ارشد فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد

چکیده

هدف اساسی برنامۀ فلسفه برای کودکان تقویت مهارت‌های استدلال، داوری، و قدرت تشخیص دانش‌آموزان است. برای حصول این منظور لازم است کلاس‌‌های درس به اجتماع پژوهشی یا حلقۀ کندوکاو تبدیل شوند که بستر مناسبی برای رشد خلاقیت است. از طرفی روش‌های تدریس فعال نیز آموزش مطالب درسی را به روشی پویا دنبال می‌کنند؛ روشی که نه‌تنها از خلاقیت کودکان بهره می‌گیرد بلکه در رشد خلاقیت آنان نیز مؤثر است. پژوهش حاضر، که پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی است، به بررسی ارتباط روش اجتماع پژوهشی با روش‌های فعال تدریس پرداخته است. نتایج بررسی‌ها حاکی از ارتباط بین این دو رویکرد در اهداف و روش رسیدن به اهداف است. این دو روش آموزش از نظر محتوا و شیوۀ ارزش‌یابی متفاوت‌اند، اما هدف هر دو فعال‌کردن فراگیران در روند یادگیری و رشد مهارت‌های فکری و ذهنی و ایجاد توان‌مندی‌های اجتماعی آنان است. از آن‌جایی که یکی از اهداف مشترک روش اجتماع پژوهشی و روش‌های تدریس فعال دست‌یافتن به خلاقیت است، پیشنهاد می‌شود نظام آموزشی، با بهره‌گیری مناسب از این دو رویکرد، در جهت رشد قوای خلاقۀ کودکان گام مؤثری بردارد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Philosophy for Children: the Relationship between Community of Inquiry and Participatory and Active Models of Teaching

نویسندگان [English]

  • Mohsen Naghdeali 1
  • Zahra Panahi 2
آقازاده، محرم (1384). راهنمای روش‌های نوین تدریس، تهران: آییژ.
بنیاد حکمت ملاصدرا (1384). «ارزیابی کلاس‌های پژوهشی جمعی»، خردنامۀ صدرا، ویژه‌نامۀ فلسفه برای کودکان، س 1، ش 1.
پیریایی، حسین (1390). «روش‌های نوین تدریس و بهره‌وری»، رشد تکنولوژی آموزشی، دورۀ بیست‌وهفتم، ش 3.
جویس، بروس، مارشا ویل، و امیلی کالهون (1380). الگوهای تدریس 2000، ترجمة محمدرضا بهرنگی، تهران: کمال تربیت.
جهانی، جعفر (1386). «بررسی تأثیرات برنامۀ آموزش فلسفه به کودکان در رشد منش‌های اخلاقی دانش‌آموزان»، فصل‌‌‌‌نامۀ مطالعات برنامۀ درسی، س 2، ش 7.
خالق‌خواه، علی، و احمد اکبری (1389). «مقایسۀ تطبیقی روش‌های پویا و خلاق با برنامۀ فلسفه و کودکان»، خردنامۀ صدرا، ویژه‌نامۀ فلسفه برای کودکان، س 3، ش 3.
خسرونژاد، مرتضی، و حسین کریمی (1381). «آموزش فلسفه به کودکان از طریق ادبیات کودک، بررسی الگوی لیپمن»، همایش ادبیات کودکان و نوجوانان‌.
دادگر، علی‌اصغر، و غلامرضا حجتی (1385). کلیات روش‌ها و فنون تدریس، اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد.
راصد، سعید (1385). «آموزش مستقیم یا یادگیری فعال»، رشد و تکنولوژی آموزشی، س 4، ش 4.
سیف، علی‌‌‌‌اکبر (1384). روان‌شناسی پرورشی، تهران: آگاه.
شارپ، آن مارگارت، و لورنس جوزف اسپلیتر (1387). بیمارستان عروسک‌ها، همراه با راهنمای معلم با دنیای من آشنا شوید’، ترجمة فاطمه رنجبران، تهران: شهرتاش.
شعبانی، حسن (1382). روش تدریس پیشرفته، آموزش مهارت‌ها و راهبرد‌های تفکر، تهران: سمت‌.
فضلی‌خانی، سعید (1382). راهنمای عملی روش‌های مشارکتی و فعال در فرایند تدریس، تهران: آزمون نوین.
فیشر، رابرت (1385). آموزش و تفکر، ترجمة فروغ کیانزاده، اهواز: رسش.
فیشر، رابرت (1386). آموزش تفکر به کودکان، ترجمة مسعود صفایی‌مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
قائدی، یحیی (1383). آموزش فلسفه به کودکان، بررسی مبانی نظری، تهران: دواوین.
کم، فیلیپ (1384). داستان‌های فکری 3، ترجمة فرزانه شهرتاش و نسرین ابراهیمی‌لویه، تهران: شهرتاش.
لیپمن، متیو (1382). «فلسفه برای کودکان و نوجوانان، گفت‌وگو با متیو لیپمن»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، ترجمة سعید ناجی، ش 47.
مارزینو، رابرت، استوارت رنکین، کارولین سوحیوز، رونالد اس. برنت، و دیگران (1380). ابعاد تفکر در برنامه‌‌ریزی درسی و تدریس‌، ترجمة قدسی احقر، تهران: یسطرون.
مرعشی، سیدمنصور، جمال حقیقتی، زهرا بنارکی مبارکی، و کیومرث باشلیده (1386). «بررسی تأثیر روش اجتماع پژوهشی بر پرورش مهارت‌های استدلال در دانش‌آموزان دختر پایۀ سوم راهنمایی»، فصل‌نامۀ مطالعات برنامۀ درسی، س 2، ش 7.
ناجی، سعید (1387 الف). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، گفت‌وگو با پیشگامان، فلسفه برای کودکان چیست؟ گفت‌وگو با متیو لیپمن، ترجمة سعید ناجی، ج 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید (1387 ب). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، گفت‌وگو با پیشگامان داستان‌های فلسفی و کتاب‌های P4C، گفت‌وگو با آن مارگارت شارپ،ترجمة مریم صفایی و صدیقه میرزایی، ج 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید، و پروانه قاضی‌نژاد (1386). «بررسی نتایج برنامۀ فلسفه برای کودکان روی مهارت‌های استدلالی و عملکرد رفتاری کودکان»، فصل‌نامۀ مطالعات برنامۀ درسی، س 2، ش 7.
وب‌سایت شورای عالی آموزش و پرورش www.sce.ir.
هدایتی، مهرنوش، یحیی قائدی، عبدالله شفیع‌آبادی، و عبدالله یونسی (1389). «کودکان متفکر، روابط میان‌فردی مؤثر، مطالعۀ تحقیقی پیرامون تأثیر ‘فلسفه برای کودکان’ بر ارتباطات اجتماعی»، فصل‌نامۀ علمی‌ تخصصی تفکر و کودک، س 1، ش 1.
هینز، جوئنا، دیوید کندی، و دیوید وایت (1389). فیلسوفان کوچک کودکان به ‌عنوان فیلسوف، ترجمة یحیی قائدی، تهران: آییژ.
 
Fisher, Robert (2001). Values for Thinking, Oxford: Nash Pollock.
Lipman, Matthew (1981). Philosophy for Children, Costa Arthur (ed.), in Developing Minds Programs for Teaching Thinking, Alexanderia: Association for Supervision and Curriculum Development, Revised Edition, Vol. 2.
Lipman, Matthew (2003). Thinking in Education, New York: Cambridge University Press.
Schack, Gina. D. (1993). ‘Effects of a Creative Problem Sloving Curriculum on Students of Varying Ability Level’, Gifted Child Quarterly, Vol. 37, No. 1.