شگردهای فکرورزی در داستان‌های فرهاد حسن‌زاده بر پایة نظریة لیپمن (مطالعة موردی: داستان‌های گروه سنی الف، ب و ج)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

فکرورزی در نگاه صاحب­نظران برنامه «فلسفه برای کودکان» مهارتی آموزشی است که فکرورزی کودکان و نوجوانان را با شرایط تحت کنترل فراهم می‌آورد و داستان ابزاری چند وجهی است که می­تواند توانایی شناختی، عاطفی و اجتماعی کودک را غیر مستقیم پرورش دهد. پژوهش پیش­روی چگونگی بسندگی و بسامد گونه‌های فکرورزی فلسفی خلّاق، مراقبتی و انتقادی را در داستان‌های کودکانة گروه «الف، ب و ج» فرهاد حسن‌زاده و  توانش و قابلیت پرورش فکرورزی فلسفی آن‌ها را در کودکان بر پایة برنامة فبک در انگارة لیپمن با رویکردی توصیفی- تحلیلی بررسی کرده‌است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد، بسندگی و بسامد فکرورزی فلسفی خلّاق در داستان­های مورد مطالعه با مولفه­های  استدلال و آزمون­نگری، نوآوری در رفتار بیشترین بسامد را در این مهارت دارد. تفکرورزی انتقادی با مؤلفۀ دیگر اصلاحی و حساسیت به متن و تفکر مراقبتی با مؤلفۀ رشد مهارت تفکر مسئولانه در رده­های بعدی هستند. وجود این مؤلفه­ها و نیز  تکنیک زبانی و ادبی داستان‌ها سبب توانش و قابلیت ایده­های عمل­گرایانۀ «اجتماع پژوهشی» برنامة فبک در قصه­های مورد پژوهش است.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Methods of Thinking in Farhad Hassanzadeh’s Stories Based on Lipman Theory (A Case study: Stories for Age Groups A, B and C)

نویسندگان [English]

  • Farahnaz Haidarinasab 1
  • Mirjalaledin Kazzazi 2
  • Khalil Baygzade 3
1 PhD Student of Persian Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Professor of Persian Language and Literature, Allame Tabataba’i University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Persian Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

According to the intellectuals in the Philosophy for Children program, philosophical thinking skill is an educational skill that provides children and adolescents with thinking under controlled conditions, and storytelling is a multifaceted tool that can indirectly develop a child’s cognitive, emotional, and social abilities. The present study examined the sufficiency and frequency of creative, caring, and critical philosophical thought types in children’s stories for age groups A, B, and C, by Farhad Hassanzadeh, based on the P4C program in Lipman’s theory. The results of the study show that the sufficiency and frequency of creative philosophical thinking are the highest in these stories, with the components of reasoning and experimentation, and innovation in behavior. Critical thinking with the components of other-correction and text sensitivity, and caring thinking with the component of developing responsible thinking skills are placed next. The existences of these components as well as the linguistic and literary techniques in the stories provide the ability and possibility of the pragmatic ideas of the “research community” of the P4C program in the stories under study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children Stories
  • Farhad Hassanzadeh
  • Methods of Thinking
  • Matthew Lipman

مراجع

ابراهیمی لامع، مهدی. (1391). «کارکرد داستان­های فانتزی در ادبیات کودکان». کتاب ماه کودک و نوجوان، دوره 15، شماره 177: 58-53.
اکبری، احمد. جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره. شعبانی ورکی، بختیار و تقوی، محمد. (1391). «فلسفه برای کودکان (p4c)، مضامین فلسفی در داستان­های متون کلاسیک ادب فارسی»، تفکر و کودک، سال3، شماره 2: 25-1.
اکبری، احمد و مسعودی، جهانگیر. (1393). «فلسفه برای کودکان: رویکردهای تربیت دینی به آموزش فکرورزی»، پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، دوره 4، شماره2: 136-117.
بتلهایم، برونو.(1381). افسون و افسانه­ها، ترجمۀ اختر شریعت­زاده، تهران: نشر هرمس.
برک، لورا. (1387). روان­شناسی رشد از لقاح تا کودکی، ترجمۀ یحیی سید محمدی، ج 1، تهران: ارسباران.
بهرامی، فرزانه. معاضدیان، آمنه و حسینی، سیدعلی. (1392). «اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله و تصمیم­گیری بر کاهش نگرش مثبت وابستگان به مواد افیونی»، اعتیاد پژوهی، دوره 7، شماره25: 72- 57.
پاینده، حسین (1385). درآمدی بر ادبیات (1)، ترجمه هادی آقایانی، تهران: حقوق اسلامی.
چالاک، سارا؛ مرادی، ایوب و خالدیان، محمد. (1397). «تأثیر قصه­گویی و داستان­گویی به سبک ادبی (داستان­های کلیله و دمنه) بر پرورش خلاقیت و کاهش خشم کودکان»، روان­شناسی اجتماعی، دوره 12، شماره 47: 25- 11.
حسن­زاده، فرهاد. (1397الف). گروه 1+5 (مردی که خودش را پیدا کرد)، تهران: نشر افق
حسن­زاده، فرهاد. (1397ب). گروه 1+5 (بیز... بیز... بیزنس)، تهران: نشر افق
حسن­زاده، فرهاد. (1397 ج). گروه 1+5 (جنازه با اجازه)، تهران: نشر افق.     
حسن­زاده، فرهاد. (1397 د). گروه 1+5 (جشن تولد پر دردسر)، تهران: نشر افق. 
حسن­زاده، فرهاد. (1398 الف). شام سرد شد کوتی­کوتی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
حسن­زاده، فرهاد. (1398ب). دنیا رو بلرزون کوتی­کوتی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
حسن­زاده، فرهاد. (1399 الف). چتری با پروانه­های سفید، تهران: انتشارات فاطمی.
حسن­زاده، فرهاد. (1393 الف). من+ شیمپالو+ جی­جور(خواننده نسل جوان، شیمپالو؟)، تهران: نشر چکه.
حسن­زاده، فرهاد. (1393ب). من+ شیمپالو+ جی­جور(عید شما مبارک، شیمپالو؟)، تهران: نشر چکه.  
حسن­زاده، فرهاد. (1395). قصه درختی که خوابش می­آمد، تهران: پیدایش.
حسن­زاده، فرهاد. (1399ب). آقا رنگی و گربه ناقلا، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
حسن­زاده، فرهاد. (1398ج). بعضی از شیرها را باید بست؛ بعضی­ها را باید خورد، تهران: شرکت  انتشارات فنی ایران.
حسن­زاده، فرهاد. (1395). همان لنگه کفش بنفش، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
خسرونژاد، مرتضی. (1384). معصومیت و تجربه؛ درآمدی بر فلسفۀ ادبیات کودک، تهران: مرکز.
راس، آلن. (1382). روان­شناسی شخصیت، ترجمۀ سیاوش جمال­فر، تهران: روان.
زایپس، جک. (1386). هنر قصه­گویی خلاق، ترجمه مینو پرنیانی، تهران: رشد.
ستاری، علی. (1391). «بررسی و نقد برنامۀ فلسفه برای کودکان از منظر حکمت متعالیه»، تفکر و کودک،       دوره 3، شماره2: 106- 83.
مرعشی، سیدمنصور؛ پاک­سرشت، محمدجعفر؛ باقری، خسرو و سپاسی، حسین. (1385). «بررسی تأثیر اجتماع پژوهشی در برنامه آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش مهارت­های استدلال دانش­آموزان پسر پایه سوم راهنمایی مدرسه نمونه دولتی اهواز». مجله علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه شید چمران اهواز، دوره 13، شماره2: 54-31.
شریفی اسدی، محمدعلی. (1387). «نگاهی به آموزش فلسفه برای کودکان در ایران و چالش­های فراروی آن»، معارف عقلی، شماره 10: 114-95.
شفیع­آبادی، عبدالله. (1385). نظریه­های مشاوره و روان­درمانی. تهران: مرکز دانشگاهی.
شوشتری، اکرم. صفایی مقدم، مسعود و مرعشی، منصور. (1392). «مطالعه تطبیقی آراء تربیتی ژان پیازه و متیو لیپمن با تأکید بر برنامه آموزش فلسفه برای کودکان»، پژوهش­نامه مبانی تعلیم و تربیت، دوره 3. شماره1: 26-5.
طارمیان، فرهاد. (1383). مهارت­های زندگی، تهران: تربیت.
عظمت­مدارفرد، فاطمه. نصرآبادی حسنعلی، بختیار و حیدری، محمدحسین. (1398). «بازخوانی داستان­های مثنوی بر مبنای مؤلفه­های تفکر فلسفی و تدوین راهنمای داستان­ها برای استفاده در اجتماع پژوهشی»، تربیت اسلامی، دوره 14، شماره 28: 52-29.
کم، فیلیپ. (1389). با هم فکر کردن (کندوکاوهای فلسفی برای کلاس)، ترجمه فرزانه شهرتاش و مژگان رشتچی، تهران: شهرتاش.
گیدنز، آنتونی. (1384). جامعه­شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نی.
قائدی، یحیی و سلطانی، منظر. (1390). «فلسفۀ ویتگنشتاین و برنامۀ فلسفه برای کودکان (p4c)»، تفکر و کودک، سال2، شماره 1: 107-91.
قزل ایاغ، ثریا (1388). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن، تهران: سمت.
فخرایی، الهام (1389)، «فلسفه برای کودکان؛ گامی به سوی پیوند با جامعه»، تفکر و کودک، سال 1، شماره 1: 69-81.
فیشر، رابرت. (1385). آموزش تفکر به کودکان، ترجمه مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
لیپمن، متیو؛ شارپ، آن مارگارت و اس اسکانیان، فردریک. (1385). فلسفه در کلاس درس، ترجمه محمد زهیر باقری نوع پرست، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میرصادقی، جمال. (1380). عناصر داستان، تهران: سخن.
ناجی، سعید. (1393). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان، ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یونسی، ابراهیم. (1384). هنر داستان­نویسی، تهران: نگاه.
Lipman, M.(2003).Thinking in education. Second edition. Combridge: Combridge University press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار