بررسی مهارت‌‌های تفکر انتقادی در رمان‌‌های برگزیدة نوجوان فارسی دهة 80 براساس فهرست پیتر فاسیونه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی

2 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه خوارزمی

3 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی مهارت‌‌های تفکر انتقادی در رمان‌‌های نوجوان تألیفی - گروه سنی د و ه - در دهة 80 شمسی پرداخته است. نمونه‌های این پژوهش در قالب دوازده رمان نوجوانان، به صورت هدفمند و طبق نظر 26 نفر از متخصصان ادبیات کودک انتخاب شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی قیاسی است. تحلیل رمان‌‌ها بر اساس مهارت‌‌های تفکر انتقادی فاسیونه است که شامل شش مهارت تفسیر، تحلیل، ارزشیابی، استنباط، توضیح و خودتنظیمی است. در این پژوهش کنش‌‌ها، عملکردها و گفت‌وگوهای ‌‌شخصیت‌‌های داستان بر اساس شش مهارت تفکر انتقادی فاسیونه سنجیده شده است. شخصیت‌‌های رمان پارسیان و من: کاخ اژدها (1) بیش از بقیة رمان‌‌ها مهارت‌‌های تفکر انتقادی را به کار برده‌‌اند. در همة رمان‌‌های مورد بررسی مهارت تفسیر بیش از بقیة مهارت‌‌ها به کار گرفته شده است و پس از آن مهارت تحلیل و توضیح، و سپس مهارت خودتنظیمی و استنباط به میزان برابر در رتبة چهارم، و مهارت ارزشیابی با کمترین میزان در رتبة آخر قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد که داستان‌‌های معمولی در صورتی که دارای کیفیت ادبی مناسبی باشند، می‌‌توانند به عنوان وسیله‌‌ای آموزشی مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Critical Thinking Skills in Selected Persian Novels for Young Adults Based on Peter Facione’s List

نویسندگان [English]

  • Maryam Omidinia 1
  • Leila Maktabifard 2
  • Esmat Mo’meni 3
چکیده [English]

The present study examines critical thinking skills in novels for young adults, published in 2000s. The corpus of the study consisted of twelve novels for young adults, which were selected purposefully and as advised by 26 experts in children’s literature. The research used qualitative-inductive content analysis. The novels were analyzed based on Facione’s critical thinking skills, namely interpretation, analysis, evaluation, inference, explanation, and self-regulation. The acts and dialogues of characters were examined using the six critical thinking parameters described by Facione. The characters in the novel “the Persians and I: The Fortress of the Dragon 1”, had applied critical thinking skills more than those in other novels. Moreover, in all the examined novels, interpretation skill was used more than other skills of critical thinking. Next were analysis and explanation, respectively. Self-regulation and inference were both in the fourth rank with regard to their frequency. The skill of evaluation had the least frequency in the novels. The results of the study revealed that ordinary stories, when of proper literary quality, can be used for educational purposes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • critical thinking
  • Facione’s critical thinking skills
  • young adult novel
  • education of thinking skills
  • philosophy for children

مراجع

اسکندری، حسین، ژاله کیانی (1386). «تأثیر داستان بر افزایش مهارت فلسفه‌‌ورزی و پرسش‌‌گری دانش‌‌آموزان»، فصلنامة مطالعات برنامة درسی، سال دوم، شمارة 7. ص1-36.
پاسیار، پریسا و نیره سادات استقامت (1388). «بررسی سؤالات تفکر نقادانه کتاب درسی زیست‌‌شناسی سال سوم دبیرستان با استفاده از مهارت‌‌های فاسیونه»، کتابخانه‌‌های آموزشگاهی، پویاسازی نظام آموزشی و مشارکت در فرآیند یاددهی- یادگیری: مجموعه مقالات دانشگاه فردوسی مشهد 3 و 4 اردیبهشت 1388. به کوشش مهری پریرخ و با همکاری شعله ارسطوپور. تهران: کتابدار.
پیشقدم، رضا (1386). «افزایش تفکر انتقادی از طریق مباحثه ادبی در کلاس‌‌های زبان انگلیسی»، مجلة علمی- پژوهشی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، شمارة 159.
حسینی، زهره (1384). «اصول داستان‌‌های فکری و مفاهیم موجود در آنها»، ویژه‌‌نامة فلسفه و کودک. بنیاد حکمت اسلامی صدرا، شمارة زمستان.
دورتی جی، سینگر (1380). تحول فکر در کودکان، ترجمة پرویز شریفی درآمدی. تهران: روان‌سنجی.
رشنو، سمیه (1390). «تحلیل محتوای کتاب‌های داستانی تألیفی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در گروه سنی نوجوان براساس مهارت‌‌های تفکر انتقادی»، پایان‌‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا.
علیپور، وحیده (1383). «بررسی تناسب محتوای کتاب‌‌های تعلیمات اجتماعی دورة راهنمایی تحصیلی با پرورش مهارت‌‌های تفکر انتقادی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تربیت معلم تهران.
فرزانفر، جواد (1389). «بررسی فلسفة دوران کودکی و نقش قصه و داستان در رشد و پرورش روحیة فلسفی در کودکان»، رسالة دکتری دانشگاه تربیت معلم تهران.
فیشر، رابرت (1385 الف). آموزش تفکر به کودکان. ترجمة مسعود صفایی‌‌مقدم، افسانه نجاریان. اهواز: رسش.
فیشر، رابرت (1385ب). آموزش و تفکر، ترجمة فروغ کیان‌‌زاده. اهواز: رسش.
مکتبی‌‌فرد، لیلا (1389). «بررسی تناسب محتوای داستان‌‌های تألیفی ایرانی برای کودکان و نوجوانان گروه سنی (ج) با مهارت‌‌ها و مؤلفه‌‌های تفکر انتقادی»، رسالة دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز.
 
Carelson, A. & et.al. (1997). “Using children’s Literature to Develop and Advance Problem Solving and Critical Thinking in Mathematics”, Master’s Action Research Project, Saint Xavir University and IRI/Skylight. Available at: http://eric.ed.gov/ERIC Web portal/ record Detail? Accn6=ED410583 [retrieval Date: 1390/09/20]
Delanoy, M. (1997). “Teaching Philosophical Thinking through Children’s Literature: Creative Applications of Dialogue and Story”, Educational Resource Information Center (ERIC).Available at:
http://eric.ed.gov/ERICWebPortal/custom/portlets/recordDetails/detailmini.jsp?acc no=ED410558 [Retrieval Date 25/2/2012].
Facione, P. A. (2011). “Critical Thinking: What It Is and Why It Counts”, Available at: www.insightassessment.com
Haven, Kendall (2007). “Story Proof: The Science behind the Startling Power of Story”, CA: Libraries Unlimited.
Noer, L. (1994). “Using Literature to Teach Critical Thinking to Social Work Students”,  Loyola university of Chicago. Available at: http://proquest.umi.com/dissertations/preview[retrieval date: 1390/09/20]
Tarkington, Stephanie Ann (1989). “Improving Critical Thinking Skills Using Paideia Seminars in a Seventh- grade Literature Curriculum”, University of Sandiego. Available at: http://proquest.umi.com/dissertations/preview ]Retrieval date: 2012/02/25[.
UNICEF (2003). “Which Skill is Life Skill”, Available at: http:// www. Life skill based education. ]Retrieval date : 2012/01/24[.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار