هایدگر، کتاب‌های تصویری و دعوت از کودکان به تفکر تاملی: امیدواری به پیدایش سوژه‌های پساانسانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه تعلیم‌وتربیت، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

پساانسان­گرایی پارادایمی انتقادی و متنوع  است که بینشی نو از معنای انسان در دوره مدرن به­دست می­دهد. پساانسان­گرایی با پساانسان­محوری در تلاقی است چرا که در اولی انسان به­عنوان دال برتر و در دومی انسان  به­عنوان گونه­ی برتر در میان دیگر گونه­ها مورد پرسش قرارمی­گیرد. مبتنی بر همین تلاقی و با استفاده از آرای انتقادی مارتین هایدگر درباره­ی انسان­گرایی و تکنولوژی، در کنار اندیشه­های او در باب تفکر، یادگیری و هنر، در مقاله پیش­رو تلاش کرده­ام نشان دهم برخی نمونه­های کتاب­های داستانی­تصویری و تصویری بی­کلام که ویژگی­هایی پساانسان­گرایانه دارند، کودکان را دعوت می­کنند تا در باره­ی نسبت خود با دیگر موجودات، طبیعت و هستی به­شیوه­ای تاملی، پساانسان­گرایانه و پساانسان­محورانه بیندیشند. این کتاب­ها در جایگاه اثر هنری، زمینه­­ی بنیان­فکنی از تقابل­های دوتایی (همچون خود/دیگری، انسان/حیوان، تمدن/طبیعت و مانند آن) را فراهم کرده و راهی می­گشایند برای مواجهه با دیگر موجودات و طبیعت، آنگونه که هستند و نه آن گونه که انسان بازنمایی می­کند. مواجهه­ی پیوسته با این گونه آثار ادبیات کودک می­تواند به پیدایش و شکل­گیری سوژه­هایی پساانسانی کمک کند که برای آنان تفکر زمینه­ساز حیرت و مجذوب­شدن است و نه صرفا ابزاری برای تقویت مجموعه­ای از مهارت­ها یا قابلیت­ها در خدمت خود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Heidegger, Picture Books, and Inviting Children to Think Meditatively: An Aspiration for the Emergence of Post-Human Subjects

نویسنده [English]

  • Amin Izadpanah
Assistant Professor of Philosophy of Education, Faculty of Education and Psychology, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Post-humanism, as a critical and diverse paradigm, embarks on proposing new insights into the meaning of being human in modern times and diminishes the boundaries between humans, animals, and machines. Theoretically, there is a convergence between post-humanism and post-anthropocentrism, as the former questions humans as the superior signifier, and the latter questions humans as the superior species. Based on this convergence, and with the assistance of Martin Heidegger’s critique of humanism and technology, and his thoughts about thinking, learning, and art, this paper intends to put forward the idea that some picture books and wordless picture books that enjoy certain characteristics which can exemplify them as post-human/post-anthropocentric children’s literature, invite children to think meditatively on the relation between human and other entities of the world. These books, as works of art, bring about a deconstruction of humanistic binaries (including self/other, human/animal, culture/nature, and alike) so that they can offer a chance of exposure to other beings of the world for children. This kind of exposure helps children to receive the being as it is and not as represented by human norms; hence, there can be hope for the development and emergence of post-human subjects for whom thinking is a ground for wondering and admiration, and not merely a tool for the development of certain skills or competencies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Martin Heidegger
  • Meditative Thinking
  • Post-Humanism
  • Post-Anthropocentrism
  • Picture Books
  • Children’s Subjectivity

مراجع

افلاطون (1335). جمهور. ترجمه­ی فؤاد رحمانی. بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بارنت، م. و کلاسن، ج. (1397). آن پایین چه خبر است؟ ­­تهران: انتشارات پرتقال.
باروکس (1398). خوش آمدید. (نینا فراهانی، مترجم). تهران: نشر چشمه.
خاتمی، م. (1387). پدیدارشناسی هنر. تهران: فرهنگستان هنر.
سجویک، پ. (1393). دکارت تادریدا: مروری بر فلسفه اروپایی. ( محمدرضا آخوندزاده، مترجم). تهران: نشر نی.
شار، الف. 1389، کلبه هایدگر. (ایرج قانونی، مترجم). تهران: نشر ثالث.
صافیان، م. ج. و انصاری، م. (1393). بررسی شرایط امکان تحقق حقیقت مکان و سکنی گزیدن. دوفصلنامه پژوهش­های هستی­شناختی. 3 (6)، صص، 57-76.
فوکو، م. (1389). نظم اشیاء: دیرینه­شناسی علوم انسانی. (محمد امامی، مترجم). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
کوپر، د. (1398). مارتین هایدگر می‌پرسید: چطور می‌توان در جهان سکونت کرد؟ (علی حاتمیان، مترجم). فصلنامه ترجمان علوم انسانی. ­نسخه الکترونیکی قابل دستیابی در https://tarjomaan.com/neveshtar/9547/. [تاریخ دستیابی 5/6/1400].
گراهام، ب. (1391). چگونه می­توان بال شکسته­ای را درمان کرد؟ ­(بهمن رستم­آبادی، مترجم). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
لوسن، ج. آ. و اسمیت، س. (1395). گلهای پیاده­رو. تهران: انتشارات فاطمی.
مگیلیس، ر. (1387). «پسااستعمارگرایی: پیدایش تفاوت». (فریده پورگیو، مترجم). در مرتضی خسرونژاد، دیگرخوانی­های ناگزیر: رویکردهای نقد و نظریه­ی ادبیات کودک. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
هایدگر، م. (1388). چه باشد آنچه خوانندش تفکر. (سیاوش جمادی، مترجم). تهران: ققنوس.
هایدگر، م. (1382). وارستگی: گفتاری در تفکر معنوی در فلسفه و بحران غرب. (محمدرضا جوزی، مترجم). تهران: هرمس.
هایدگر، م. (1378). «گفتگوی ریشار دویسر با مارتین هایدگر». (شرف­الدین خراسانی، مترجم). مجله بخارا، شماره 5. صص، 62-68. قابل دسترسی در: http://ensani.ir/fa/article/download/193511
هایدگر، م.  (1374). تفکری دیگر. (محمد مددپور، مترجم). تهران: انتشارات مرکز مطالعات شرقی فرهنگ و هنر.
هایدگر، م. (1367) فلسفه چیست. تهران: نشر تندر.
هایدگر، م.  (1365). «خطابه یادبود: گفتاری در تفکر معنوی». (محمدرضا جوزی، مترجم). نشریه معارف، 3(2)، صص، 119-129. 
یانگ، ج. (1384). فلسفه هنر هایدگر. (امیر مازیار، مترجم). تهران: گام نو.
یولین، ج. و اسکونر، ج. (1392). به هوای دیدن جغد. (پروین علی­پور، مترجم). تهران: سروش.
Baker, J. (2010). Mirror. London: Walker books.
Bayne, S. (2018). Posthumanism: A navigation aid for educators. On Education. Journal for Research and Debate, 1(2). 1-7. https://doi.org/10.17899/on_ed.2018.2.1
Biesta, G. (2011). Philosophy, Exposure, and Children: How to Resist the Instrumentalisation of Philosophy in Education. Philosophy of Education, 45 (2): 305-319.
Braidotti, R. (2020). We’ May Be in This Together, but We Are Not All Human and We Are Not One and the Same. Ecocene: Cappadocia Journal of Environmental Humanities, 1(1), pp. 25-31. https://doi.org/10.46863/ecocene.2020.3.
Braidotti, R. (2019). Posthuman knowledge. Lecture to Harvard graduate school of design. Available at: https://www.youtube.com/watch?v=0CewnVzOg5w
Braidotti, R. (2013). The Posthuman. Cambridge: Polity Press.
Castree, N. (2014). The Anthropocene and the Environmental Humanities: Extending the Conversation. Environmental Humanities, 5 (1): 233–260. doi: https://doi.org/10.1215/22011919-3615496
Derrida, J. (1982) ‘The Ends of Man’, in Margins of Philosophy, trans. A. Bass. Chicago, IL:
      Chicago University Press. pp. 109–36.
Flanagan, V. (2017). Posthumanism: rethinking 'the human' in modern children's literature. In C. Beauvais, & M. Nikolajeva (Eds.), The Edinburgh companion to children's literature (pp. 29-41). Edinburgh University Press.
Gittins, D. (2001). The historical construction of childhood. In Mary Jane Kehily (Ed.) An Introduction to Childhood Studies. (Pp. 35-49). London: Rutledge.
Hayles, N. K. (1999), How We Became Posthuman: Virtual Bodies in Cybernetics, Literature and Informatics, Chicago: The University of Chicago Press.
Heidegger, M. (1977). The question concerning technology and other essays. (William Lovitt, Trans.). New York: Harper Torch Books.
Heidegger, M. (1975). The origin of the work of art. In Poetry, language, Thought. (Albert Hofstadter, Trans.). New York: Harper and Row.
Jöns, H. (2006). Dynamic hybrids and the geographies of technoscience: discussing conceptual resources beyond the human/non-human binary. Social and Cultural Geography, 7(4), pp. 559–80.
Langewand, A. (2001). Children’s rights and education: A hermeneutic approach. In Frieda Heyting, Dieter Lenzen & John White (Eds.) Methods in Philosophy of Education.(pp. 145-159). London: Rutledge.
Levinas, E. (1990). Difficult Freedom. Essays on Judaism. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press.
MacBlain, S. (2014). How Children Learn. London: Sage.
Mathews, G. B. (1994). The Philosophy of Childhood. Massachusetts: Harvard University Press.
McNeil, M. (2010). Post-Millennial Feminist Theory: Encounters with Humanism, Materialism, Critique, Nature, Biology and Darwin. Journal for Cultural Research 14 (4), 427–37.
Murris, K. (2017) The posthuman child: iii. In D. Kennedy & B. Bahler (Eds). Philosophy of Childhood: Exploring the Boundaries, (pp. 185-197). Lexington Books
Murris, K. (2015). Posthumanism, Philosophy for Children, and Anthony Browne’s “Little Beauty”. Bookbird: A Journal of International Children's Literature 53(2), 59-65. doi:10.1353/bkb.2015.0030.
Nayar, P., K. (2014), Posthumanism, Malden, MA: Polity.
Rae, G. (2013). Heidegger’s influence on posthumanism. History of the Human Sciences, 27(1), 51–69. doi:10.1177/0952695113500973 
Vansieleghem, N. (2005). Philosophy for Children as the Wind of Thinking. Journal of philosophy of education, 39 (1), pp. 19-35
Wallin, J. (2016). Pedagogy at the brink of the post-anthropocene. Educational Philosophy and Theory, 49(11), 1099–1111. https://doi.org/10.1080/00131857.2016.1163246
تفکر وکودک
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
پاییز و زمستان 1401
بهمن 1401
صفحه 1-32

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار