بررسی نقش میانجی کنترل توجه، تنظیم هیجان و انعطاف شناختی در رابطه بین ذهن‌آگاهی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند، زرند، ایران

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی کنترل توجه، تنظیم هیجان و انعطاف شناختی در رابطه بین ذهن ­آگاهی و پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان انجام شد. این پژوهش همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این پژوهش همه دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان زرند در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 7800 نفر بودند. نمونه شامل 300 نفر که با روش نمونه گیری خوشهای چندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ­های انعطاف­ پذیری شناختی دنیس و واندروال (2010)، تنظیم هیجان گارنفسکی و کریج (2001)، کنترل توجه دریبری و رید (2002)، ذهن­ آگاهی والاچ و همکاران (2006) و پیشرفت تحصیلی فام و تیلور (1999) بود. یافته ­های حاصل از معادلات ساختاری نشان دهنده آن بود که مدل از برازش خوبی با داده ­های پژوهش برخوردار بود. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که ذهن ­آگاهی بر کنترل توجه، تنظیم هیجان، انعطاف شناختی و پیشرفت تحصیلی اثر مستقیم و کنترل توجه، تنظیم هیجان و انعطاف شناختی بر پیشرفت تحصیلی اثر مستقیم داشتند. هم­چنین نقش واسطه­ای کنترل توجه، تنظیم هیجان و انعطاف شناختی در رابطه بین ذهن­ آگاهی و پیشرفت تحصیلی دانش­ آموزان مورد تایید قرار گرفت. بنابراین می­توان نتیجه گرفت برای پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان، کنترل توجه، تنظیم هیجان و انعطاف شناختی و ذهن­ آگاهی اهمیت ویژه­ای دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Mediating Role of Attention Control, Emotion Regulation and Cognitive Flexibility in the Relationship between Mindfulness and Academic Achievement of Students

نویسندگان [English]

  • Parvin Doorgarayi 1
  • Reza Saberi 2
  • Vahid Manzari Tavakoli 3
1 PhD Student of General Psychology, Department of Psychology, Islamic Azad University, Zarand Branch, Zarand, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Farhangian University, Kerman, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Farhangian University, Kerman, Iran.
چکیده [English]

 
The aim of this study was to investigate the mediating role of attention control, emotion regulation and cognitive flexibility in the relationship between mindfulness and academic achievement of students. The research was a correlational study of structural equations type. The statistical population of the study included all junior high school students in Zarand city in the academic year 2019-2020, with a total of 7800 people. The sample included 300 people who were selected by random multistage cluster sampling. Research instruments were the questionnaires of Cognitive Flexibility (Dennis and Vander Wal, 2010), Emotion Regulation (Garnefski and Kraaij, 2001), Attention Control (Derryberry and Reed, 2002), Mindfulness (Wallach et al., 2006), and Academic Achievement (Pham and Taylor, 1999). Findings from structural equations showed that the model had a good fit with the research data. Descriptive statistics (main indices, skewness and elongation) and inferential statistics (structural equivalence modeling) were used in experiments and data analysis. The results showed that there is a relationship between mindfulness and academic achievement with the mediating role of attention control, emotion regulation and cognitive flexibility in students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention Control
  • Emotion Regulation
  • Cognitive Flexibility
  • Mindfulness
  • Academic Achievement

مراجع

امام وردی، پروین؛ طاهر، محبوبه. «بررسی نقش انعطاف‌پذیری شناختی و ذهن‌آگاهی در پیش‌بینی تعلل‌ورزی تحصیلی دانش‌آموزان».. روان شناسی مدرسه، 9(3)، 34-19.
بوردیک، دبراای.(2014).«راهنمای آموزش مهارت های ذهن آگاهی به کودکان و نوجوانان»، ترجمه غلامرضامنشئی، مسلم اصلی آزاد، لاله حسینی و پریناز طیبی نایینی.(1396). اصفهان : انتشارات دانشگاه اصفهان.
بهزادپور، سمانه؛ سهرابی، فرامرز؛ برجعلی، احمد و مطهری، زهرا سادات.(1392). «بررسی مقایسهای کنترل توجه و نشخوار فکری بیماران مبتلا به وسواس فکری-عملی و افراد عادی». تحقیقات روانشناختی، 5(17)، 15-1.
 
پورابوالقاسم حسینی، شیما؛ حسینخانزاده، عباسعلی و موسوی، سیدولیاله .(1396). «بررسی تاثیر آموزش توجه و تمرکز بر مهارتهای حل مسئله و استرس ناشی از امتحان در دانشآموزان دختر پایه هفتم». پژوهش سلامت، 3(2)، 114-121.
حسنی، جعفر؛ آزاد فلاح، پرویز؛ رسول زاده، کاظم و عشایری، حسن. (1391). «بررسی راهبردهای تنظیم شناختی هیجانی بر ابعاد روان نژدی و برون گرایی دانشجویان». تازه های روانشناختی. 10(4): 1-13.
رحمتی، فرنگ؛ غفاری، الهه.(1394). نقش ذهن آگاهی، تنظیم هیجانی و حمایت اجتماعی ادراک شده در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دختر پایه دوم متوسطه. فصلنامه پژوهش­های نوین روانشناسی، 10(40)، 72-49.
رستمی، چنگیز، جهانگیرلو، اکرم، سهرابی، احمد، احمدیان، حمزه.(1395). نقش انعطاف پذیری شناختی و ذهن آگاهی در پیش بینی اهمال کاری دانشجویان. مجله علوم پزشکی زانکو، 2(1)، 61-50.
سلطانی، اسماعیل؛ شاره، حسین؛بحرینیان، عبدالمجید؛ فرمانی، اعظم.(1392). «نقش واسطه­ای انعطاف پذیری شناختی در ارتباط بین سبک­های مقابله­ای و تاب آوری با افسردگی». پژوهند، 18(2)، 88-96.
عابدی، احمد؛ پیروزیجردی، معصومه؛ یارمحمدیان، احمد.(1391).«اثربخشی آموزش توجه بر عملکرد ریاضی کودکان با ناتوانی یادگیری ریاضی». ناتوانی­های یادگیری، 2(1)، 92-106.
عباسیان، فرح، کدیور، پروین، صرامی فروشانی، غلامرضا. (1396). نقش میانجی‌گری باورهای معرفت شناختی در رابطه بین باورهای ضمنی هوش با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. تفکر و کودک، 8(2)، 87-103.
علیخانی، مریم؛ آقایی، اصغر. (1394). تأثیر آموزش تفکر انتقادی بر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان دختر پایه سوم مقطع متوسطه شهر اصفهان. تفکر و کودک، 6(11)، 61-86.
عمادی فر، فرناز؛ گرجی، یوسف.(1396). «اثربخشی آموزش توجه بر مهار توجه، توجه متمرکز و توجه پراکنده دانش­آموزان دختر دارای اضطراب امتحان». سلامت روانی کودک، 4(1)، 67-78.
 
فولادی، اسما؛ کجباف، محمدباقر و قمرانی، امیر. (1397). «اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی بر موفقیت تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش­آموزان دختر». آموزش و ارزشیابی، 11 (42)، 53-37.
 
قاسمی جوبنه، رضا؛ عرب زاده، مهدی، جلیلی نیکو، سعید، محمدعلی پور زینب، محسن زاده فرشاد.(1394). «بررسی روایی و پایایی نسخه فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ». مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 14(2)، 137-150.
قدرتی، سیما؛ وزیرینگو، رقیه .(1397). «اثربخشی فعالسازی رفتاری بر بهزیستی روانشناختی و انعطافپذیری روانشناختی دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران». سازمان نظام پزشکی، 36(4)، 233-240.
قنبری طلب؛ محمد، جوانمرد، غلامحسین؛ رضایی، اکبر.(1398). «بررسی رابطه ذهن آگاهی، توجه و خودکارآمدی تحصیلی». رویش رواننشاسی، 8(5)، 204-193.
گلپور چمرکوهی، رضا؛ محمدامینی، زرار .(1391). «اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهنآگاهی بر بهبود ذهنآگاهی و افزایش ابراز وجود در دانشآموزان مبتلا به اضطراب امتحان». روانشناسی مدرسه و دانشگاه، 1(3): 82-100.
مرادی، کیوان؛ واعظی، مظفرالدین؛ فرزانه،  محمد؛ میرزایی، محمد.(1393). «رابطه خوش بینی با پیشرفت تحصیلی در بین دانش­آموزان مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران». پژوهش در یادگیری آموزشگاهی، 2(5)، 69-80.
 
Arnold,L.E., Hodgkins,P., Kahle, J., Madhoo, M, & Kewley,G.(2020)." Long-Term outcomes o ADHD:academic achievement and performance". Journal of Attention Disorder, 24(1), 73-85.
Baginski, A. (2015). "Attention Regulation, Emotion Regulation, and Cognitive Flexibility as Mediators of the Relationship Between Mindfulness and Academic Achievement in High School Childeren.
Boo,       S.J., Childs-Fegredo, J., Cooney,S., Datta, B., Dufour,G., Jones,P.B., Galante,J.(2020)." A follow-up study to a randomised control trial to investigate the perceived impact of mindfulness on academic performance in university childeren". Counselling and Psychotherapy Research, 20(2), 286-301.
Brown, K.W., Ryan, R.M., Creswell, J.D. (2007). "Addressing fundamental questions about Mindfulness". PsycholInquiry, 18 (4), 272-281
Cludius,B., Mennin,D., Ehring,T.(2020)."Emotion regulation as a transdiagnostic process". Emotion, 20(1), 37-45.
Dennis,J.P., & Vander Wal, J.S.(2010). "The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity". Cognitive Therapy and Research, 34(3), 241-253.
DerryBerry, D., Reed, M.A.(2002)" Anxiety-ralated attentional biases and their regulation by attentional control". Journal of Abnormal Psychology, 111(2), 225-236.
Elphinston, B., Whitehead,R., Tinker,S.P., Bates,G.(2019)." The academic benefits of letting go: The contribution of mindfulness and nonattachment to adaptability,engagenebt and grades". Educational Psychology, 39(6), 784-796.
Jarvenoja,H.,Jarvela S., Tormanen,T., Naykki, P.,Malmberg,J.,Kurki,K.Isohatala,J.(2018)." Capturing motivation and emotion regulation during a learning process". Frontline Learning Research. 6(3), 85-104.
García-Redondo, P., García, T., Areces, D., Núñez, J. C., & Rodríguez, C. (2019). Serious games and their effect improving attention in students with learning disabilities. International journal of environmental research and public health, 16(14), 2480.
Garnefski, N., & Kraaij, V. (2006). "Cognitive Emotion Regulation Questionnaire Development of a short 18-item version (CERQ-short)". Personality and Individual Differences, 41, 1045-1053.
Karahoca, D., Karahoca, A., Karaoglu, A., Gulluoglu, B., & Arifoglu, E. (2010). "Evaluation of web based learning on student achievement and achievement motivation in primary school computer courses". Journal of Social and Behavioral Sciences, 2, 5813-5819.
Magalhaes,S.,Carneiro,L.,Limpo,T.,Filipe.M.(2020). "Excutive functions predict literacy and mathematics achievements: The unique contribution of cognitivevflexibility in grades 2, 4 and 6". Child Neuropsychology , 26(7), 934-952.
Maynard, B.R., Solis,M.R., Miller, V.L., Brendel,K.E.(2014). "Mindfulness-Based Interventions for Improving Academic Achievement, Behavior and Socio-Emotional Functioning of Primary and Secondary Childeren".Campbell Systematic Reviews,13(1), 1-144.
 
Miranda, R., Valderrama, J., Tsypes, A., Gadol, E., & Gallagher, M. (2013). "Cognitive inflexibility and suicidal ideation: Mediating role of brooding and hopelessness". Psychiatry Research, 25(1): 390- 399.
Ozer, E. A., & Akgun, O. E. (2015). "The effects of irrational beliefs on academic motivation and academic self-efficacy of candidate teachers of computer and instructional technologies education department". Journal of Social and Behavioral Sciences, 197, 1287-1292
Rosario, R., Pedro, M. Paz-Alonso (2013). "Executive Function and Emotional Development. Centre of Excellence for Early Childhood Development and Strategic Knowledge Cluster on Early Child Development"; 2013:1- 7.
Sengkey, A.R.(2019). "The impact of self-regulation on motion coordination ability for elementrary school childeren". Journal of Physics, 1360(1), 1-7.
Song, J. H. (2019). The role of attention in motor control and learning. Current opinion in psychology, 29, 261-265.
Stevenson JC, Millings A, Emerson LM. Psychological well-being and coping: The predictive value of adult attachment, dispositional mindfulness, and emotion regulation. Mindfulness. 2019;10(2):256-71.
Taylor, S.J., Whincup, P.H., Hindmarsh,P.C., Lampe,F.,Odaki,K, Cook,D.G. (2001)." Performance of a new pubertal self-assessment questionnaire: a preliminary studt". Paediatric and Perinatal Epidemiology, 15(1), 88-94.
Toraman, C., Ozdemir, H.F.,Kosan,A.M.A., Oracki,s.(2020)." Relationship between cognitive flexibility, perceived quality and academic achievement". International Journal of Instruction, 13(1), 58-100.
Walach, H., Buchheld N., Buttenmuller, V., Kleinknecht,N.,& Schmidt,S.(2006)."Measuring mindfulness, The Friburg mindfulness inventory". Personality Individual Diffence, 40, 1543-1555.
Weems, C. F., & Pina, A. A. (2010). "The assessment of emotion regulation: Improving construct validity in research on psychopathology in youth.An introduction to the special section". Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 32(1), 1-7
Yangin Ersanl, C. (2015). "The relationship between childeren’ academic selfefficacy and language learning motivation: a study of 8th graders". Journal of Social and behavioral Science, 199, 472-478.
 
تفکر وکودک
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
پاییز و زمستان 1401
بهمن 1401
صفحه 77-98

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار