رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با نگرش به خلاقیت: میانجیگری سرزندگی تحصیلی در دانش‌آموزان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی سرزندگی تحصیلی در رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با نگرش به خلاقیت بود. روش پژوهش همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطه دوم شهر دزفول در سال تحصیلی 99-98 بود که با روش تصادفی چندمرحله‌ای تعداد 370 دانش‌آموز به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه­های الگوهای ارتباطی خانواده (فیتزپاتریک و ریچی، 1994)، نگرش به خلاقیت (فیشر، 1991) و سرزندگی تحصیلی (دهقانی‌زاده و حسین‌چاری، 1391) بود. ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از تحلیل مسیر انجام گرفت. نتایج تحلیل مسیر مدل پژوهش به طور کلی نشان داد که خلاقیت دانش‌آموزان تحت تأثیر الگوی ارتباطی خانواده، و سرزندگی تحصیلی قرار دارد. بدین صورت که از بین ابعاد جهت‌گیری ارتباطی خانواده، جهت‌گیری گفت و شنود به صورت مثبت و جهت‌گیری همنوایی به صورت منفی نگرش نسبت به خلاقیت را پیش بینی می‌کنند (001/0< p). همچنین نتایج نشان داد که جهت‌گیری گفت وشنود به صورت مثبت و جهت‌گیری همنوایی به صورت منفی سرزندگی تحصیلی را پیش‌بینی می‌کنند (001/0< p). در مجموع نتایج نشان داد که الگوهای ارتباطی خانواده با واسطه سرزندگی تحصیلی می‌تواند بر نگرش نسبت به خلاقیت اثر بگذارد (001/0< p).

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Family Communication Patterns and Attitudes toward Creativity: Mediating Role of Academic Vitality in Students

نویسندگان [English]

  • Ezatollah Monjezi 1
  • Homayoon Haroon Rashidi 2
  • Kobra Kazemian moghadam 2
1 MA in Psychology, Islamic Azad University, Dezful Branch, Dezful, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Dezful Branch, Dezful, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the mediating role of academic vitality in the relationship between family communication patterns and attitudes toward creativity. The research method was descriptive-correlational. The statistical population of the study included all male high school students in Dezful in the academic year of 2019-2020, out of whom 370 students were selected as a sample by multistage random sampling method. The research instruments included the questionnaires of family communication patterns (Fitzpatrick and Ritchie, 1994), attitudes toward creativity (Fisher, 1991) and academic vitality (Dehghanizadeh and Hosseinchari, 2012). The evaluation of the proposed model was performed using path analysis. The results of path analysis of the research model in general showed that students’ creativity is influenced by family communication patterns and academic vitality; that is, among the dimensions of family communication orientation, dialogue orientation positively and conformity orientation negatively predict attitudes toward creativity (p < 0.001). The results also showed that dialogue orientation positively and conformity orientation negatively predict academic vitality (p < 0.001). Overall, the results showed that family communication patterns through academic vitality can affect attitudes toward creativity (p < 0.001).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Communication Patterns
  • Creativity
  • Academic Vitality

مراجع

البرزی، محبوبه؛ صبری، مصطفی و بهرامی، محمود. (1392). رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده، هوش هیجانی و خلاّقیّت هیجانی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر شیراز. فصلنامه علمی اندیشه‌های نوین تربیتی، 9(2): 63-35.
حسن‌زاده. مرضیه. (1390). رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده، خودکارآمدی اجتماعی و خلاقیت اجتماعی فرزندان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
دهقانی­زاده، محمدحسین و حسین‌چاری، مسعود.(1391). سرزندگی‌تحصیلی و ادراک از الگوهای ارتباطی خانواده: نقش  واسطه­ای سرزندگی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4 (2): 47- 21.
رحیمی، مهدی و خیّر، محمد (1388). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و کیفیت زندگی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر شیراز. فصلنامه مطالعات تربیتی و روان شناسی، 10 (1): 5-25.
رحیمی، مهدی و یوسفی، فریده (1389). نقش الگوهای ارتباطی خانواده در همدلی و خویشتن‌داری فرزندان. فصلنامه­ خانواده پژوهی، 6 (24): 447-433.
سادات، سما و ستایشی‌اظهری، محمد. (1398). نقش واسطه‌ای سرزندگی‌تحصیلی و شوخ طبعی در رابطه بین هیجان‌های تحصیلی و درگیری تحصیلی. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۲(۴): 40-26.
شریعت‌باقری، محمدمهدی و شمسایی، آزاده. (1398). رابطه سبک مدیریت کلاس معلمان و خلاقیت دانش‌آموزان با میانجیگری بهزیستی روانشناختی دانش‌آموزان. فصلنامة علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(1): 262-227.
صالحی، مجید؛ حسینی دورنکلایی، سیدزهرا و نازک تبار، هرمز. (1398). تأثیر عملکرد خانواده و باورهای هوشی بر خلاقیت دانش‌آموزان. فصلنامة علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(1): 230-211.
طاهری، رویا؛ زندی قشقایی، کرامت‌اله و هنرپروران، نازنین. (1391). مقایسه رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی و متغیر خودپنداره با سبک‌های مقابله‌ای در دانشجویان پسر و پسر مؤسسه آموزش عالی ارم شیراز، مجله دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، 17(4): 369-359.
عزیزی احمدی، احمدی. (1398). رابطه سرزندگی تحصیلی و سبک‌های مدیریت کلاس با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختروپسر متوسطه دوره دوم ناحیه یک شهر خرم‌آباد در سال تحصیلی 1397. نشریه علمی دانش انتظامی لرستان، 7(27): 26-1.
فخاریان، جمیله؛ یعقوبی، ابوالقاسم؛ ضرغام‌حاجبی، مجید و محققی، حسین. (1399). پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی بر اساس جو عاطفی خانواده، درگیری تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 63(2):2401-2391.
فرامرزی، حمید؛ حاجی‌یخچالی، علیرضا و شهنی ییلاق، منیجه. (1395). رابطه‌ بین سرزندگی تحصیلی، هدف‌های پیشرفت و جهت‌گیری‌های انگیزشی با خودکارآمدی خلاق دانشجویان دانشگاه جندی شاپور اهواز. توسعه آموزش جندی شاپور، فصلنامه‌ مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، 7(2): 222-214.
فرج پورکمسری، سمیه؛ عسگری رانکوه، عبدالحسن و اکبری، بهمن. (1395). رابطه خلاقیت با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر پایه ششم، کنفرانس بین المللی نوآوری و تحقیق در علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اجتماعی، قم.
فرج‌اللهی، مهران، موسوی، سید علی محمد و تاجی، پروانه. (۱۳۸۹). شناسایی عوامل موثر در پرورش خلاقیت دانش آموزان مقطع راهنمایی از دیدگاه دبیران، مدیران و کارشناسان آموزش اداره منطقه ۶ آموزش و پرورش استان تهران. دو فصلنامه تفکر و کودک (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی). س 1، ش2: 100-83.
کشتکاران، طاهره. (1388). بررسی رابطه­ی الگوی ارتباطی خانواده با تاب­آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز، دانش و پژوهش در روان­شناسی کاربردی، 39: 88-69.
کورش‌نیا، مریم (1385). بررسی تاثیر ابعاد الگوی ارتباطی خانواده بر میزان سازگاری روانی فرزندان (پایان­نامه­ی کارشناسی­ارشد)، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
کوروش نیا، مریم و لطیفیان، مرتضی(1386). بررسی روایی و پایایی ابزار تجدید نظرشده الگوهای ارتباطی خانواده، فصلنامه خانواده پژوهی، 3(12): 875-855.
مرادی، مرتضی، شاهمرادی، حسین، محمودی، محبوبه و شیبانی، ام البنین. (1393). رابطه‌ی علّی الگوهای ارتباطی خانواده و جهت‌گیری‌های دینی با سرزندگی تحصیلی؛ نقش ابعاد خودکارآمدی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 12(41): 124-91.
ملتفت، قوام؛ ساداتی، سمیه و اداوی، حمیده. (1396). رابطه‌ی جهت‌گیری ارتباطی خانواده و نگرش نسبت به خلاقیت با نقش میانجی انگیزش تحصیلی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 9(2): 112-105.
ویسکرمی، حسنعلی و یوسف‌وند، لیلا. (1397). بررسی نقش سرزندگی تحصیلی و شادکامی در پیش‌بینی خلاقیت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۱۰(۲): 37-28.
هارون‌رشیدی، همایون. (1393). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با قضاوت‌اخلاقی دانش‌آموزان تیزهوش، نخستین کنفرانس ملی علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران.
هارون‌رشیدی، همایون و عبده پور، الهام(1390). تاثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر خودادراکی فرزندان، نخستین همایش خانواده و مهارت‌های زندگی، دانشگاه رازی، کرمانشاه.
همرنگ، حمید؛ قنبری‌پناه، افسانه؛ ابوالمعالی‌الحسینی، خدیجه و سپاه‌منصور، مژگان (1398)تبیین رابطه بین خلاقیت و سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان با میانجیگری انگیزش تحصیلی. فصلنامة علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(3): 60-25.
Adelman, K. (2008). Resiliency and Creativity. Articles from Rostered Lay Ministers, 21 (6), 96-109.
Fitzpatrick, M. A. (2004). The family communication patterns theory: Observations on its development and application. Journal of Family Communication, 4, 167-179.
Fitzpatrick, M. A., & Koener, A. F (2004). Family communication schema effect on children’s resilience running head: Family communication schemata, the evolution key of mass communication concepts: Honoring jack M. McLeod, 115-139.
Fitzpatrick, M. A., & Rithchie, L. D. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspective on family interaction. Human Communication Research, 20, 275-301.
Gonzalez, A., Holbein, M. & Quilter, S. (2002). High school students’ goal orientations and their relationship to perceived parenting styles, Contemporary Educational Psychology, 27, 450–470.
Guilford, J.P. (1956). Fundamental Statistic in Psychology and Education. 3rdEd. New York: McGraw-Hill Book Company, Inc.
Hajizadeh, H., Refahi, ZH., TabeBordbar, F. & Haghighi, H. (2012). Relationship between Family Communication Patterns with Creativity and the Sense of Competence of the Pre-university Male Students in Bandar Abbas .Journal of Life Science and Biomedicine, 2, 260-266.
Kaloon, S. B., Gilbert, C & Alon, T. (2015).The prediction of educational well-being and the sense of belonging to the school in single-parent students based on emotional intelligence and creativity. Int J Methods Psychiatri Res, 14, 29-2.
Kanchan, (2017). Creativity as Relate to Adjustment of Adolescents of Adolescents. The International Journal of Indian Psychology .Issn 23918-5396 (e) ISSN: 23919-39129(P).
Koerner, A.F., & Fitzpatrick, MA. (2002).Understanding family communication patterns and family functioning: the roles of conversation orientation and conformity orientation. Communication yearbook, 28, 36- 68.
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychology Measurment,30, 607-610.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2006). Academic resilience and its psychologicaland educational correlates: Aconstruct validity approach. Psychology in the Schools, 43, 267−282.
Marina M., Dragana J.& Milena I. (2015) Patterns of Family Functioning and Parenting Style of Adolescents with Depressive Reactions, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 185 : 234 – 239.
Mitchell, G. & Ewans, G. V. (2002). The potential role of the physical environment in fostering creativity.journal of great research, 14, 3,84-92.
Schaeffer, G. I. (1991). The creative attitude survey.Jacksonville, I.L. psychology and educator.INC.
Soh, K. (2017). Fostering student creaivity through teacher behaviors. Thinking Skills and creativity, 23, 58- 66.
Turek, D., & Wojtczuk-Turek, A., (2015). HRM Practices Influence Organizational Citizenship Behavior: Mediating the Role of Person-Organizational Fit, European Journal of Innovation Management, 18(3):397 – 413.
Yunlu, D. G., Clapp-Smith, R., & Shaffer, M. (2017). Understanding the Role of Cultural Intelligence in Individual Creativity. Creativity Research Journal, 29(3), 236-243.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار