اثربخشی آموزش راهبردهای خودنظارتی توجه بر عملکردهای توجه و آگاهی واج شناختی دانش‌آموزان نارساخوان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

3 استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

4 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر اثربخشی آموزش راهبردهای خودنظارتی توجه بر عملکردهای توجه و آگاهی واج شناختی دانش آموزان نارساخوان بود. طرح پژوهش نیمه­آزمایشی و از نوع طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش­آموزان دارای اختلال یادگیری در مقطع ابتدایی شهر تبریز در سال تحصیلی 1400-1399بودند. نمونه آماری این پژوهش را 30 نفر از دانش‌آموزانی را که به مرکز اختلالات یادگیری شهر تبریز مراجعه کرده بودند، تشکیل دادند. دانش‌آموزان جهت انجام این پژوهش، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده و پس از کسب رضایت از والدین، در این مطالعه شرکت کرده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. برای گردآوری داده ها از آزمون های آگاهی واج شناختی سلیمانی و دستجردی، عملکردهای توجه رازولد و آزمون هوشی وکسلر استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با روش آماری تحلیل کوواریانس چند متغیره انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که راهبردهای خودنظارتی توجه بر عملکردهای توجه و آگاهی واج­شناختی دانش­آموزان تأثیر دارد. در واقع آموزش راهبردهای خودنظارتی توجه باعث افزایش عملکردهای توجه و جنبه­های واج­شناختی می­شود. بنابراین توجه به آموزش راهبردهای خودنظارتی توجه نقش مهمی در بهبود جنبه­های خواندن دانش­آموزان نارساخوان دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Teaching Self-Monitoring Strategies of Attention on Phonological Awareness and Attention Functions in Dyslexic Students

نویسندگان [English]

  • Jafar Bahadorikhosroshahi 1
  • Ramin Habibi-Kaleybar 2
  • Javad Mesrabadi 3
  • Ladan Vagef 4
1 PhD Student of Educational Psychology, Department of Education, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
2 Associate Professor, Department of Education, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
3 Professor, Department of Education, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The aim of this study was to examine the effectiveness of teaching self-monitoring strategies of attention on phonological awareness and attention functions of dyslexic students. The research method was applied in terms of purpose, and the research design was quasi-experimental of the pretest-posttest type with a control group. The statistical population of the present study included all male elementary school students in the city of Tabriz who were introduced to the Center for Learning Disabilities in Tabriz in the academic year of 2020-2021 for having reading and dyslexia learning disorders. The statistical sample of this study consisted of 30 students who referred to the Center for Learning Disabilities in Tabriz. Students were selected by convenience sampling method and, after obtaining parental consent, participated in this study and were randomly assigned to two experimental (15 people) and control (15 people) groups. To collect data, Soleimani and Dastjerdi’s phonological awareness tests, Razold’s attention functions and Wechsler’s intelligence test were used. Data were analyzed by multivariate analysis of covariance. The results showed that self-monitoring strategies of attention have an effect on students’ attention functions and phonological awareness. In fact, teaching self-monitoring strategies increases attention functions and phonological awareness. Thus, teaching self-monitoring strategies plays an important role in improving the reading skills of dyslexic students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phonological Awareness
  • Attention Functions
  • Self-Monitoring Strategies
  • Dyslexia

مراجع

اصلی‌آزاد، مسلم؛ فرامرزی، سالار؛ عارفی، مژگان؛ فرهادی، طاهره؛ و فکار، عاطفه (1393). اثر آموزش دانش فراشناختی بر کاهش فزون کنشی و افزایش توجه کودکان دبستانی مبتلا به فزون کنشی و اختلال نارسایی توجه. تازه­های علوم شناختی، 16(1)، 49-57.
بوجاری، سپیده؛ حقگو، حجت­اله؛ رستمی، رضا؛ و قنبری، سحر (1394). بررسی ارتباط بین کارکرد‌های شناختی و عملکرد تحصیلی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه، بیش‌فعالی. مجله علوم پیراپزشکی و توانبخشی، 4(4)، 27-35.

بیرامی، منصور؛ و موحدی، یزدان (1396). تأثیر بازتوانی شناختی بر عملکرد توجه متمرکز ـ پراکنده و حافظه کاری در دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی و خواندن. مجله عصب روان­شناسی، 3(8)، 9-28.

جلالیان‌چالشتری، مرضیه؛ ‌ظریفیان، طلیعه؛ دستجردی‌کاظمی، مهدی؛ و مولودی، رضا (1396). تدوین آزمون تصویری آگاهی واج‌شناختی حذف واج و تعیین روایی و اعتبار آن در دانش‌آموزان فارسی‌زبان پایۀ اول تا سوم دبستان. فصلنامه کودکان استثنایی، 17(1)، 65-82.
خوشرو، محسن؛ رضایی، علی محمد؛ طالع­پسند، سیاوش (1400). بررسی راهبرد آگاهی واج مهارت پیشرفت شناختی بر های خواندن آموزان دانش پسر نارساخوان. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 8(1)، 28-37.
دهقان، نجمه؛ فرامرزی، سالار؛ نادی، محمدعلی؛ عارفی، مژگان (1396). اثربخشی بازی­های شناختی بر عملکرد خواندن دانش­آموزان نارساخوان، مجله مطالعات ناتوانی، 7، 78-87.
سلیمانی، زهرا؛ و دستجردی­کاظمی، مهدی (1389). تعیین روایی و اعتبار آزمون آگاهی واج شناختی. مجله روانشناسی، 9(1)، 82-100.
صباغی، امیر؛ رضایی، مهدی؛ میرزاخانی، نوید؛ ایرانی، اشکان؛ طباطبایی، سیدمهدی (1396). تأثیر آموزش نوروفیدبک بر عملکرد خواندن و حافظه فعال دانش­آموزان مبتلا به اختلال خواندن. دوماهنامه طب توانبخشی، 6(3)، 11-20.
فصیحانی فرد، سارا (1388). بررسی اثر بخشی سه روش آموزشی ، اصلاحی مبتنی بر مدل پردازش واج شناختی خواندن بر سرعت و صحت دانش آموزان نارسا خوان مقطع ابتدائی شهر ارومیه. پایان­نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده . دانشگاه ارومیه.

قوامی‌لاهیچ، سارانا؛ دانای‌طوس، مریم؛ تحریری، عبدالرضا؛ و ربیع، علی (1397). سطوح مختلف آگاهی واج شناختی و رابطة آن ها با درک متن نوشتاری نوجوانان: شواهدی از دانش آموزان پایة دهم متوسطه. مجله نوآوری­های آموزشی، 17(3)، 95-122.

کاکوجویباری، علی­اصغر؛ امینی، فهیمه؛ و علی‌اکبری‌دهکردی، مهناز (1397). اثربخشی آموزش حافظه‌ کاری بر عملکردهای توجه دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری نارساخوانی. مجله شناخت اجتماعی، 7(1)، 73-88.

کسائیان، کوثر؛ کیامنش، علیرضا؛ و بهرامی، هادی (1393). مقایسه‌ی عملکرد حافظه‌ی فعال و نگهداری توجه دانش‌آموزان با و بدون ناتوانی‌های یادگیری. مجله ناتوانی­های یادگیری، 3(4)، 112-123.

کاوه، عطیه؛ حسن­زاده، رمضان؛ میرزاییان، بهرام (1400). اثربخشی درمان تحولی شنیداری با رویکرد پردازش اطالعات شناختی در درمان نارساخوانی شناختی. مجله علوم پیراپزشکی و توانبخشی مشهد، 10(2)، 58-71.
نریمانی، محمد؛ ابوالقاسمی، عباس؛ رجبی، سوران؛ نظری، محمد علی؛ زاهد، عادل (1391). بررسی تأثیر بیوفیدبک EEG در کاهش علائم نارساخوانی. کودکان فصلنامه استثنایی، 12(1)، 25-32.
Barahmand, U. (2008). Meta – Cognitive Profile in anxiety disorders. Psychiatry Research , 169, 240- 243.
Carson, K. L. (2012). Efficient and effective classroom phonological awareness practices to improve reading achievement.College of EducationUniversity of CanterburyNew Zealand
Cárnio, M. S., Vosgrau, J. S., & Soares, A. J. C. (2017). The role of phonological awareness in reading. comprehension Revista CEFAC, 19(5), 590-600.
Christine C. M., Guangwei, H. (2013). Exploring the Relationship between Metacognitive Awareness and Listening Performance with Questionnaire Data, Language Awareness, v23 n3 p255-274 2014
Cowan, N., Hogan, T. P., Alt, M., Green, S., Cabbage, K. L., Brinkley, S. and Gray, S. (2017). Short‐term memory in childhood dyslexia: Deficient serial order in multiple modalities. Dyslexia. 23 (3), 209-233.
Farquharson, K., Centanni, T. M., Franzluebbers, C. E., & Hogan, T. P. (2014). Phonological and lexical influences on phonological awareness in children with specific language impairment and dyslexia. Frontiers in psychology, 4;5:838. 
Hallahan, D. P., & Hudson, K.G. (2002).Teaching tutorial 2: self-monitoring of attention. Virginia: University of Virginia. Curry school of education.
Hallahan, D. P, Kauffman, J. M and Pullen, P. C. (2015). Exceptional learners: an introduction to special education (13th Ed). Published by Pearson Education, Inc.
Harley, T. A. (2013). The psychology of language: From data to theory. New York: Psychology press
Hogan, S., & Prater, M. A. (1993). The effects of peer tutoring and self- management training on on-task, academic, and disruptive behaviors. Behavioral Disorders, 18, 118-128.
Johnson, T., Archiblad, T., & Tenenbaum, G. (2010). Reading comprehension critical, thinking and metacognition. Educational psychology and learning system, Florid State University.
Kapoula, Z., Le, T. T., Bonnet, A., Bourtoire, P., Demule, E., Fauvel, C., Quilicci, C. & Yang, Q. (2010). Poor Stroop performances in 15-yearold dyslexic teenagers. Experimental brain Research, 203, 419–425.
Kasten, E., Ruger, K. (2014). Specific auditory training for children with dyslexia and central auditory processing disorder can improve spelling performance. IJSEDU, 2(1),20-26
Mayes, S. D., & Calhoun, S. L. (2006). Frequency of reading, math, and writing disabillties in children with chinical disorders. Learning and Individual Differences, 16(2):145-57.
Montague, M. (2008). Self-regulation strategies to improve mathematical problem solving for students with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 31(1): 37-44
Nittrouer, S. & Lowenstein, A. (2013). "Perceptual organization of speech signals by children with and without dyslexia". Research in developmental disabilities, 34, 2304-2325.
Penolazzi, B., Spironelli, CH and Angrilli, A (2008). Delta EEG activity as a marker of dysfunctional linguistic processing in developmental dyslexia. Psychophysiology, 45, 1025–1033. Wiley Periodicals, Inc. Printed in the USA.
Ramus, F. & Ahissar, M. (2012). "Developmental dyslexia: the difficulties to interpreting poor performance, and the importance of normal performance". Cognitive neuropsychology, 29(1-2), 104-122.
Reid, G. (2013). Dyslexia: A practitioner,S. Handbook. Third Edition. John wiley & sons ltd.
Riccio, C. A., Reynolds, C. R., Lowe, P., & Moore, J. J. (2002). The continuous performance test: a window on the neural substrates for attention. Archives of Clinical Neuropsychology, 17, 235-272.
Sarlo, M., Buodo, G., Poli, S., & Palomba, D. (2005). Changes in EEG alpha power to different disgust elicitors: the specificity of mutilations. Neuroscience Letters, 382, 291-296.
Schuele, C. M., & Boudreau, D. (2008). Phonological awareness intervention: Beyond the basics. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 39(1), 3-20.
Shiran, A. & Breznitz, Z. (2011). Cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers. Journal of Neurolinguistics, 24, 524–537.
Spironelli, C.H., Penolazz, B. and Angrilli, A. (2018). Dysfunctional hemispheric asymmetry of theta and beta EEG activity during linguistic tasks in developmental dyslexia. Biol Psychol. 77(2), 123-31.
Sterr, A. M. (2004). Attention performance in young adults with learning disabilities. Learning and Individual Differences, 14(3), 125-133.
Tannock, R. (2016). Provision of evidence-based intervention is not part of the DSM-5 diagnostic criteria for Specific Learning Disorder. Eur J Child and Adolescent Psychiatry, 25, 209-210.
Thorell, L. B. (2019). "Training and transfer effects of executive functions in preschool children". Journal of Developmental Science, 12(1), 106-113.
Tibi, S., & Kirby, J. R. (2018). Investigating phonological awareness and naming speed as predictors of reading in Arabic. Scientific Studies of Reading, 22(1), 70-84
Willburger, E. (2010). Temporal processing, attention and learning disorders. Journal Learning and Individual Differences, 20, 393–401.
Workman, E.A. (1982). Teaching behavioral self-control to students. Pro Ed; Aug 1.
Zhou, Y., Chang, C., Law, A., Li, T., Cheung, A., Wong, A. & Shu, H. (2014). "Development of readingrelated skills in Chinese and English among Hong Kong Chinese children with and without dyslexia". Journal of experimental child psychology, 122, 75-91.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار