ضرورت وساطت هنر در آموزش تفکر فلسفی به کودکان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی گروه هنرهای تجسمی دانشکدة هنر، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استادیار گروه فلسفه، دانشگاه تهران

3 دکترای معماری، برنامه‌ریزی توسعه، دانشیار دانشکدة معماری پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

برنامة آموزش تفکر فلسفی به کودکان، فبک[i]، برنامه‌ای درجهت بهبود تفکر کودکان است. پیش‌گامان این برنامه ادبیات را، به‌علت کارکردها و خصوصیات نهفتة آن، مناسب‌ترین شیوة ارتباط با کودکان دانسته‌اند و این در حالی است که ادبیات نیز جایگزین‌های دیگری پیدا کرده است؛ اکنون این فرض مطرح است که هنر، به‌عنوان جایگزینی دربرگیرندة ادبیات، به‌مدد ابزار و روش‌های گوناگون و با محتوای درونی، پاسخ‌گوی جایگاه بنیادین، نظری و عملی هنر در تفکر است. ازاین‌رو این مقاله هنر را میانجی دریافت خرد و یا همان تفکر معرفی می‌کند و با توضیح چگونگی میانجی‌گری هنر در آموزش تفکر فلسفی به کودکان، جایگاه هنر در فبک را با رویکردی نظری ـ تحلیلی بررسی و لزوم این میانجی‌گری را بیان می‌کند و نتیجتاً به‌دنبال این هدف است تا هنرورزی با کودکان را، همراه فلسفه‌ورزی با آنان، به‌عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر، موضوعیت بخشد.



[i]. فلسفه برای کودکان و نوجوانان (P4C/ Philosophy for Children).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Necessity of Mediation of Art in Teaching Philosophy to Children

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Sodagar 1
  • Seyed Musa Dibadj 2
  • Seyed Gholamreza Islami 3
1
2
3
چکیده [English]

The mediation of art in Teaching Philosophy for Children (P4C) introduces it as a mediator for acquiring thinking and wisdom. Considering this hypothesis, the aim of the present study has been to explain the nature of this mediation and to suggest the mediation of art in teaching philosophical thinking to children as a requirement. An important factor that assigns the main role to art as a mediator, introduces it as the essence of teaching philosophy, and considers it essential for the fulfillment of the procedure of teaching philosophy is the subject and status of childhood. For this reason, the pioneers of P4C have chosen literature as a way for communicating with children. Although P4C has mostly dealt with the functions and tasks that literature can perform in communicating with children, recently it has been replaced by other ways of communication. Therefore, it is necessary to consider the mediation of art as a replacement for literature. Also, the researchers believe that a review of the way P4C can benefit from art illuminates its fundamental and theoretical position; therefore, the present study attempts to define the place of art in P4C. Furthermore, by employing a theoretical approach, the study tries to portray the relation of art to the fundamental and remarkable subjects of the field including philosophy, thinking, dialogue, psychology, sociology, as well as childhood and education, and describe the necessity of its mediation in these domains. As a result, philosophical inquiry and artistic inquiry with children are proposed to be necessarily inevitable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • art
  • philosophical thinking
  • teaching philosophy for children
  • teaching art
ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1381). «سقراط و پرسش وجودی»، مجموعه مقالات سمینار سقراط، فیلسوف گفت‌وگو، تهران: مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها.
استیس، والتر ترنس (1381). فلسفة هگل، ترجمة حمید عنایت، ج 2، تهران: علمی و فرهنگی.
امین‌پور، قیصر (1385). شعر و کودکی، تهران: مروارید.
امینی، شیدا (1390). «جامعه‌شناسی و روان‌شناسی هنر»http://www.rasekhoon.net
بووی، اندرو (1388). زیبایی‌شناسی و ذهنیت از کانت تا نیچه، ترجمة فریبرز مجیدی، تهران: فرهنگستان هنر.
بینای مطلق، سعید (1386). هنر در نظر افلاطون، تهران: فرهنگستان هنر.
پنج‌تنی، منیره (1388). زیبایی و فلسفه هنر در گفتگو: افلاطون، گفت‌وگو با سعید بینای مطلق و دیگران، تهران: فرهنگستان هنر.
رامین، علی (1387). مبانی جامعه‌شناسی هنر، تهران: نشر نی.
رشتچی، مژگان (1389). «بررسی نظریة ویگوتسکی از دیدگاه روان‌شناسی و ارتباط آن با مبانی نظری آموزش فلسفه به کودکان»، دوفصلنامة علمی تخصصی تفکر و کودک، س 1، ش 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ریخته‌گران، محمدرضا (1386). حقیقت و نسبت آن با هنر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
ضیمران، محمد (1388). فلسفة هنر ارسطو، تهران: فرهنگستان هنر.
عبادیان، محمود (1386). گزیدة زیباشناسی هگل، تهران: فرهنگستان هنر.
علیانسب، جیران (1390). «ادراک هنری کودک از دیدگاه ویگوتسکی»، قسمت اول از «نوروپیسکولوژی شناختی تاریخ اندیشه ایرانی»،  .http://farhang-jahanbakhsh.blogfa.com
فیشر، رابرت (1385). آموزش تفکر به کودکان، مترجمان مسعود صفایی‌مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
قائدی، یحیی (1383). آموزش فلسفه به کودکان: بررسی مبانی نظری، تهران: دواوین.
علی‌محمد کاردان، علیرضا اعرافی، محمدجعفر پاک سرشت، علی‌اکبر حسینی، و حسین ایرانی (1372). فلسفة تعلیم و تربیت، تهران: سمت.
کروچه، بند‌تو (1367). کلیات زیبایی‌شناسی، ترجمة فؤاد روحانی، تهران: علمی و فرهنگی.
مسلمی، ابوالفضل (1387). «تاریخ نظریة نهادی»، نشریة زیباشناخت، ش 18.
مکتبی‌فرد، لیلا (1389). «سیر تحول و شکل‌گیری مهارت‌های تفکر انتقادی در داستان‌های تألیفی ایرانی برای کودکان و نوجوانان»، دوفصلنامة علمی تخصصی تفکر و کودک، س 1، ش 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید (1387). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان،گفتگو با پیشگامان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ناجی، سعید (1384). «مفهوم فلسفه در برنامة فلسفه برای کودکان و نوجوانان»، مجلة نامة علم و دین، ش 25.
نادعلیان، احمد (1390). گفت‌وگو با احمد نادعلیان، وب‌سایت پردیس http://www.riverart.net
ویگوتسکی، لوسمنوویچ (1384). روان‌شناسی هنر، ترجمة بهروز عزبدفتری، تبریز: دانشگاه تبریز.
یگر، ورنر (1376). پایدیا، ترجمة محمد‌حسن لطفی، تهران: خوارزمی.
هایدگر، مارتین (1385). معنای تفکر چیست؟، ترجمة فرهاد سلمانیان، تهران: نشر مرکز.
هوشیار، محمدباقر (1327). اصول آموزش و پرورش، تهران: دانشگاه تهران.