نقش فرسودگی شغلی معلمان (فرسودگی هیجانی و نقصان کفایت شخصی) و ابعاد تعامل معلم- دانش‌آموز در شادکامی دانش آموزان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه یزد،یزد، ایران

چکیده

هدف از این مطالعه بررسی نقش فرسودگی شغلی معلمان (فرسودگی هیجانی و نقصان کفایت شخصی) و ابعاد تعامل معلم- دانش‌آموز در شادکامی دانش‌آموزان بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان و دانش آموزان پایه ششم ابتدایی ناحیه دو یزد که در سال 98-1397 مشغول به تحصیل و تدریس بودند را شامل می‌شود. نمونه‌ای مشتمل بر 50 معلم (25 مرد و 25 زن) و 350 دانش آموز (175 پسر و 175 دختر) به صورت تصادفی طبقه‌ای انتخاب گردید. دو مؤلفه ی فرسودگی هیجانی و نقصان کفایت شخصی از پرسشنامه فرسودگی شغلی مزلاچ (1981) توسط معلمان و پرسشنامه های تعامل معلم- دانش آموز وابلز و همکاران (1993) و شادکامی آکسفورد آرگیل و لو (1991) توسط دانش آموزان تکمیل گردید. داده ها با استفاده از آزمون t مستقل و رگرسیون چندگانه با روش گام به گام تحلیل شد. به طور کلی نتایج حاکی از آن بود که دانش آموزان مربوط به معلمان دارای فرسودگی هیجانی و نقصان کفایت شخصی پایین تر، از میزان شادکامی بیشتری برخوردارند و از بین ابعاد تعامل معلم – دانش آموز، متغیرهای عدم رضایت و رفتار سخت گیرانه پیش بینی کننده های منفی و رهبری و رفتار کمک کننده/ دوستانه، پیش بینی کننده های مثبت شادکامی دانش آموزان می باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Teachers' Burnout (Emotional Exhaustion and Decreased Personal Accomplishment) and The Dimensions of Teacher-Student Interactions in Students' Happiness

نویسندگان [English]

  • Atefeh Mollajafari 1
  • Mehdi Rahimi 2
1 Master of Educational Psychology, Yazd University, Yazd, Iran
2 دانشیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه یزد، یزد، ایران
چکیده [English]

The research aimed to study the role of teachers' Burnout (Emotional exhaustion and Decreased personal accomplishment) and the dimensions of teacher-student interactions in students' happiness. The statistical population of the study includes all Yazd teachers and students of elementary schools (sixth grade) in the 2018-2019 academic year. The sample group consisted of 50 teachers (25 men and 25 women) and 350 students (175 boys and 175 girls) selected by stratified random sampling method. The two components of emotional exhaustion and decreased personal accomplishment from the Maslach burnout inventory (1981) were completed by teachers and the students were asked to complete the teacher-student interaction questionnaires by Wabels et al. (1993) and the Oxford happiness questionnaire by Argyle and Lu (1991). Data were analyzed by independent T-test and stepwise multiple regression method. Generally, the results showed that the teachers with lower emotional exhaustion and decreased personal accomplishment have happier students. Among teacher-student interactions dimensions, negative predictors of students' happiness included Dissatisfied and Strict behavior variables, and positive predictors included Leadership and Helping/Friendly behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Teachers'
  • emotional exhaustion and decreased personal accomplishment
  • teacher-student interactions
  • and happiness
ابراهیم­صالحی، عمران و میمنت عابدینی، بلترک. (1397). بررسی رابطه شادکامی با موفقیت تحصیلی دانش­آموزان در فضاهای آموزشی استان مازندران با تأکید بر نقش برنامه­ریزی آموزشی. دوفصلنامه مطالعات برنامه­ریزی آموزشی، 7(3)،145-122.
امام­قلی­­وند، فاطمه؛ کدیور، پروین و پاشا شریفی، حسن. (1397). پیش­بینی شادکامی و خلاقیت براساس جو مدرسه با میانجی­گری درگیری تحصیلی و شایستگی هیجانی اجتماعی دانش آموزان دختر دبیرستانی. فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی، 15(52)، 181-155.
بهاریان، علی. (1398). بررسی رابطه سبک مدیریت کلاس با تفکر تأملی و شادکامی دانش آموزان ششم ابتدای شهر بردسکن، پایان­نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی. دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بردسکن.
پرویز، سیده فائزه؛ پیروزه، خدیجه؛ جمالیان زاده، برزو. (1398). تأثیر شادی و نشاط بر روی یادگیری دانش­آموزان مقطع ابتدایی، سومین همایش ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی ایران، 8-1.

