چالش ‏ها و راهکارهای آموزش تفکر خلاق در مدارس ابتدایی یاسوج

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 . گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889- 14665 , تهران، ایران.

2 گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889- 14665 , تهران، ایران.

3 کارشناسی ارشد، آموزگار ابتدایی مدارس یاسوج، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش، شناسایی چالش ‏ها و ارائه راهکارهای آموزش تفکر خلاق در مدارس دوره ابتدایی شهر یاسوج بود. روش پژوهش حاضر کیفی از نوع پدیدارشناسی بود. به منظور گردآوری داده‏ ها از تکنیک مصاحبه نیمه‏ ساختاریافته با در نظر گرفتن قاعده اشباع نظری استفاده شد. با تحلیل محتوای استقرایی و بررسی موشکافانه داده ‏ها در مراحل مختلف فرایند تحلیل داده ‏ها، و استخراج کدهای معنادار، مقوله‏ های محوری 25 گانه احصاء شد و در قالب دو کد گزینشی چالش‏ های آموزش تفکر خلاق (12 مقوله) و راهکارهای آموزش تفکر خلاق (13 مقوله) دسته ‏بندی شد. برای اعتباریابی پژوهش از روش مسیر ممیزی و روش بازبینی توسط مشارکت‌کنندگان، بررسی توسط گروه پژوهشگران و دقت علمی پژوهشگران استفاده شد. نتیجه به دست آمده از پژوهش حاکی از آن است که مقوله ‏های محوری، می‏ توانند عملکردی دوگانه داشته باشند بدین نحوکه هم می‏ توانند آموزش تفکر خلاق را با چالش روبرو کنند و هم با در نظر گرفتن مسیر مناسب، راهکاری برای برطرف کردن چالش‏ های آموزش تفکر خلاق باشند. از دیدگاه معلمان، آنچه موجب بروز خلاقیت می‌شود، در صورت عدم ‏توجه و در نظر نگرفتن ضرورت‌ها توسط آموزش‏ وپرورش، منجر به ایجاد موانع خواهد شد و توجه کردن به راهکارهای سیزده‌گانه، منجر به شکوفایی خلاقیت در دانش ‏آموزان خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Challenges and Strategies for Teaching Creative Thinking in Yasuj elementary Schools

نویسندگان [English]

  • Ali Shiravani Shiri 1
  • zhila heidari 2
  • Sadegh Ramyan 3
1 Department of Educational Sciences, Farhangian University, P.O. Box 14665-889, Tehran, Iran.
2 Department of Educational Sciences, Farhangian University, P.O. Box 14665-889, Tehran, Iran.
3 MA, Teacher at Yasuj Elementary Schools.
چکیده [English]

