هرمنوتیک به مثابه بستر برنامه فلسفه برای کودکان با تاکید بر هرمنوتیک فلسفی هایدگر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 استادیار فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی- واحد اصفهان(خوراسگان) ،اصفهان، ایران

چکیده

فلسفه برای کودکان، گرایشی است که رایج ترین روی آورد آن رهیافت «متیو لیپمن» و محور آن افزایش مهارت تفکر منطقی است. اندیشه ی لیپمن درجریان فلسفه تحلیلی قابل فهم تر است، ولی محدود کردن این برنامه تنها در پرورش استدلال و تفکر منطقی، با دیدگاه هرمنوتیک فلسفی «هایدگر» که فلسفه ورزی را بر محور هرمنوتیک قرار می دهد قابل جمع نمی باشد. هایدگر، بر آن بود که راه جدیدی را در فلسفه  بر مبنای تلاش برای درک معنای هستی از طریق هرمنوتیک بگشاید. حال، چگونه می توان خوانشی هرمنوتیکی از برنامه فلسفه برای کودکان در پرتو اندیشه­های هایدگر ارائه داد؟ نوشتار حاضر سعی دارد، این برنامه را از منظر هرمنوتیک فلسفی هایدگر از لحاظ «فهم» و «تفکر» به عنوان دو مولفۀ اصلی این برنامه مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش تحلیلی استنتاجی بهره گرفته شد. بر اساس مبانی نظری هرمنوتیک فلسفی هایدگر، الگویی پیشنهاد شد که در قالب آن چگونگی رخداد فهم و تفکر در این برنامه نشان داده می شود. نتیجه این بررسی نشان می دهد تحت تاثیر آراء هایدگر، نظریه پردازی، پژوهش و برنامه ریزی برای برنامۀ فلسفه برای کودکان ماهیتی هستی شناسانه، تفکر مدار و پرسشگر خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hermeneutics as the Basis of a Philosophy for Children Program with an Emphasis on Heidegger’s Philosophical Hermeneutics

نویسندگان [English]

