بررسی و تحلیل داستان «سنگ روی سنگ» هوشنگ مرادی کرمانی در پرتو نظریۀ «فلسفه برای کودکان» متیو لیپمن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

فلسفه برای کودکان (فبک)، برنامه‌ای است که با هدف گذار از تعلیم و تربیت ناکارآمد سنّتی، به ابتکار پروفسور متیو لیپمن آمریکایی، در آغاز دهۀ 1970 میلادی، شکل گرفت. این برنامه با ابزار داستان موقعیت‌های دشوار و چالشی زندگی را به کودکان ارائه می‌کند تا با اندیشیدن و بحث دربارۀ آن‌ها، مهارت‌های گوناگون و ارزشمند فکرورزی را فرابگیرند و با مسائل و چالش‌های زندگی برخوردی سنجیده داشته‌باشند. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، داستان «سنگ روی سنگ»، از مجموعه‌داستان «تنور و داستان‌های دیگر» هوشنگ مرادی کرمانی، بر پایۀ معیارهای داستانی فبک بررسی و تحلیل شده‌است. مطابق نتایج پژوهش، شخصیت‌پردازی داستان مطلوب و باورپذیری، صرف‌نظر از قسمت‌های پایانی، قابل قبول است. داستان پیرنگی قوی و پیامی غیرتلقینی دارد و تنها ضعف آن گره‌گشایی انتهای داستان می‌باشد. در این داستان مفاهیم و چالش‌های فلسفی متعدد و متنوع، درونمایۀ فلسفیِ غیرتلقینی و برخی گفت‌وگوهای متناسب با فبک، مشاهده می‌شود. زبان داستان امروزی و مناسب گروه سنّی «د» است؛ وجود اصطلاحات و عبارات کنایی دشوار، شعر، و حجم و گفت‌وگوهای طولانی ضعف‌های آن محسوب می‌گردد. غالب مفاهیم و موضوعات داستان درخور فهم گروه سنی «ج» و «د» است. صحنه‌های خشونت‌آمیز داستان نیز همانند دیگر ضعف‌های آن، نیاز به بازنویسی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The investigation and Analysis of Houshang Moradi Kermani's "Sang Ruye Sang" in Accordance with Mathew Lipman's Philosophy for Children (P4C) Approach

نویسندگان [English]

  • Farshad Eskandari Sharafi 1
  • Khalil Baygzade 2
1 M.A. of Persian Language and Literature, Persian Language and Literature Department, Faculty of Literature and Human Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Persian Language and Literature Department, Faculty of Literature and Human Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Philosophy for Children (P4C) is a program founded by the American Professor Matthew Lippmann in the early 1970s aiming at transitioning from traditional dysfunctional education. Using stories, it presents challenging life situations to children, so that by thinking about and discussing them, children can learn valuable thinking skills and take a measured approach to life challenges. In this descriptive-analytical study, using library sources, "Sang Ruye Sang", from Houshang Moradi Kermani's "Tanoor and Other Stories" collection, has been investigated and analyzed based on P4C criteria. According to the findings, characterization is desirable and believability is acceptable, except for the final parts. The story has a strong plot and a non-instinctive message, its only weakness being the unraveling of the end of the story. In this story, various philosophical concepts and challenges, non-indoctrinating philosophical themes and some dialogues appropriate to P4C can be seen. The language of the story is modern and suitable for the age group "D". Using ironic terms and expressions, poetry, and lengthy conversations is another weakness. Most of the concepts and themes of the story are understandable for the age groups "C" and "D". The violent scenes of the story, like its other deficiencies, need to be rewritten.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy for Children (P4C)
  • Literary Richness
  • Philosophical Richness
  • Psychological Richness
  • Houshang Moradi Kermani'
  • s "
  • Sang Ruye Sang"
براهنی، رضا (1393). قصه‌نویسی، چ چهارم، تهران: نگاه.
حجازی، بنفشه (1398). ادبیات کودکان و نوجوانان؛ ویژگی‌ها و جنبه‌ها، چ پانزدهم، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چ سوم، تهران: مروارید.
ذبیح‌نیا عمران، آسیه و اکبری، منوچهر (1391). شخصیت در ادبیات کودک و نوجوان، چ اول، یزد: هومان.
راجی، ملیحه (1395). کندوکاوی در مبانی و خاستگاه‌های نظری- تربیتی فلسفه برای کودکان، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رشتچی، مژگان (1394). اصول تسهیل‌گری و ویژگی‌های تسهیل‌گر حلقۀ کندوکاو، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سبزیان مرادآبادی، سعید و کزازی، میرجلال‌الدین (1388). فرهنگ نظریه و نقد ادبی، واژگان ادبیات و حوزه‌های وابسته، چ اول، تهران: مروارید.
سیف، علی‌اکبر (1395). روان‌شناسی پرورشی نوین: روان‌شناسی یادگیری و آموزش، ویراست هفتم، چ نهم، تهران: دوران.
شعبانی، حسن (1394). مهارت‌های آموزشی و پرورشی (روش‌ها و فنون تدریس)، ج 1، ویراست سوم، چ بیست و هشتم، تهران: سمت.
شمیسا، سیروس (1389). انواع ادبی، ویراست چهارم، چ چهارم، تهران: میترا.
شیخ‌رضایی، حسین (1394). علم‌ورزی در حلقۀ کندوکاو، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ضرغامی، سعید (1394). نگاهی به فلسفه برای کودکان از منظر فلسفۀ تعلیم و تربیت، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فخرایی، الهام (1389). «فلسفه برای کودکان؛ گامی به سوی پیوند فلسفه با جامعه»، تفکر و کودک، سال 1، ش 1، صص 81- 69.
قزل‌ایاغ، ثریّا (1398). ادبیّات کودک و نوجوانان و ترویج خواندن (مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان)، چ پانزدهم، تهران: سمت.
کدیور، پروین (1386). روان‌شناسی تربیتی، چ یازدهم، تهران: سمت.
گودرزی دهریزی، محمّد (1388). ادبیّات کودکان و نوجوانان ایران، چ اول، تهران: قو/ چاپار.
لچر، دنیس بی، تد نیکولز و جوآن سی. می (1392). ارتباط با کودکان از طریق داستان، ترجمه منیژه بهبودی و سیّد جلیل شاهری لنگرودی، چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
لیپمن، متیو، آن مارگارت شارپ و فردریک اس. اسکانیان (1395). فلسفه در کلاس درس، ترجمه محمدزهیر باقری نوع‌پرست، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مجید حبیب عراقی، لیلا (1394). داستانی برای کندوکاو، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
محمودی، صوفیا (1392). ادبستان (فرهنگ ادبیات کودک و نوجوان)، چ اول، تهران: فرهنگ نشر نو.
مرادی کرمانی، هوشنگ (1396). تنور و داستان‌های دیگر، چ هجدهم، تهران: معین.
مرعشی، سیدمنصور و قائدی، یحیی (1394). مبانی و کارکردهای حلقۀ کندوکاو، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میرصادقی، جمال (1392). عناصر داستان، چ هشتم، تهران: سخن.
ناجی، سعید (1393). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان: گفت‌وگو با پیشگامان انقلابی نو در تعلیم و تربیت، ج 1، چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید (1395). معیار فبک برای داستان: نقد و بررسی داستان‌های مورد استفاده برای آموزش تفکر در ایران، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید و مرعشی، منصور (1394). «کفایت فلسفی در داستان‌های فلسفه برای کودکان و نوجوانان»، تفکر و کودک، س 6، ش 1، صص 111- 87.
هدایتی، مهرنوش (1394 الف). مبانی روان‌شناسی رشدِ شناختی در برنامۀ فلسفه برای کودکان، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هدایتی، مهرنوش (1394 ب)، مقدمه بر: ناتاشا: گفت‌وگویی بر مبنای نظریه ویگوتسکی، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هدایتی، مهرنوش (1396). به کودکان اعتماد کنیم: مبانی روان‌شناسی رشدِ شناختی در برنامۀ فلسفه برای کودکان، چ دوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یاری دهنوی، مراد (1394). درآمدی بر برنامۀ فلسفه برای کودکان، چ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.