The purpose of this study was to identify the challenges and provide solutions for teaching creative thinking in primary schools in Yasuj. The method of the present study was qualitative and phenomenological. In order to collect data, semi-structured interview technique was used considering the theoretical saturation rule. By analyzing the inductive content and scrutinizing the data in different stages of the data analysis process, and extracting meaningful codes, 25 central categories were counted and in the form of two selective codes, the challenges of teaching creative thinking (12 categories) and solutions to teaching creative thinking (13 categories) was categorized. To validate the research, the audit trail and the reviewing by the participants’ methods, and other method such as the study by the research team and the scientific accuracy of the researchers were used. The result of the research indicates that the central categories can have a dual function in such a way that they can both challenge the teaching of creative thinking and by considering the appropriate path, a solution to solve the challenges of teaching creative thinking. From the teachers' point of view, what causes creativity, if not addressed and the needs are not considered by education system, will lead to challenges. paying too much attention to the thirteen solutions, will lead to the flourishing of creative thinking in students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creative Thinking
  • Teaching Creative Thinking
  • Creative Thinking Challenges
  • Creative Thinking Strategies
  • Elementary school
اثنی‏عشری، ندا؛ فولادچنگ، محبوبه؛ دریاپور، الهه (1396). اثربخشی آموزش خلاقیت با استفاده از الگو بر اعتماد به نفس و توانایی حل‏مسأله کودکان، پژوهش‏های علوم شناختی و رفتاری، شماره 13: 23-37.
احمدی، غلامعلی؛ عبدالملکی، شوبو (1392). بررسی تأثیر الگوی حل‏مسأله بر خلاقیت و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در درس شیمی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 5(1): 1-21.
امان‏زاده، آمنه؛ نعمان، منصور (1396). بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر وب، رایانه و یادگیری سیار بر مهارت تفکر انتقادی و تفکر خلاق دانشجویان دانشگاه‏‏های استان مازندران. فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 3(9): 57-68.
احمدی‏فقیه، مریم؛ ضرغام حاجبی، مجید و منیرپور، نادر (1398). بررسی نقش میانجی سبک تفکر در رابطه بین هوش هیجانی معلمان و خلاقیت دانش‏آموزان، تفکر وکودک، (2): 20-1.
البرزی، محبوبه (1386). تبیین واسطه‌گری باورهای انگیزشی در خلاقیت کودکان با رویکرد متغیرهای خانوادگی، مدرسه و باورهای انسانی، پایان‏نامه دکتری، شیراز: گروه علوم تربیتی دانشگاه شیراز.
پورمحسنی کلوری، فرشته؛ صبوری، فاطمه و مولایی، مهری (1398). اثربخشی آموزش مهارت خلاقیت بر تفکر انتقادی، مهارت اجتماعی و خلاقیت دانش‏آموزان پایه ششم ابتدائی. تفکر وکودک، 10(2): 23-45.
پیرخایفی، علیرضا (1379)، پرورش خلاقیت، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مرکز آموزش از راه دور.
حسنی، فهیمه؛ صلیبی، ژاسنت و نیوشا، بهشته (1393).اثربخشی آموزش تلفیقی تفکر انتقادی و تفکر خلاق بر یادگیری خودراهبر دانش‏آموزان دوره دوم متوسطه شهر قم، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(3)، .55-75.
دمیرچی، یدالله (1380). بررسی اثر آموزش حل خلاق مسائل بر فرآیند مسأله‏یابی حل مسأله و کاربرد راه‌حل مسئله، پایان‏نامه دکتری، تهران: گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس.
رامیان، صادق (1400). چالش‏ها و راهکارهای آموزش تفکر خلاق در مدارس ابتدایی شهر یاسوج، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، شیراز: گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان.
سیف، علی‌اکبر (1387). روانشناسی پرورشی نوین یادگیری و آموزش، تهران: نشر داوران.
شعبانی، حسن (1388). روش تدریس پیشرفته (آموزش مهارت‏ها و راهبردهای تفکر)، تهران: سمت.
شعبانی، زهرا (۱۳۸۳)، بررسی تطبیقی تربیت معلم در ایران و چند کشور جهان، فصلنامه تعلیم‏وتربیت، سال بیستم، شماره ۳: 161-121.
عینی، ساناز؛ عبادی، متینه؛ سعادتمند، صغری و ترابی، نغمه (1399). نقش تفکر خلاق، ذهن آگاهی و هوش هیجانی در پیش‌بینی تنیدگی تحصیلی دانش‌آموزان تیزهوش، تفکر وکودک (2)11، 210-183.
غریبی، حسن (1390). اثربخشی آموزش راهبردی تفکر بر تفکر انتقادی، تحول اخلاقی و پرسشگری دانش‌آموزان پایه پنجم دبستان، رساله دکتری، تبریز: گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز.
غفاری، سعید، بقایی، حسن، قربانی و رضوان، طیبه (1399). تأثیر آموزش مهارت‏های تفکر خلاق در کتابخانه‌های عمومی بر میزان خلاقیت کودکان، خانواده و پژوهش، ۱۷ (۱):۱۲۷-۱۴۴.
فتحی‏پور، کبری؛ رئیسی اردلی، رضا (1396). تردید سالم؛ راهکارهای ارتقا و ترویج تفکر انتقادی و خلاق در مدارس، رشد معلم، شماره 308: 48-50.
فرج‏الهی، مهران؛ موسوی، سید علی‏محمد و تاجی، پروانه (1389). شناسایی عوامل موثر در پرورش خلاقیت دانش‏آموزان مقطع راهنمایی از دیدگاه دبیران، مدیران و کارشناسان آموزش منطقه ۶ آموزش‏وپرورش استان تهران، مجله تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1(2): 83-100.
کاظمى، یحیــى و جعفرى، نرگــس (1387). بازدارنده‏های خلاقیت دانش‌آموزان: فعالیت‌ها و ویژگی‌های معلم. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، 14، 177-192.
گنجی، کامران؛ یعقوبی، ابوالقاسم و لطفعلی، رضا (1392). اثر بخشی آموزش مهارت‏های پرسشگری به معلمان بر تفکر انتقادی دانش‏آموزان متوسطه، روان‏شناسی تربیتی، 9(27): 2-26.
محبی، امین؛ جعفری، سانی؛ سعیدی رضوانی، محمود و یزدی، امین (1392). تدریس خلاق در دانشگاه علوم پزشکی مشهد: دیدگاه دانشجویان در دانشکده پرستاری و مامایی، مجله پزشکی ایران آموزش، 13 (6): 509-518.
محمدی، سید داوود؛ مسلمی، زهرا و قمی، میهن (1395). رابطه بین مهارت‏های تفکر انتقادی با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم، راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 9(1): 79-89.
محمودی، سید نورالدین (1398). ارائه مدل علی جهت بررسی نقش واسطه‏گری کیفیت ارتباط معلم-دانش‏آموز در رابطه خودتنظیمی تحصیلی، فرهنگ مدرسه و اشتیاق تحصیلی با تفکر خلاق در دانش‏آموزان متوسطه، تفکر وکودک، 10(1), 237-259. doi: 10.30465/fabak.2019.4619
منطقی، مرتضی (1380). بررسی پدیده خلاقیت در کتاب­های درسی دبستان، بررسی تأثیر آموزش خلاقیت در دانش­آموزان ابتدایی و ارائه الگویی برای آموزش آنان، رساله دکتری، تهران: علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم.
نورآبادی، سولماز (1399). کاربرد تکنولوژی آموزشی در مدارس پیشرو و تأثیر آن در ارتقای سطح خلاقیت و نوآوری دانش‏آموزان. مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری، تابستان 1399- شماره 3 (6‎-57ا).
نوشادی، ناصر و خادمی، محسن (1390). ارزیابی برنامه‏درسی رشته مطالعات اجتماعی مراکز تربیت معلم ایران از منظر اندیشه انتقادی، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 9(38): 134-107.
 
Creswell, John W. (2007). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approches. London: Sage Publication.
Fisher, Robert. (2014). Teaching Children to Think, 3rd edition: Oxford University Press
Gabriel, Alex., Monticolo, Davy, Camargo, Mauricio., & Bourgault, Mario. (2016). “Creativity support systems: A systematic mapping study”, Thinking Skills and Creativity, Vol. 21: 109–122.
Gibson, R. (2010). The art of creative teaching: implications for higher education. Teaching in Higher Education, 15 (5): 607-613.
Istiyono, E., & Hamid, S. (2020). Measuring Creative Thinking Skills of Senior High School Male and Female Students in Physics (CTSP) Using the IRT-based PhysTCreTS. Journal of Turkish Science Education, 17(4): 578-590.
Khoiriyah, A. J., & Husamah, H. (2018). Problem-based learning: Creative thinking skills, problem-solving skills, and learning outcome of seventh grade students. JPBI (Journal Pendidikan Biologi Indonesia), 4(2): 151-160.
Lester, D. (2013). Measuring Maslow's hierarchy of needs. Psychological reports, 113(1), 15-17.
Lucchiari, Claudio; Sala, Paola Maria; Vanutelli Maria Elide (2019). The effects of a cognitive pathway to promote class creative thinking, an experimental study on Italian primary school students, Thinking Skills and Creativity, Elsevier, Volume 31, March 2019, Pages 156-166.
Marsella, N. R. (2018). Critical and Creative Thinking in General Education: A Descriptive Case Study.
Maykut, P. & Morehouse, R. (1955). Beginning Qualitative Research: A Philosophic and Practical Guide. London: Flamer Press.
Mohd, Fauzee, Musa; and Zarita Ahmad, Baharum (2012). Higher Education Physical Assets and Facilities. Procedia - Social and Behavioral Sciences.472 – 478.
Ngang, T. K. Nair, S. & Prachak, B. (2014). Developing instruments to measure thinking skills and problem solving skills among Malaysian primary school pupils. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3760-3764.
Piaget, J. (1976). Cognitive Development in Children: Piaget Development and Learning. Journal of Research in Science Teaching, 2, 176-186.
Tan, S., Zou, L., Wijaya, T. T., & Dewi, N. S. S. (2020). Improving student creative thinking ability with problem based learning approach using agent dynamic mathematics software. Journal on Education, 2(4), 303-312. ‏
Yayuk, E. (2020). Primary School Students' Creative Thinking Skills in Mathematics Problem Solving. European Journal of Educational Research, 9(3), 1281-1295. ‏