اثربخشی اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری شناختی کودکان پسر بی‌سرپرست

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران،

2 دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استادیار گروه آموزش و پرورش پیش دبستانی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری شناختی کودکان پسر بی‌سرپرست بود. طرح پژوهشی نیمه آزمایشی بر اساس پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود که به همین منظور 32 نفر از پسران بی‌سرپرست گروه سنی ب (نه و ده‌ساله) و ج (یازده و دوازده‌ساله) مرکز شبانه‌روزی شهرستان ازنا به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جای‌داده شدند. نمونه آماری پژوهش پرسشنامه‌های ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری شناختی که ابزار این پژوهش بودند را پیش از آموزش و پس از آموزش تکمیل کردند. دوره آموزشی فلسفه برای کودکان در طی هشت جلسه هفتگی به مدت 2 ساعت برگزار شد. یافته‌های حاصل از این تحقیق با استفاده از تحلیل کوواریانس نشان داد که اجرای برنامه فلسفه برای کودکان با اطمینان 95 درصد (05/0P<). منجر به افزایش ادراک شایستگی (شناختی 64%، اجتماعی 54% و جسمانی 51%) و انعطاف‌پذیری شناختی 70/. در گروه آموزش شده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش می‌توان برنامه فلسفه برای کودکان را به‌عنوان راهکاری مناسب به‌منظور افزایش ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری شناختی کودکان پسر بی‌سرپرست مورداستفاده قرارداد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Implementing a Philosophy for Children Program on Perceived Competence and Cognitive Flexibility of Orphaned Boys

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Kabiri 1
  • Ali Ghasemi 2
  • Saeed Mazbohi 3
1 . PhD Student of Educational Technology, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.
2 PhD in Philosophy of Education, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor of Preschool Education, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The aim of the present study was to investigate the effectiveness of implementing a Philosophy for Children (P4C) program on the perceived competence and cognitive flexibility of orphaned boys. The quasi-experimental research was based on a pretest-posttest control group design. For this purpose, 32 unattended boys in the age groups B (nine and ten years old) and C (eleven and twelve years old) of Azna boarding center were selected by convenience sampling method and were randomly assigned to two control and experimental groups. The statistical sample of the study completed the perceived competence and cognitive flexibility questionnaires as the research instruments before and after training. The Philosophy for Children course was held during eight weekly two-hour sessions. The findings of this study, using analysis of covariance, showed that the implementation of the P4C program, with a certainty of 95% (p < 0.05), leads to increased perceived competence (64% for cognitive, 54% for social, and 51% for physical), and cognitive flexibility (70%) in the experimental group. According to the results of this study, the P4C program can be used as a suitable solution to increase perceived competence and cognitive flexibility of orphaned boys.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perceived Competence
  • Cognitive Flexibility
  • Philosophy for Children
اپل گیت، کاترین (2015). پاستیل‌های بنفش. ترجمه آناهیتا حضرتی (1396). تهران: پرتقال.
اسمیت، امیلی (2008). بن در تعطیلات. ترجمه فرمهر منجزی (1389). تهران: پنجره.
اکبری، معصومه، اشرفی، عماد و رجب، اسدالله (1398). «اثربخشی آموزش خطاهای شناختی به شیوه فلسفه برای کودکان و نوجوانان بر خطاهای شناختی»، تندرستی و میزان قند خون کودکان و نوجوانان مبتلا به دیابت نوع یک. مجله دیابت و متابولیسم ایران. دوره 18. شماره 4.صص 206-199.
آینز، شونا (2016). تو فقط شبیه خودت هستی. ترجمه احمد تصویری (1395). تهران: مهرسا.
بابایی، الدوز، گودرزی، کورش و شاطریان، فاطمه (1393). «تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر انعطاف‌پذیری شناختی دانشجویان دانشگاه آزاد ساوه»، اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. کد مقاله: EPSCONF01-547.
بلک من، مالوری (2016). پسری با قلب گوسفند. ترجمه ناهید قهرمانی (1394). تهران: هیرمند.
بهادری خسروشاهی، جعفر (1396). «تأثیر آموزش پذیرش و تعهد بر خود انتقادی و شایستگی در دانش آموزان دارای تجربه خودآزاری»، فصلنامه پژوهش‌های تربیتی. شماره 34.صص 33-18.
خلج زاده، مهدیه و هاشمی، نظام (1398). «اثربخشی آموزش خود شفقت ورزی بر ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی دختران بد سرپرست»، فصلنامه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی. سال پانزدهم. شماره پنجاه و چهارم. ص 32-1.
رینولدز، پیتر اچ (2003). نقطه. ترجمه هدی کلاهدوز (1398). تهران: امیرکبیر.
سبزی، ندا و فولاد چنگ، محبوبه (1397). «اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی بر ادراک شایستگی و شادکامی دانش آموزان پسر مقطع ششم ابتدایی شهر شیراز»، مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. سال نوزدهم. شماره 4. پیاپی 74..123-114.
سلطانی، اسماعیل، شاره، حسین، بحرینیان، عبدالمجید و فرمانی، اعظم (1392). «نقش واسطه‌ای انعطاف‌پذیری شناختی در ارتباط بین سبک‌های مقابله‌ای و تاب‌آوری با افسردگی»، مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. سال هجدهم. شماره 2. پی‌درپی 92.96-88.
سواری، کریم (1399). «نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی، اجتماعی و هیجانی در رابطه بین انعطاف‌پذیری شناختی با بهزیستی روان‌شناختی»، مجله رویش روانشناسی. سال 9. شماره 5. پیاپی 50.صص 50-39.
صفار حمیدی، النا (1395). «اثربخشی آموزش مثبت اندیشی بر ادراک شایستگی و مهارت‌های اجتماعی کودکان بد سرپرست و بی‌سرپرست شهر رشت»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.صص 75-61.
 صمدی، پروین و قائدی، یحیی (1394). «بررسی تأثیر آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش روحیه پژوهشگری کودکان دوره پیش‌دبستانی»، فصلنامه پژوهش در برنامه درسی، دوره 12، شماره 44، بهار 1394، صفحه 41-49.
طیبی نائینی، پری ناز، محمدخانی، شهران، اکبری، مهدی، عابدی، محمدرضا (1396). «تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری شناختی کودکان مبتلا به اختلال وسواس فکری»، فصلنامه سلامت روان کودک، دوره چهارم، شماره.صص 106-91.
عابدی، منیژه، نوروز، رضا علی، حیدری، محمدحسین و مهرابی، حسینعلی (1397). «ارائه مدل مفهومی ارتباط فلسفه برای کودکان با تأکید بر بعد تفکر مراقبتی و هوش هیجانی»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی. شماره 65. سال هفدهم.150-131.
فاطمی، فاطمه السادات، صادقی، راحله و شاهبان، حمیده (1399). «اثربخشی برنامه ترکیبی آموزش فلسفه به کودکان و همدلی بر شایستگی اجتماعی دانش آموزان»، فصلنامه تفکر و کودک. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی. سال یازدهم. شماره دوم. صص 229-213.
فیشر، رابرت (2003). آموزش و تفکر. ترجمه: فروغ کیان زاده (1385). اهواز، انتشارات رسش.
قبادیان، مسلم (1397).«تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان بر رفتار مدنی-تحصیلی دانش آموزان پسر پایه نهم متوسطه اول ناحیه یک شهر خرم‌آباد»، فصلنامه تفکر و کودک. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال نهم. شماره اول.صص 52-31.
کبیری، علی‌اکبر، قاسمی، علی، زارعی زوارکی، اسماعیل، ریوندی، ریحانه (1399). «تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان به کمک فناوری بر خوش‌بینی تحصیلی و انگیزش پیشرفت در دانش‌آموزان پسر دوره دوم ابتدایی شهر همدان»، دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری. سال هشتم. شماره پانزدهم.صص 224-205.
کوهی نژاد، علی و سالاری، محمدرضا (1395). «اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر ادراک شایستگی و روحیه پرسشگری دانش آموزان پسر پایه ششم»، دومین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران. کد مقاله SHCONF02_255:
کوین، هنکس (2014). سالی بیلی میر. ترجمه لیلا قنادپور (1394). تهران: منظومه خرد.
لوری، لوییس (2018). بخشنده. ترجمه کیوان عبیدی (1398). تهران: چشمه.
محمدیان، بنت الهدی و فرقدانی، آزاده (1397). «اثربخشی آموزش فلسفه برای کودکان بر ارزیابی تعارض بین والدین و خودگردانی تحصیلی»، دو فصلنامه علمی -پژوهشی تفکر و کودک. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال نهم. شماره اول.صص 27-53.
 
مرادآزادبهی، الناز، یاری قلی، بهبود و پیری، موسی (1399). «اثربخشی آموزش فلسفه به کودکان به روش اجتماع پژوهشی بر اضطراب تحصیلی دانش آموزان»، تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دو فصل‌نامه علمی (مقاله علمی-پژوهشی)، سال یازدهم. شماره دوم. صص 255-233.
مردوخی، سعید، کمر زرین، حمید و خالد نژاد، مونا (1398). «تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر عزت‌نفس تحصیلی، ادراک شایستگی و سلامت روان دانش آموزان دختر تیزهوش شهر کرج»، مجله رویش روانشناسی. سال 8. شماره 3. شماره پیاپی 36.صص 46-37.
منتظری، حمیدرضا، حسین پور، سید کمال و ارفع، فاطمه (1398). «تأثیر آموزش به روش پرسشگری بر انعطاف‌پذیری شناختی دانش آموزان پسر»، دومین‌هایش ملی آسیب‌های اجتماعی. تهران.صص 65-55.
نلیسون، اولف (2009). تک‌وتنها تو این دنیا به این بزرگی. ترجمه فریده خرمی (1394). تهران: آفرینگان.
نوروزی، رضا علی (1386). «بررسی کار فلسفی با کودکان از دیدگاه دانش آموزان مدارس شهر اصفهان»، فصلنامه نوآوری آموزشی، سال ششم، شماره 23، ص 123-146.
هاشم زاده، زینب،صابری، هایده و عالی، شهربانو(1398). بررسی اثر بخشی آموزش فلسفه به شیوه حلقه های کندوکاو بر نظریه ذهن دانش آموزان نابینا. فصلنامه تفکر و کودک. پژوهشگاه علوم انسانس و مطالعات فرهنگی. دوفصل نامه علمی- پژوهشی)، سال دهم.شماره دوم.صص 307-289.
 
 
 
Affrunti, N. W., & Ginsburg, G. S. (2012). Maternal overcontrol and child anxiety: The mediating role of perceived competence. Child Psychiatry & Human Development, 43(1), 102-112.
Blackledge, J. T., & Hayes, S. C. (2006). Using acceptance and commitment training in the support of parents of children diagnosed with autism. Child & Family Behavior Therapy, 28(1), 1-18
Bloma, E., Berke, R., Shaya, N., & Adi-Japha, E. (2021). Cognitive flexibility in children with Developmental Language Disorder: drawing of nonexistent objects. Journal of Communication Disorders, 106137.
.Cassidy, C., Marwick, H., Deeney, L., & McLean, G. (2018). Philosophy with children, self-regulation and engaged participation for children with emotional-behavioural and social communication needs. Emotional and Behavioural Difficulties, 23(1), 81-96.
Chen, X. (2009). Culture and early socio-emotional development. Encyclopedia on early childhood development, 1-6.
Dajani,Dina R., Uddin, Lucina Q. (2017). Demystifying cognitive flexibility: Implications for clinical and developmental neuroscience. Trends Neurosci. 38(9): 571–578.
Darby, K. P., Castro, L., Wasserman, E. A., & Sloutsky, V. M. (2018). Cognitive flexibility and memory in pigeons, human children, and adults. Cognition, 177, 30-40.
Dweck, C. S., & Elliot, A. J. (Eds.). (2005). Handbook of competence and motivation. New York: Guilford Press.
Greco, L. A., Lambert, W., & Baer, R. A. (2008). Psychological inflexibility in childhood and adolescence: development and evaluation of the Avoidance and Fusion Questionnaire for Youth. Psychological assessment, 20(2), 93.
Greenberg, M. T., Domitrovich, C. E., Weissberg, R. P., & Durlak, J. A. (2017). Social and emotional learning as a public health approach to education. The future of children, 13-32.
Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2011). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change. Guilford Press.
Haynes, J. (2008). Children as philosophers: Learning through enquiry and dialogue in the primary classroom. Routledge.
Juhaňák, L., Zounek, J., Záleská, K., Bárta, O., & Vlčková, K. (2019). The relationship between the age at first computer use and students' perceived competence and autonomy in ICT usage: A mediation analysis. Computers & Education, 141, 103614.
Marsh, H. W., Ellis, L. A., & Craven, R. G. (2002). How do preschool children feel about themselves? Unraveling measurement and multidimensional self-concept structure. Developmental psychology, 38(3), 376.
Murris, K. (2016). The Philosophy for Children curriculum: Resisting ‘teacher proof’ texts and the formation of the ideal philosopher child. Studies in Philosophy and Education, 35(1), 63-78
Peterson, A., & Bentley, B. (2015). Exploring the connections between Philosophy for Children and character education: Some implications for moral education?. Journal of Philosophy in Schools, 2(2).
Redfield, J. L. (2008). The influence of an educational coaching model on children's perceived competence and self-esteem (Doctoral dissertation, Capella University).
Splitter, L. J., & Sharp, A. M. (1995). Teaching for better thinking: the classroom community of inquiry. Australian Council for Educational Research, Ltd., 19 Prospect Hill Rd., Camber well, Melbourne, Victoria, 3124 Australia..
Trickey, S., & Topping*, K. J. (2004). ‘Philosophy for children’: a systematic review. Research papers in Education, 19(3), 365-380.
Wang, Y., Chen, J., & Yue, Z. (2017). Positive emotion facilitates cognitive flexibility: An fMRI study. Frontiers in psychology, 8, 1832.
Wentzel, K. R., Tomback, R., Williams, A., & McNeish, D. (2019). Perceptions of competence, control, and belongingness over the transition to high school: A mixed-method study.Contemporary Educational Psychology, 56, 55-66.