  • Farideh Bahrami 1
  • Mohammadreza Shamshiri 2
1 PhD student of Philosophy of Education, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.
2 Assistant Professor of Philosophy, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Philosophy for children is a trend whose most common approach is that of Matthew Lipman, which focuses on increasing logical thinking skills. Lipman’s thought is more comprehensible in analytic philosophy, but restricting this program to the growth of rational reasoning and thinking alone is not compatible with Heidegger’s view of philosophical hermeneutics, which places philosophy on a hermeneutic basis. Heidegger aimed to open a new way in philosophy based on efforts to understand the meaning of existence through hermeneutics. That being said, how can a hermeneutic reading of a P4C program be presented in the light of Heidegger’s thoughts? The present study attempts to examine and analyze the P4C program from the perspective of Heidegger’s philosophical hermeneutics in terms of “understanding” and “thinking” as the two main components of this program. To achieve this goal, the analytical-inferential research method has been utilized. Based on the theoretical foundations of Heidegger’s philosophical hermeneutics, a model was proposed that indicates how understanding and thinking occur in this program. The results of this study show that under Heidegger’s views, theorizing, researching and planning for the P4C program will have an ontological, thought-oriented and questioning nature.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hermeneutics
  • Philosophy for Children
  • Heidegger
  • Thought
  • Understanding
  • Existence
آیسلینگ، ساموئل(۱۳۸۳)، «پایان فلسفه هم چون آغاز اندیشیدن»، ترجمه ی محمود لطفی، نامه فرهنگ، شماره ۵۴ احمدی، بابک (۱۳۹۱)، هایدگر و تاریخ هستی، تهران: نشر مرکز.
احمدی، بابک (۱۳۹۷)، هایدگر و پرسش بنیادین، تهران: نشر مرکز.
احمدی، بابک (۱۳۹۵)، ساختار هرمنوتیک، تهران: گام نو.
اشمیت، لارنس کی (۱۳۹۵)، درآمدی بر فهم هرمنوتیک، ترجمه ی بهنام خدا پناه، تهران : انتشارات ققنوس .
اسدی، محمدرضا(۱۳۷۵)، «تحلیلی از دیدگاه هایدگر درباره نسبت انسان و تکنیک»، فصلنامه قبسات، دوره اول، ش ۱.
بابائی، مظهر، یحیی قائدی، سعید ضرغامی و  امیر نصری (۱۳۹۳)، «واکاوی جایگاه مفهوم بازی در هرمنوتیک فلسفی گادامر و دلالت های آن برای حصول فهم»، پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت ،ش ۴.  
باقری، خسرو (۱۳۸۸)، دیدگاه های جدید در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران : نشر علم.
بامداد، سینا (۱۳۸۹)، «درنگی در کتاب فلسفه تعلیم و تربیت هایدگر»، کتاب ماه فلسفه، ش ۴۲.
بدری گرگری،رحیم و سید داوود  حسینی نسب (۱۳۸۶)، «هرمنوتیک به عنوان یک روش پژوهش تربیتی»، نشریه روش شناسی علوم انسانی حوزه و دانشگاه، س ۱۳.
بهشتی ، سعید (۱۳۸۶)،  زمینه‌ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه ی تعلیم و تربیت در جهان غرب ، تهران : انتشارات اطلاعات.
بیدهندی، محمود(۱۳۸۵)، «هرمنوتیک و تاویل از نگاه علامه طباطبایی و مارتین هایدگر»، خردنامه صدرا ، ش ۴۶.
پالمر، ریچارد ا (۱۳۹۶)،  علم هرمنوتیک ، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی ، تهران : انتشارات هرمس.
تدین راد، علی، امیرمسعود شهرام نیا و سارا نجف پور (۱۳۹۴)، «هرمنوتیک فلسفی هانا آرنت در تطابق با رویکرد تفسیری هایدگر و گادامر»، نشریه ی رهیافت های سیاسی و بین المللی ، س ۴۲، ش ۴.
جبلی آده، پریچهر، محمد نوریان، و سودابه عضدالملکی (۱۳۹۹)، «مهارتها، گراش ها و روش های تدریس تفکر انتقادی در برنامه های درسی»، نشریه تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دو فصل نامه علمی(مقاله علمی_ پژوهشی)، س ۱۱ ، ش ۲ .
خبازی کناری، مهدی و ندا راه بار (۱۳۹۷« امر پیشین در اندیشه کانت ، هایدگر و گادامر»، دو فصلنامه فلسفی شناخت ، س ۷۸، ش ۱.
راهنمای راد، سیده محبوبه ( ۱۳۹۳)، .بررسی فهم در هایدگر و گادامر، پایان نامه کارشناسی ارشد، مشهد: گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی.
ربانی گلپایگانی، علی (۱۳۸۲)،«مارتین هایدگر و هرمنوتیک فلسفی»، فصلنامه کلام اسلامی، ش ۴۵.
رجبی، احمد و محمدرضا حسینی بهشتی (۱۳۹۵)، «تناهی آغازین زمانمندی و گشودگی دازاین در وجود و زمان هایدگر »، نشریه فلسفه و کلام، س ۴۴ ، ش ۲.
رضایی مهر ، حسن (۱۳۸۴)، «هرمنوتیک فلسفی و قرائت های مختلف از دین»، فصلنامه رواق اندیشه، ش ۴۴.
رضوی، سیدابوالفضل و سیدعلاءالدین شاهرخی (۱۳۸۹)،  «هرمنوتیک فلسفی و بنیادهای معرفتی تاریخ»، نشریه فلسفه و دین، س۷ ، ش ۸.
زارع ، پریسا (۱۳۹۴)، « کاربرد روش هرمنوتیک در نظام تعلیم و تربیت پژوهش محور»، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی ، تهران . https.//civilica.com/doc/394871
زمانی ها، حسین (۱۳۹۱)،  «بررسی تطبیقی رابطه ی وجودی انسان با عالم از دیدگاه هایدگر و ملاصدرا»، نشریه ی انسان پژوهی دینی، س ۹، ش ۲۷.
ساجدی، ابوالفضل و مهدی سرلک (۱۳۹۲)، «بررسی انتقادی نظام فلسفی هرمنوتیکی گادامر» ، فصلنامه کلام اسلامی، س ۲۲ ، ش ۸۵.
سجادی؛ سید مهدی و نجمه رضانژاد جولایی (۱۳۸۷)، «دیدگاه های هرمنوتیکی هایدگر و تعلیم و تربیت»، نشریه روان شناسی و علوم تربیتی، ش ۷۸.
صافیان، محمد جواد؛ مومنی، ناصر( ۱۳۸۹)، «رابطه ی بین سکنی گزیدن و فراخواندن از نظر هایدگر»، نشریه ی حکمت و فلسفه، س ۶، ش۲ .
صفایی؛ سعید و موحد هدیه محبت (۱۳۸۱)، «هرمنوتیک فلسفی و برنامه درسی »، نشریه ی علوم تربیتی : نوآوری های آموزشی، ش۴۱ .
عابدی نژاد داورانی،امین رضا (۱۳۹۶)، «بررسی دیدگاه هایدگر درباره ماهیت تفکر و فلسفه»،نشریه ی فلسفه و کلام : معرفت فلسفی، ش ۵۶ .
عبدالکریمی، بیژن(۱۳۹۶)، هایدگر و استعلاء، تهران: ققنوس.
عسکری زاده،  فلورا و سید جواد میری (۱۳۹۶)، « تاملاتی در تعلیم و تربیت بر اساس آموزه های هایدگر در هستی و زمان تعلیم و تربیت تیمارخواهانه»، دو فصلنامه علمی _ پژوهشی غرب شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س ۸ ، ش ۱.
فرامرز قراملکی ، احد و زهرا امی (۱۳۸۴«فلسفه برای کودکان از تفکر منطقی تا تجارب فلسفی»، نشریه فلسفه و کودک ، ویژه نامه .
فرزانفر، جواد (۱۳۸۹)، .بررسی فلسفه دوران کودکی و نقش قصه و داستان در رشد و پرورش روحیه ی فلسفی در کودکان، پایان نامه دوره دکتری، تهران: گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تربیت معلم.
کم، فیلیپ (۱۳۹۶)،  باهم فکر کردن، ترجمه مژگان رشتچی، فرزانه شهرتاش، تهران: شهرتاش. 
لیپمن، متیو، آن مارگارت شارپ، وفردریک اسکانیان (۱۳۹۵)، کودکان و مهارت تفکر، ترجمه عبدالمهدی معرف زاده، سید منصور مرعشی و علی شریفی، تهران : پارسیک. 
محمودی، سیروس (۱۳۹۸)، «فراتحلیل اثربخشی اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر مهارتهای فکری دانش آموزان»، نشریه تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دو فصل نامه علمی( مقاله علمی_ مروری)، س ۱۰، ش ۲.
محمودی، محسن و سجاد  جمشیدی (۱۳۹۰)،  «هستی و زمان ، بررسی هرمنوتیکی فلسفی هایدگر»، نشریه فلسفه و کلام، اطلاعات حکمت و معرفت، س ۶ ، ش ۸ .
مرتضوی اصل، سید رحمان (۱۳۹۱)،  بررسی الگوی لیپمن در زمینه فلسفه به کودکان و استخراج دلالت های آن در تربیت شناختی، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه پیام نور.
مصطفوی ، شمس الملوک ( ۱۳۹۱)،«هایدگر و پدیدارشناسی هرمنوتیکی هنر»،فصلنامه کیمیای هنر، س ۱،  ش ۳.
ملکی، فخری و رضا داوری اردکانی (۱۳۹۸)، «مفهوم علوم انسانی در اندیشه نخست ویلهلم دیلتای»، نشریه غرب شناسی بنیادی، س۱۰ ، ش ۱.
نوروزی طلب ، علی رضا (۱۳۸۶)، «پرسش از چیستی هرمنوتیک ، تحلیل و بررسی مسائل آن»، فصلنامه هنر و معماری: باغ نظر، ش ۷.
ویس، ژان ماری(۱۳۹۷)، واژه نامه هایدگر،ترجمه ی شروین اولیایی، تهران: ققنوس.
هایدگر، مارتین(۱۳۹۸)،  چه باشد آن چه خوانندش تفکر؟ ترجمه ی سیاوش جمادی، تهران : ققنوس.
هایدگر، مارتین(۱۳۹۶)، درآمدی به متافیزیک، ترجمه ی انشاء الله رحمتی، تهران : سوفیا.
هایدگر، مارتین (۱۳۶۵)، «خطابه یادبود (گفتاری در تفکر معنوی)»، ترجمه ی محمدرضا جوزی، نشریه ی معارف، ش ۸ .
هایدگر، مارتین (۱۳۸۲)،  وارستگی: گفتاری در تفکر معنوی، در فلسفه و بحران غرب»،ترجمه ی محمدرضا جوزی، تهران : هرمس.
هایدگر، مارتین(۱۳۸۶)، هستی و زمان، ترجمه ی سیاوش جمادی، تهران: ققنوس.
 
Vasnsieleghem, Nancy; Kennedy, David (2011). “What is Philosophy for Children, What isPhilosophy with Children—AfterMatthew Lipman”,Ergo (An Open Access Journal of Philosophy of Education), Vol. 45, No. 2 :