جوادی، رحم خدا؛ رسولی، محسن؛ نظری، علی محمد و حسنی، جعفر.  (1396). پیش­بینی کیفیت زندگی کاری معلمان زن بر اساس تعارض کار، خانواده و تعهد سازمانی. آموزش و ارزشیابی علوم تربیتی، 10(38)، 94-79.

حسین­چاری، مسعود؛ قزل­بیگلو، فتانه و جوکار، بهرام. (1398). تعامل معلم-دانش آموز و خودکارآمدی با سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه­گری جهت­گیری هدف. روانشناسی تربیتی (روانشناسی و علوم تربیتی)، 15(52)، 85-45.

خوشبخت، فریبا. (1378). بررسی اثرات مدرسه، کلاس و ویژگی­های دانش­آموزان در تبیین عملکرد ریاضی و نگرش نسبت به تحصیل در مدارس ابتدایی: شواهد تجربی مدل اثربخشی آموزشی. پایان نامه دکتری. دانشگاه شیراز. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.

ساداتی فیروزآبادی، سمیه و نورانی کوتنایی، ژیلا. (1397). تبیین تاب­آوری شغلی معلمان مدارس استثنائی: براساس سبک مقابله­ای و نقش واسطه­ای باورهای مذهبی. فصلنامه کودکان استثنائی، 18(1)، 108-97.
سیستانی­الله­آبادی، محبوبه؛ البرزی، محبوبه و خوشبخت، فریبا. (1399). رابطه بین متغیرهای هوش معنوی والدین و معلمان و شادکامی دانش­آموزان دوره ابتدایی: نقش واسطه­گری بهزیستی معنوی دانش­آموزان. فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 5(1)، 35-60.
شریف پهله، محمد؛ عابدینی، مهنوش (1398). نگاهی به عوامل مرتبط با کارایی و صلاحیت حرفه­ای معلمان، مجله مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 5 (4)، 76-87 .
عزیزی، لیلا؛ فیض­آبادی، زهرا و صالحی، مریم. (1387). تحلیل عامل اکتشافی و تأییدی پرسشنامه فرسودگی شغلی مزلاچ در کارکنان دانشگاه تهران، مطالعات روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهراء، 4 (3)، 92-73.
علی پور، احمد و نوربالا، احمدعلی .(1387). بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسش­نامه­ی شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه­های تهران . فصلنامه­ی اندیشه و رفتار، 5 (1و2)، 65-55.
غلامی، سمیه و حسین چاری، مسعود. (1390). پیش­بینی شادکامی دانش­آموزان با توجه به ادراک آن­ها از انتظارات معلم، نحوه تعامل معلم و خودکارآمدی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 3 (1)، 107-83.

فریس آبادی، لیلا؛ خسروی، معصومه و صباحی، پرویز. (1394). اثربخشی آموزش مهارت­های ارتباطی بین فردی و حل مسأله اجتماعی بر بهبود رفتار سازگارانه و عمکرد تحصیلی دانش­آموزان دختر با کم­توانی ذهنی، روانشناسی افراد استثنائی، 5 (18)، 121-101.

قربانی، سکینه. (1394). رابطه بین ویژگی شخصیتی معلمان و ادراک دانش­آموزان از مهارت ارتباطی آن­ها با شادکامی دانش­آموزان، پایان نامه کارشناسی­ارشد روانشناسی تربیتی، دانشکده پردیس خواهران، دانشگاه کاشان.
کارگر، سعید؛ محمدتقی، ایمان؛ عباسی شوازی، محمدتقی (1397). رابطه سبک زندگی فراغتی و دینی با شادکامی اجتماعی، مجله راهبرد فرهنگ، 44، 171-211.
گل­پرور، محسن؛ دهقان، صفورا و مهداد، علی. (1395). نقش پنج عامل بزرگ شخصیت در رابطه میان استرس شغلی با فرسودگی هیجانی و خستگی. مجله مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی، 1(1)، 118-95.

محمودی، محمدهادی و قصلانی، روژین. (1394). بررسی رابطه میان مؤلفه­های هوش هیجانی، تأمل عمیق و فرسودگی شغلی و تفاوت سطح این مؤلفه­ها نسبت به سطح تحصیلات معلمان زبان انگلیسی. مطالعات زبان و ترجمه، 48(2)،  76-50.

نبوی، صادق؛ سهرابی، فرامرز؛ افروز، غلامعلی؛ دلاور، علی و حسینیان، سیمین. (1396). پیش بینی سلامت روان معلمان براساس متغیرهای خودکارآمدی و حمایت اجتماعی، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 5 (2)، 138-129.
نریمانی، محمد؛ خشنودنیای چماچایی، بهنام؛ زاهد، عادل؛ ابوالقاسمی، عباس (1392). نقش درک حمایت معلم در پیش بینی خودکارآمدی تحصیلی دانش­آموزان دارای ناتوانی یادگیری، مجله ناتوانی­های یادگیری، 3(1)، 110-128.
یارمحمدیان، محمدحسین؛ شفیع پورمطلق، فرهاد (1392). ارائه مدلی جهت ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه ارتباط کارآمد ادراک شده بین دانش­آموز و معلم در مدارس هوشمند، پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 10 (2)، 16-26.
 
 
 
Aloe, A. M., Amo, L. C., & Shanahan, M. E. (2014). Classroom management self-efficacy and burnout: A multivariate meta-analysis. Educational Psychology Review, 26, 101–126.
Aydın, A. (2016). Mutluluk. (First Edition). Ankara: PegemA Yayıncılık.
Billingsley, B., & Bettini, E. (2019). Special education teacher attrition and retention: A review of the literature. Review of Educational Research, 89, 697–744.
Bird, J. M., & Markle, R. S. (2012). Subjective well-being in school environments: promoting positive youth development through evidence-based assessment and intervention. American Journal of Orthopsychiatry, 82, 61-66.

Braun, S. S., Schonert-Reichl, K. A., & Roeser, R. W. (2020). Effects of teachers’ emotion regulation, burnout, and life satisfaction on student well-being. Journal of Applied Developmental Psychology, 69, Article 101151.

Breeman, L. D., Wubbels, T., Vanleir, P. A. C., Verhulst, F. C., Van der Ende, J., Maras, A., Hopman, J. A. B., & Tick, N. T. (2015). Teacher characteristics, social classroom relationships, and children's social-emotional, and behavioral classroom adjustment in special education. Journal of School Psychology, 53, 87-103.                  

Brok, P. D. Fisher, P., Brekelmans, M. Wubbels, T. & Rickards, T. (2006). Secondary teacher's interpersonal behavior in Singapore, Brunie and Australia: A cross-national comparison Asia-Pacific. Journal of  Education, 26 (1), 99-115. 

Capp, G., Berkowitz, R., Sullivan, K., Astor, R. A., De Pedro, K., Gilreath, T. D., ... & Rice, E. (2016). Adult relationships in multiple contexts and associations with adolescent mental health. Research on Social Work Practice, 26(6), 622-629.

Chen, X & Lu, L. (2022). How classroom management and instructional clarity relate to students' academic emotions in Hong Kong and England: A multi-group analysis based on the control-value theory. Learning and Individual Differences, 98, 102-183.

Corbina, C. M., Alamosa, P., Lowensteinb, A., Downera, T., Brown, B. (2019). The role of teacher-student relationships in predicting teachers’ personal accomplishment and emotional exhaustion. Journal of School Psychology, 77, 12-1.

Crouch, J. L., Jamil, F., Pianta, R. C., Rudasill, K. M. & De Coster. J. (2018). Observed quality and consistency of fifth graders’ teacher-student interactions: Associations with feelings, engagement, and performance in school. SAGE OpenResearch Paper, 1-11.

David, S. A., Boniwell, I., & Ayers, A. C. (2013). Conclusion: The future of happiness. International Journal of Wellbeing, 3,213-228.

Fiorilli, C. (2015). The effect of teachers’ emotional intensity and social support on burnout syndrome; A comparison between Italy and Switzerland. Revue Europeenne de Psychologie Appliquee, 65(6), 275-283.
 
Francis, L. J., Brown, I. B. Lester, D. & Phlip, C. (1998). Happiness as stable extroversion: A cross-cultural examination of reliability and validity of Oxford Happiness Inventory among students in the U. K., U. S. A., Australia, and Canada. Journal of Personality and In Dividual Differences, 24, 167-171.
Fredrickson, B. L., Grewen, K. M., Coffey, K. A., Algoe, S. B., Firestine, A. M., Arevalo, J. M. & Cole, S. W. (2013). A functional genomic perspective on human well-being. Proceedings of the National Academy of Sciences, 110(33), 13684-13689.
Ghanizadeh, A., & Jahedizadeh, S. (2015). Teacher burnout: A review of sources and ramifications. Journal of Education Society and Behavioural Science, 24–39.
Lan, X. & Moscardino, U. (2019). Direct and interactive effects of perceived teacher-student relationship and grit on student wellbeing among stay-behind early adolescents in urban China. Learning and Individual Differences, 69, 129-137.
Madigan, D. & Kim, L. (2021). Does teacher burnout affect students? A systematic review of its association with academic achievement and student-reported outcomes. International Journal of Educational Research, 105, 1-12.
Neumann, K., Härtig, H., Harms, U., & Parchmann, I. (2017). Science teacher preparation in Germany. In J., Pedersen, T., Isozaki, and T. Hirano, T. (ed.), Model science teacher preparation programs: An international comparison of what works best. Charlotte, NC: Information Age Publishing, 29-52. 
Ratelle, C. F., & Duchesne, S. (2014). Trajectories of Psychological need satisfaction from early to late adolescence as a predictor of adjustment in school. Contemporary Psychology, 39, 388-400. 
Ross, S. W., Romer, N. & Horner, R. H. (2012). Teacher Well-being and the implementation of school-wide positive behavior intervention supports. Journal of Positive Behavior Intervention, 14, 118-128.
Scales, P. C., Pekel, K., Sethi, J., Chamberlain, R. & Van Boekel, M. (2019). Academic year changes in student-teacher developmental relationships and their linkage to middle and high school students’ motivation: A mixed methods study. Journal of Early Adolescence, 1–38.
Sezer, Ş., & Can, E. (2018). School happiness: Parents’ opinion on required qualifications for school happiness. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(1), 191-220.
Shen, B., McCaughtry, N., Martin, J., Garn, A., Kulik, N., & Fahlman, M. (2015). The relationship between teacher burnout and student motivation. The British Journal of Educational Psychology, 85, 519–532.
Wubbles, T. & Levy, J. (1991). A Comparison of interpersonal behavior of Dutch and American teachers. International Journal of Intercultural Relationships, 15, 1-18.
Wubbles, T. Creton, H. Levy, J. & Hooymayers, H. (1993). The model for interpersonal behavior. In, T. Wubbles., & J. Levy. (ED), Do you know what you look like? Interpersonal relations in Education. London: The Flamer press.
Zendarski, N., Haebich., K., Bhide, S., Quek, J., Nicholson., J. M., Jacobs, K. E., Efron, D. & Sciberras, E. (2020). Student teacher relationship quality in children with and without ADHD: A cross-sectional community-based study. Early Childhood Research Quarterly, 51, 275-284.