اثربخشی آموزش مبتنی بر «مدل به‌کارگیری فناوری در برنامه فلسفه برای کودکان» بر تفکر انتقادی دانش آموزان بااستعداد دوره دوم ابتدایی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تکنولوژی آموزشی،دانشگاه علامه طباطبائی،تهران. ایران

2 دکتری تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی،تهران،ایران

3 دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 استاد ممتاز گروه سنجش و اندازه گیری ،دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

5 دانشیار گروه تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر «مدل به‌کارگیری فناوری در برنامه فلسفه برای کودکان» بر تفکر انتقادی دانش آموزان پسر بااستعداد دوره دوم ابتدایی بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر بااستعداد دوره دوم ابتدایی بود که در سال تحصیلی 1400-1399 دریکی از مدارس دولتی تهران مشغول به تحصیل بودند. با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای 40 نفر از دانش آموزان بااستعداد شناسایی و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش (20 نفر) و کنترل (20 نفر) جای گماری شدند. نمونه آماری پژوهش، پرسشنامه تفکر انتقادی واتسون - گلیرز که ابزار این پژوهش بود را پیش از آموزش و پس از آموزش تکمیل کردند.آموزش موردنظر بر اساس مدل آموزشی به‌کارگیری فناوری در برنامه فلسفه برای کودکان طراحی و طی 10 جلسه برای گروه آزمایش اجرا گردید و گروه کنترل به شیوه معمول آموزش دیدند. در بخش آنلاین از پلتفرم گراسپ و در بخش آفلاین از چندرسانه‌ای ها و پویانمایی‌های آموزشی استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش‌های آماری در دو سطح توصیفی میانگین و انحراف معیار و استنباطی کوواریانس چند متغیری استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که پس از تعدیل نمرات پیش‌آزمون، تفاوت معنی‌داری بین گروه آزمایش و کنترل در مؤلفه‌های متغیر تفکر انتقادی وجود دارد (05/0P<). نتایج این پژوهش در راستای سایر پژوهش‌های انجام‌شده، بیانگر نقش مثبت استفاده از ظرفیت فناوری‌ها در برنامه فلسفه برای کودکان و بهبود تفکر انتقادی دانش آموزان بااستعداد بود. بر مبنای یافته‌های پژوهش می‌توان پیشنهاد داد از این مدل به‌عنوان راهکاری اجرایی برای یکی از اهداف کلان در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش " بهره‌مندی هوشمندانه از فناوری‌های نوین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی" استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of education based on the "model of technology application in the philosophy for children" program On the critical thinking of talented students in the second year of elementary school

نویسندگان [English]

  • Esmail Zaree Zavaraki 1
  • aliakbar kabiri 2
  • yahya ghaedi 3
  • Ali Delavar 4
  • mohammad reza nili ahmad abadi 5
1 Professor, Department of Educational Technology. Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Philosophy of Education, Kharazmi University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Philosophy of Education, Kharazmi University, Tehran, Iran.
4 Distinguished Professor of Assessment and Measurement, Allameh Tabataba'i University, Tehran,Iran,
5 5 Associate Professor, Department of Educational Technology, Allameh Tabataba'i
چکیده [English]

The aim of the present study was to investigate the effectiveness of education based on "Technology Application Model in Philosophy for Children" program on critical thinking of talented second grade students.The research method was quasi-experimental with a pretest-posttest with a control group design. The statistical population included all talented male students in the second year of elementary school who were studying in one of the public schools of Tehran in the academic in year 1399-1400. Using multi-stage cluster sampling method, 40 talented students were identified and randomly assigned to the experimental (n = 20) and control (n = 20) groups.Statistical sample of the research was completed before and after training, Watson-Glears Critical Thinking Questionnaire, which was the tool of this research.The training was designed based on the educational model of using technology in the philosophy for children program and was performed in 10 sessions for the experimental group and the control group was trained in the usual way.In the online section were used from the Grasp platform And in the offline section were used Multimedia and educational animations. Statistical methods were used to analyze the data at two descriptive levels of mean and standard deviation and inferential multivariate covariance.The results showed that after adjusting the pre-test scores, there was a significant difference between the experimental and control groups in the variables of critical thinking (P <0.05).The results of this study, in line with other studies, showed the positive role of using the capacity of technology in the philosophy for children program and improving the critical thinking of talented students.According to the research findings, it can be suggested that this model be used as an executive solution for one of the major goals in the document of fundamental transformation of education "intelligent use of new technologies in the formal public education system based on the Islamic standard system."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational Model
  • Philosophy for Children
  • Blended learning Approach
  • Critical Thinking
  • Talented Students
ادیب،یوسف، محمدی پویا،سهراب، قادری،سیامند و آژدری، داود(1398). بررسی رابطه گرایش به تفکر انتقادی و خوش بینی تحصیلی با فلسفه آموزشی معلمان دوره متوسطه دوم.فصلنامه خانواده و پژوهش. سال 18. پیاپی 6. شماره 2.
بدری گرگوری، رحیم، فتحی آذر، اسکندر، حسینی نسب، سید داود و مقدم، محمد. (1398). «تأثیر بازاندیشی در عمل بر تفکر انتقادی دانشجو معلمان مراکز تربیت‌معلم». نشریه مطالعات تربیتی و روانشناسی.
 برنه فیه، اسکار. (1396). زیبایی و هنر یعنی چه. (ترجمه آرزو نیر احمدی). تهران: انتشارات شهرتاش.
پورمحسنی کلوری، فرشته، صبوری، فاطمه و مولائی، مهری. (1398). «اثربخشی آموزش مهارت خلاقیت بر تفکر انتقادی، مهارت اجتماعی و خلاقیت دانش آموزان پایه ششم ابتدایی». تفکر و کودک. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دو فصل‌نامه علمی (مقاله علمی – پژوهشی). سال دهم. شماره دوم. صص 23-45.
جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره و عبدلی، افسانه. (1389). «روند تحول تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد». نشریه مطالعات تربیتی و روانشناسی. دوره 11. شماره 2. صص 103- 120
جبلی آده، پریچهر، نوریان، محمد و عضد الملکی، سودابه. (1399). «مهارت‌ها، گرایش‌ها و روش‌های تدریس تفکر انتقادی در برنامه‌های درسی. تفکر و کودک». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دو فصل‌نامه علمی (مقاله علمی – پژوهشی). سال یازدهم. شماره دوم. صص 63-31.
جنگی زهی شستان، حمیدرضا، زارعی زوارکی، اسماعیل، نیلی احمد آبای، محمدرضا، پزشک، شهلا و دلاور، علی. (1395). «طراحی و اعتبار سنجی الگوی چندرسانه‌ای آموزشی برای دانش آموزان کم‌توان ذهنی. فصل‌نامه کودکان استثنائی». سال شانزدهم. شماره 1.
حیدری صادق، مهلا، عبدالوهاب، پورقاز و داور پناه، ابوسعید. (1399). «تأثیر رویکرد درس پژوهشی معلم برتفکر انتقادی و راهبردهای فراشناختی دانش آموزان». مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی. دوره ششم. شماره 1. صص 47-36.
دره زرشکی، نسرین، برزگر بفرویی، کاظم و زندوانیان، احمد. (1396). «اثربخشی آموزش به شیوه حلقه‌های کندوکاو بر تفکر انتقادی در دانش آموزان دوره ابتدایی». فصلنامه روانشناسی شناختی. دوره 5. شماره 2.
ذوالفقاری، حسین (1398). «تأثیر راهبردهای فراشناختی (SQP4R) بر ارتقاء تفکر انتقادی دانشجویان آموزش از راه دور». مجله علوم روانشناختی. شماره 84. صص 2336-2329.
زارعی زوارکی، اسماعیل و روشن، احمد. (1394). «رویکرد یادگیری تلفیقی برای دانش آموزان با نیازهای آموزشی ویژه:. نشریه علمی پژوهش در آموزش دانشگاه تربیت رجائی. جلد 1. شماره 5.
زارعی زوارکی، اسماعیل. (1398). «طراحی و اعتباریابی مدل یادگیری تلفیقی با تاکید بر فناوری‌های دیجیتال برای دانش آموزان با نیازهای آموزشی ویژه». فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی دانشگاه علامه طباطبایی تهران. سال نهم. شماره 34. صص 78-51.
زارعی زوارکی، اسماعیل، کبیری، علی اکبر، قائدی، یحیی، دلاور، علی و نیلی احمدآبادی، محمدرضا. (1400). «طراحی و اعتبار یابی مدل آموزشی به‌منظور به‌کارگیری فناوری در برنامه فلسفه برای کودکان برای دانش آموزان بااستعداد». فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی دانشگاه علامه طباطبایی تهران. دوره 11. شماره 41.doi10.22054/jpe.2021.58123.2272
سرگزی، حسینعلی، علامرضا، خوش فر و جندقی میر محله، فاطمه. (1394). «بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی. مطالعه موردی: دانش آموزان سال چهارم دبیرستان شهر گرگان». کنفرانس بین المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی. ایران: تهران مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما.
سلیمانی فر، امید و نیکوبخت انوشا. (1398). «بررسی نقش ذهن آگاهی در عملکرد تفکر انتقادی دانشجویان کارشناسی». چهارمین همایش ملی روانشناسی تربیتی. ایران. تهران.
سیلور ستاین، شل. (1377). درخت بخشنده. (ترجمه رضی هیرمندی). تهران: انتشارات آروین.
شاه محمدی، نیره (1399). «بررسی اثربخشی آموزش فلسفه به کودکان بر تفکر انتقادی دانش آموزان پایه ششم». تفکر و کودک. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. دو فصل نامه علمی (مقاله علمی – پژوهشی)، سال یازدهم، شماره اول. صص 116-97.
فتاحی، حسین (1399). فیل در تاریکی. مجموعه قصه‌های تصویری از مثنوی جلد 6. تهران: انتشارات قدیانی.
فیروز، فاطمه و عضدالملکی، سودابه. (1396). «تأثیر آموزش مهارت هایمثبت اندیشی بر تفکر انتقادی و انگیزش پیشرفت دانش اموزان». پژوهش‌های برنامه ریزی درسی و آموزشی. دوره هفتم. شماره 2. صص 64-49.
قاطمی، فاطمه السادات، صادقی، راحله و شاهبان، حمیده (1399). «اثربخشی برنامه ترکیبی آموزش فلسفه به کودکان و همدلی بر شایستگی اجتماعی دانش آموزان». تفکر و کودک. دوفصل نامه علمی (مقاله علمی -پژوهشی)، سال پانزدهم، شماره دوم. صص 213-229.
علی پور، محمد، محسن آیتی و فائزه،سورگی(1398). بررسی میزان همیستگی نظرات معلمان و والدین در خصوص استعداد دانش آموزان(طرح شهاب). نشریه رویش روانشناسی. شماره 42.
قائدی، یحیی و سلطانی، سحر. (1396). ماجراهای ساینا. تهران: انتشارات مرآت.
قائدی، یحیی. (1399). الاغ در جاده. تهران: انتشارات پی نما.
قائدی، یحیی. (1399). پرسندو اسیر جاده. تهران انتشارات پی نما.
کبیری، علی‌اکبر، نیلی احمدآبادی، محمدرضا و ریوندی، ریحانه. (1396). «اثربخشی برنامه فلسفه برای کودکان بر جرات ورزی و روابط بین فردی دانش آموزان». فصلنامه مطالعات پیش‌دبستان و دبستان. دانشگاه علامه طباطبایی تهران. سال سوم. شماره دهم. صص 108-87.
کمالی زارچ، محمود و اریان، جابر. (1399). «تعیین اثر بخشی آموزش حل مساله اجتماعی و تفکر انتقادی بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان». مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی. سال سوم. شماره 12. صص 44-35.
گراهام آر، چارلز، باروب، جرد، آرشورت، سسیل و آرچامبالت، لینا. (1400). تدریس تلفیقی. دوره ابتدایی تا متوسطه. تهران. انتشارات مبنای خرد.
گلیان، فرشته. (1400). «روش آموزش علوم مبتنی بر کاوشگری بر ساخت دانش و توسعه مهارت‌های تفکر فراگیران». پویش در علوم انسانی. دوره ششم. شماره 23. صص 96-85.
گندم‌کار، دنیا، هاشمی، سید احمد و زکی پور، روئین تن. (1394). «ارائه الگویی برای آموزش تفکر انتقادی به دانش آموزان بر اساس رویکرد فلسفه برای کودکان متیو لیپمن». کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی. تهران. ایران.
لیمن، متیو. (1395). پیکسی. (ترجمه اسفندیار تیموری و یحیی قائدی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
محمودی بردزردی، سعید، فتحی آذر، اسکندر، محمودی، فیروز و بدری گرگری، رحیم. (1397). «بررسی اثر بخشی الگوی آموزشی پرسش و پاسخ و درس مطالعات اجتماعی پایه پنجم بر درک مفاهیم تفکر انتقادی دانش آموزان». مجله روش‌ها و مدل‌های روانشناختی. شماره 31. صص 130-111.
مرادی، رحیم، زارعی زوارکی، اسماعیل، شریفی درآمدی، پرویز، نیلی احمدآبادی، محمدرضا و دلاور، علی. (1398). «غنی‌سازی برنامه درسی زبان انگلیسی با رویکرد فناوری کمکی و بررسی تأثیر آن بر یادگیری دانش آموزان با آسیب‌های جسمی _ حرکتی». راهبردهای نوین در جهت آموزش فراگیر. نشریه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. دوره 12. شماره 1.
مسعودیان، پریسا، دوایی، مهدی، انصاریان، فهیمه و خسروی، عالی اکبر. (1397). «طراحی الگوی تفکر انتقادی بر اساس نظریه ساختن گرایی ویگوتسکی و تأثیر آن بر تفکر انتقادی دانش آموزان». فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی. دوره 12. شماره 41.
معصومی وسطی کلایی، سیده فاطمه. (1400). «تأثیر محیط‌های مجازی بر تفکر انتقادی در دانش اموزان پایه هشتم دختر شهر ساری». مطالعات مدیریت و کارآفرینی. شماره 35. صص 654-641.
ملوک زاده، سحر. (1398). «اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت خود بر تفکر انتقادی و خلاقیت نوجوانان دختر با جرات ورزی پایین». پنجمین کنفرانس ملی نوآوری‌های اخیر در روانشناسی، کاربردها و توانمند سازی با محوریت رواندرمانی. ایران. تهران.
ناجی، سعید (1387). «کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان». تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نویدی، احد(1398).ارزشیابی اجرای آزمایشی طرح شناسایی و هدایت استعداد های برتر(شهاب).نشریه تعلیم و تربیت.شماره 137.
نیک پی، ایرج، فرحبخش، سعید و یوسف وند، لیلا. (1396). «تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خود تنظیمی بر تفکر انتقادی دانش آموزان». روانشناسی مدرسه. دوره 6. شماره 3. پیاپی 23. صص 116-135.
ولایتی، الهه، نیلی احمدآبادی، محمدرضا، زارعی زوارکی، اسماعیل، شریفی درآمدی، پرویز و سعدی پور، اسماعیل. (1395). «طراحی الگوی آموزشی مبتنی بر نظریه بار شناختی بر اساس تحلیل محتوای کیفی و اعتبار یابی درونی و بیرون آن». سفصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی. سال چهاردهم. شماره چهل و نهم. ص. 27-1.
هاشم زاده، زینب، صابری، هایده و عالی، شهربانو. (1398). «بررسی اثر بخشی آموزش فلسفه به شیوه کندو کاو بر نظریه ذهن دانش آموزان نابینا». دوفصلنامه تفکر و کودک. دوره 10. شماره 2.
 
Battye G, Carter H. Report on review of online and blended learning. Australia: University of Canberra publication, 2009.
Fisher, A. (2019). On What Critical Thinking Is. Windsor Studies in Argumentation
Janssen, E. M., Mainhard, T., Buisman, R. S., Verkoeijen, P. P., Heijltjes, A. E., van
Lamb, W.(2016), Philosophy for Children and the ‘whole child’. Journal of Philosophy in
Schools, 2(2).
Murris, K. (2016). The Philosophy for Children curriculum: Resisting ‘teacher proof’texts and the formation of the ideal philosopher child. Studies in Philosophy and Education, 35(1), 63-78.
Nia, A. T. (2015), Foster Self-esteem in Adolescents: Lipmann Approach.Stud, 4(1), 01-05.
Reznitskaya, A. (2008). Philosophical Discussions in Elementary School Classrooms: Theory,Pedagogy, Research, Montclair State, University, New Jersey, USA
 Roche, M. (2015). Developing children's critical thinking through picturebooks: A guide for primary and early years students and teachers. Routledge.
Stamer, T. (2016). Promoting learning strategies in students with learning disabilities through blended learning (Doctoral dissertation, McKendree University).
Sureda Garcia, I., López Penádes, R., Rodriguez Rodriguez, R., & Sureda Negre, J. (2020). Cyberbullying and internet addiction in gifted and nongifted teenagers. Gifted Child Quarterly, 64(3), 192-203.
Topping, K. J., Trickey, S., & Cleghorn, P. (2019). A Teacher's Guide to Philosophy for Children. Routledge.
 Violante, M. G., & Vezzetti, E. (2017). Design and implementation of 3D Web-based interactive medical devices for educational purposes. International Journal on Interactive Design and Manufacturing (IJIDeM), 11(1), 31-44.
Worrell, F. C., Subotnik, R. F., Olszewski-Kubilius, P., & Dixson, D. D. (2019). Gifted students. Annual review of psychology, 70, 551-576.
Yaldız, N., & Bailey, M. (2019). The effect of critical thinking on making the right decisions in the new venture process. Procedia Computer Science, 158, 281-286.